Guliston davlat universiteti o’zbek tilshunosligi kafedrasi m. Qambarov Tilshunoslik nazariyasi

Hind-yevropa tillari oilasi. Bu oila eng keng tarqalgan

yirik oila bo`lib, unda 2500 million so`zlashuvchi kishilar tillari mujassamdir. Bu tillar ko`proq Yevropa mamlakatlariga tarqalgan. Osiyo (masalan, Hindiston), Amerika, hatto, Avstraliya va Afrikada ham hind-yevropa tillaridan foydalaniladi. Hozirgi hind-yevropa tillari quyidagi guruhlarga ajratiladi: hind, eron, slavyan, boltiq, german, roman, kelt, grek, alban, arman. Bu tillarning barchasi umumiy qonunga ega, ya’ni ularda o`zak, qo`shimcha va tovush muntazam mos keladi.

2. 
   Xom-som tillari oilasi. 3 guruhga bo`linadi:
   

A. Berber guruhi – Tripoli janubi, Tunis, Aljir, Marokko.

1. 
   shilx, 2) tuareg, 3) kabil, 4) amazir – tirik (jonli) tillar; 5) luviy, 6) numidiy, 7) getul – o`lik til.
   

B. Misr guruhi.
1) qadimgi yahudiy tili; 2) kopt tili – o`lik til.
V. Kushit guruhi.
Quyi kushit: 1) bedia (bishari, bezavis) Qizil dengiz va Nil orasida; 2) saxo,
3) afar (dalkali), 4) somali.
Yuqori kushit – Efiopiyaning g`arbida: 1) agav (bilin, xamir, kvara); 2) sidam (kafra).
O`rta kushit - galla (Somalining g`arbidan Markaziy Afrikaning shimoligacha).

3. 
   Kavkaz tillari oilasi.
   
   1. 
      G`arbiy guruh: abxaz, kabardin, cherkas, adigey.
      
   2. 
      Nax tillari: chechen, ingush, batsbiy.
      
   3. 
      Dog`iston tillari: avar, dargin, lezgin, lak, tabasarin, andiy, karatin, tindin, chamolin, bagaul, axvax, butlix, gadoberin, sez, betetin kabilar.
      
4. 
   Ugor – fin tillari oilasi. 3 yirik guruhga ajratiladi:
   
   1. 
      Ugor tillari: vengr (mojor), mansiy, xanti.
      
   2. 
      Fin tillari: fin, saam, karel, komi, eston, udmurt, mariy, mordov.
      
   3. 
      Samodiy tillari: nenes, enes, selkum.
      
5. 
   Tungus – manchjur tillari oilasi.
   
   1. 
      Tungus guruhi: evenk, even, negidal;
      
   2. 
      Manchjur guruhi: manchjur, nanay, udey, ule, orog.
      
6.