Guliston davlat universiteti 15 20 guruh talabasi muhammadjonov davron

guliston davlat universiteti 15_20 guruh talabasi Bektemirov Shakhriyor

Fan: kimyoda kompyuter modellashtirish

mavzu: valent bog’ va molekulyar orbitallar nazariyasi emperik hisoblash usullari

• reja:
• 1. valent bo’lar nazariyasi.
• 2. molelulyar orbitallar nazariyasi.

Kimyoviy boglanish valent elektronlar hisobiga vujudga keladi. U uchta usul bilan amalga oshadi: 1) kvalent boglanish; 2) ionli boglanish; 3) metall boglanish. Elektron juftlar tufayli vujudga keladigan kimyoviy boglanish , kvalent boglanish deyiladi. Bu ikki elektronli va ikki markazli (ikkita yadroni tutib turadi) boglanish sanaladi. Ionlar orasida elektrostatik tortishuv tufayli vujudga keladigan kimyoviy boglanish elektrovalent yoki ionli boglanish deyiladi. Kopchilik metallar atomlarining tashqi energetik pogonasida elektronlar soni kop bolmaydi. Atomlar bir-biriga yaqinlashganda, kristal panjara hosil bolishi natijasida qoshni atomlarning valent orbitallari bir-birini qoplaydi. Shuning uchun elektronlar bir orbitaldan boshqasiga bemalol otib, metall kristalidaga barcha atomlar orasida boglanish hosil qiladi. Ana shunday boglanish turi metall boglanish deyiladi. Atomlar orasida kimyoviy boglanish hosil bolishida ishtirok etadigan elektronlar valent elektronlar sanaladi. Kimyoviy elementlarda atomdagi valent elektronlarining soni D.I.Mendeleyev elementlar davriy sistemasidagi guruh raqamiga teng keladi. Masalan, oltingugurt I guruhga mansub. Demak, oltingugurt atomida 16 elektron bolib, ulardan 6 tasi valent elektron hisoblanadi. har bir atomning valentligi mavjud. U elementlar atomlarining kimyoviy boglanishlar hosil qilish xu-susiyatidir. Valentlik berilgan atomning boshqa atomlar bilan birikkan kimyoviy boglanishdar soni sifatida aniqlanadi. 2. Kimyo fanida juda katta muvaffaqiyat qozongan valentlik nazariyasi tilshunoslikka ham asrimizning qirqinchi yillaridan boshlab tadbiq etila boshlandi. Bu tushuncha tilshunoslikka ilk marta S.D.Katsnelson tomonidan 1948-yilda yozilgan "O grammaticheskoy kategorii" ("Vestnik LGU", 1948)33 asarida kiritildi. Shundan boshlab bu tushuncha tilshunoslikda mustahkam orin oddi. Valentlik atamasi lot. - valentia sozidan olingan bolib, "quvvat", "kuch" degan ma'noni beradi. Bu atama kimyoda bir element atomining boshqa element atomi bilan boglanish xususiyatini ifodalash uchun qollanilsa, tilshunoslikda leksemaning boshqa leksema bilan boglanish qobiliyatini ifodalash uchun qollaniladi. Tilshunoslikda valentlik atamasi keng tarqalgan bolsa ham, lekin bu atama ostida xilma-xil tushunchala

• Kimyoviy boglanish valent elektronlar hisobiga vujudga keladi. U uchta usul bilan amalga oshadi: 1) kvalent boglanish; 2) ionli boglanish; 3) metall boglanish. Elektron juftlar tufayli vujudga keladigan kimyoviy boglanish , kvalent boglanish deyiladi. Bu ikki elektronli va ikki markazli (ikkita yadroni tutib turadi) boglanish sanaladi. Ionlar orasida elektrostatik tortishuv tufayli vujudga keladigan kimyoviy boglanish elektrovalent yoki ionli boglanish deyiladi. Kopchilik metallar atomlarining tashqi energetik pogonasida elektronlar soni kop bolmaydi. Atomlar bir-biriga yaqinlashganda, kristal panjara hosil bolishi natijasida qoshni atomlarning valent orbitallari bir-birini qoplaydi. Shuning uchun elektronlar bir orbitaldan boshqasiga bemalol otib, metall kristalidaga barcha atomlar orasida boglanish hosil qiladi. Ana shunday boglanish turi metall boglanish deyiladi. Atomlar orasida kimyoviy boglanish hosil bolishida ishtirok etadigan elektronlar valent elektronlar sanaladi. Kimyoviy elementlarda atomdagi valent elektronlarining soni D.I.Mendeleyev elementlar davriy sistemasidagi guruh raqamiga teng keladi. Masalan, oltingugurt I guruhga mansub. Demak, oltingugurt atomida 16 elektron bolib, ulardan 6 tasi valent elektron hisoblanadi. har bir atomning valentligi mavjud. U elementlar atomlarining kimyoviy boglanishlar hosil qilish xu-susiyatidir. Valentlik berilgan atomning boshqa atomlar bilan birikkan kimyoviy boglanishdar soni sifatida aniqlanadi. 2. Kimyo fanida juda katta muvaffaqiyat qozongan valentlik nazariyasi tilshunoslikka ham asrimizning qirqinchi yillaridan boshlab tadbiq etila boshlandi. Bu tushuncha tilshunoslikka ilk marta S.D.Katsnelson tomonidan 1948-yilda yozilgan "O grammaticheskoy kategorii" ("Vestnik LGU", 1948)33 asarida kiritildi. Shundan boshlab bu tushuncha tilshunoslikda mustahkam orin oddi. Valentlik atamasi lot. - valentia sozidan olingan bolib, "quvvat", "kuch" degan ma'noni beradi. Bu atama kimyoda bir element atomining boshqa element atomi bilan boglanish xususiyatini ifodalash uchun qollanilsa, tilshunoslikda leksemaning boshqa leksema bilan boglanish qobiliyatini ifodalash uchun qollaniladi. Tilshunoslikda valentlik atamasi keng tarqalgan bolsa ham, lekin bu atama ostida xilma-xil tushunchala