Guliston davlat universiteti kafedra "iqtisodiyot" soliq va soliqqa tortish

Yer solig„i stavkalari va soliqdan imtiyozlar 
Jismoniy shaxslardan undiriladigan yer solig‗i stavkalari O‗zbekiston 
Respublikasi Prezident qarori bilan belgilanadi va soliq to‗lovchilarga Moliya 
vazirligi, Davlat soliq qo‗mitasi va uning quyi organlari tomonidan belgilangan 
tartibda xabar qilinadi. 
Berilgan yerlardan ikki yil davomida foydalanmagan jismoniy shaxslardan 
yer solig‗i uch baravar miqdorida undiriladi.
Jismoniy shaxslar foydalanadigan (shu jumladan, yer solig‗ini to‗lashdan 
ozod etilgan), davlat hokimiyati organlari tomonidan ajratilgan maydonlardan 
ortiqcha yer uchastkalari uchun yer solig‗i jismoniy shaxslar uchun 1,5 
koeffitsientini qo‗llagan holda to‗lanadi. Davlat hokimiyati organlari tomonidan 
ajratilgan maydonlardan ortiqcha foydalaniladigan yerlar uchun yuqorida 
ko‗rsatilgan koeffitsientni qo‗llagan holda yer solig‗i to‗lanmagan taqdirda soliq 
to‗lovchilarga nisbatan qonun hujjatlariga muvofiq moliyaviy jazo choralari 
qo‗llanadi. 
Davlat hokimiyati organlari tomonidan ajratilgan yer uchastkalari maydoni 
yer berish to‗g‗risida davlat hokimiyati organlarining qarori, yerga egalik qilish 
yoki undan foydalanish huquqi uchun davlat dalolatnomasi, yerni ijaraga olish 
shartnomasi, yer uchastkasiga bo‗lgan huquqlarni ro‗yxatdan o‗tkazish 
to‗g‗risidagi guvohnoma va yer uchastkasiga bo‗lgan huquqni tasdiqlaydigan 
boshqa hujjatlarga ko‗ra belgilanadi.
Yer uchastkasiga nisbatan mulk, egalik qilish yoki undan foydalanish 
huquqini tasdiqlaydigan hujjatlar mavjud bo‗lmasa, soliq butun maydon uchun 
yuqorida ko‗rsatilgan oshirish koeffitsientlarini qo‗llagan holda to‗lanadi. 
Jismoniy 
shaxslarga 
tadbirkorlik 
faoliyati 
uchun 
berilgan 
yer 
uchastkalaridan soliq korxonalar, muassasalar va tashkilotlar uchun tasdiqlangan 
stavkalar bo‗yicha undiriladi. Jismoniy shaxslar uchun yer solig‗ini hisoblab 
chiqarish do‗konlar, oshxonalar, ustaxonalar va tadbirkorlik faoliyatida 

---

159 
foydalaniladigan boshqa ob‗ektlar uchun foydalaniladigan yer uchastkalari 
uchun amalga oshiriladi. 
Soliq kodeksiga ko‘ra quyidagi jismoniy shaxslar yer solig‘idan ozod 
qilinadilar: 
 yaylov chorvachiligining cho‗ponlari, yilqiboqarlari, mexanizatorlari, 
veterinar vrachlari va texniklari, boshqa mutaxassislari va ishchilari; 
 "O‗zbekiston Qahramoni", Sovet Ittifoqi Qahramoni, Mehnat Qahramoni 
unvonlariga sazovor bo‗lgan shaxslar, uchala darajali Shuhrat ordeni bilan 
taqdirlanganlar, 1941-1945 yillardagi urush nogironlari va qatnashchilari; 
 xizmatni Afg‗oniston Respublikasida va jangovar harakatlar olib borilgan 
boshqa mamlakatlarda vaqtincha bo‗lgan qo‗shinlarning cheklangan kontingenti 
tarkibida o‗tagan harbiy xizmatchilar hamda o‗quv va sinov yig‗inlariga 
chaqirilgan harbiy xizmatga majburlar; 
 haqiqiy muddatli harbiy xizmatga chaqirilgan harbiy xizmatchilarning 
oilalari - xizmat muddatiga; 
 I va II guruh nogironlari; 
 yolg‗iz pensionerlar. Soliq solish maqsadlari uchun yolg‗iz pensionerlar 
deganda bir o‗zlari yoki voyaga etmagan bolalari yoki nogiron bolasi bilan 
birgalikda alohida uyda, kvartira yoki yotoqxonada yashaydigan pensionerlar 
tushuniladi; 
 boquvchisini yo‗qotgan ko‗p bolali oilalar. Soliq solish maqsadlarida 
boquvchisini yo‗qotgan ko‗p bolali oilalar deganda ota-onadan biri yoki ikkalasi 
vafot etgan hamda oilada 16 yoshga etmagan 5 va undan ortiq bola bo‗lgan 
oilalar tushuniladi; 
 Chernobil AESdagi falokat oqibatlarini tugatishda ishtirok etgan 
shaxslar; 
 ko‗chirib keltirilgan fuqarolar kelib joylashgan yer uchastkalari bo‗yicha 
- yer uchastkalari berilgan vaqtdan e‘tiboran besh yilga; 
 shaxsiy pensiya tayinlangan shaxslar; 
Yuqorida ko‗rsatilgan imtiyozlar yer uchastkalari yakka tartibda uy-joy 
qurilishi va shaxsiy yordamchi xo‗jalik (dehqon xo‗jaligi) yuritish uchun qonun 
hujjatlarida nazarda tutilgan me‘yorlar doirasida taqdim etilgan jismoniy 
shaxslargagina tatbiq etiladi. 
Yer 
solig‗i to‗lanmaydigan yer uchastkalarining maydonlari yer 
uchastkasiga huquqni tasdiqlaydigan hujjatlarga binoan qabul qilinadi. 
Imtiyoz huquqi yer solig‗ini to‗lashdan ozod etilgan shaxslar yashaydigan 
va birgalikda xo‗jalik yuritadigan butun oilaga tatbiq etiladi.