Guliston davlat universiteti o’zbek tilshunosligi kafedrasi m. Qambarov Tilshunoslik nazariyasi

Mavzuni mustahkamlash uchun savol va topshiriqlar:
1. Nutqiy voqelanish tushunchasi nima?
2. Morfologiya grammatikaning qanday sathi?
3. [W P_m ] qolipi qanday hosil qilingan?
4. [W P_m ] chizmasi qanday gaplarda reallashadi ?
5. Til birliklari orasida qanday munosabatlar yotadi?
6.Paradigmatik (guruhlanish) munosabati haqidagi tushunchangizni misollar bilan izohlang.
7. Sintagmatik (qatorlanish) munosabat nima?
8. Iyerarxik (pog`onaviy) munosabatda til birliklari qanday joylashadi?
9. O`zbek tili morfologiyasining asosiy tamoyillarini sanang.

13. 
    «Lison ~ nutq» aspektida sintaksisning o‘rganish obyekti farqlanadimi? Misollar asosida izohlang.
    
14. 
    Sintaktik munosabat deganda nimani tushunasiz?
    
15. 
    Sintaktik munosabatni ifodalash yo‘llari turli tillarda farqlanadimi yoki …? Fikringizni misolar asosida dalillang.
    
16. 
    Lisoniy sintaktik qolip (LSQ) nima?
    
17. 
    LSQ va so‘z birikmasi, gapning o‘ziga xos tomonlarini dialektik kategoriyalar asosida tushuntirishga harakat qiling.
    
18. 
    Valentlik va uning ko‘rinishlari haqida ma’lumot bering.
    
19. 
    Valentlik va sintaktik munosabat orasida dialektik aloqadorlik nimalardan iborat?
    
20. 
    «Valentlik nutqda so‘zlar orasidagi sintaktik aloqani ta’minlovchi potensiyadir». Ushbu tezisni o‘z so‘zingiz bilan tushuntiring.
    

Adabiyotlar:

1. 
   Hozirgi o’zbek adabiy tili. II qism (akadem nashr). T., 1966.
   
2. 
   Mengliev B. O’zbek tilining struktur sintaksisi. Qarshi. «Nasaf», 2003.
   
3. 
   Ne’matov H. va b. O’zbek tili struktural sintaksisi asoslari. Toshkent, «Universitet». 1999.
   
4. 
   Ne’matov H., Rasulov R. O’zbek tili sistem leksikologiyasi asoslari. T., «O’qituvchi», 1995.
   
5. 
   Rasulov R. So’z valentligi va sintaktik aloqa. O’TA. 1992. 5-6-son.
   
6. 
   Sodiqov A. va b. Tilshunoslikka kirish. T., 1981.
   
7. 
   O’z SE. 7-tom. T., 1976. 427-b.
   
8. 
   O’zbek tilining izohli lug’ati. II qism. Moskva, «Rus tili». 1981. 480-b.
   
9. 
   Qurbonova M. Hozirgi zamon o’zbek tili. T., «Universitet», 2002.
   
10. 
    G’ulomov A., Asqarova M. Hozirgi zamon o’zbek tili. Sintakcic. T., 1961.
    

11. Abuzalova M. O’zbek tilida sodda gapning eng kichik qurilish qolipi va uning nutqda voqelanishi. Toshkent, NDA, 1994 yil.
12.Ne’matov H. Tajalli tasavvuf bilish nazariyasi va tilshunoslikda sintaksisni o’rganish masalalari. «O’zbek tili va adabiyoti», 1993 yil, 2- son.
13.Nurmonov A., Shahobiddinova Sh. va b. O’zbek tili nazariy morfologiyasining asosiy tamoyillari. «O’zbek tili va adabiyoti», 1998 yil, 2 - son.