Guliston davlat universiteti tabiatshunoslik fakulteti kimyo 5-12 guruh talabasi turdimamatova shahnoza kimyo tarixi fanidan taqdimot

Nyulendsning oktavalar qonuni

H1	F	Cl	Co}Ni	Br	Pd	J	Pd} Ir
Li2	Na	K		Rb	Ag	Cs
Be3	Mg	Ca	Cu	Sr	Cd	Ba} V	Os
B4	AL	Cr	Zn	Ce} La	V		Hg
C5	Si	Ti	V		Sn	TA	Ti
N6	P	Mn	In	Zr	Sb	W	Pb
O	S	Fe	As	Di} Mo	Te	Nb	Bi
			Se			Au	Th

• 1864-yilda ingliz olimi Odling yangi atom og’irliklari bo’yicha elementlarning klassifikatsiya jadvalini taklif qildi.Bu jadval Nyulends jadvalidan va Odling zamondoshlari jadvallaridan ancha yaxshi ishlangan bo’lsada, hozirgi zamon jadvalidan juda uzoq turar edi.
• 1864-yilda nemis olimi Lotar Meyer o’zining jadvalini ishlab chiqdi. U 27 ta elamentni valaentligiga qarab olti gruppaga bo’ldi.

L. Meyer jadvali

To’rt valentli	Uch valentli	Ikki valentli	Bir valentli	Bir valentli	Ikki valentli
-	-	-	-	Li-7.03	Be-9.3
C-12	N-14.03	O-16	F-19	Na-23.03	Mg-24
Si-28.5	P-31	S-32	Cl-35.46	K-39.13	Ca-40
-	As-75	Se-120.6	Br-79.97	Rb-85.4	Sr-87.6
Sn-117.6	Sb-120.6	Te-128.8	I-126.8	Cs-133	Ba-137
Pb-207	Bi-208	-	-	-	-

L.Meyer o’z jadvalidagi har qaysi gruppada ketma-ket keladigan elementlarning atom o’girliklari orasidagi ayirma ma’lum kattaliklarga ega ekanligini ta’kidlab, o’z asarini “atom og’irliklarning son bilan ifodalanadigan qiymatlarida biror qonuniyat borligiga shubha bo’lishi mumkin emas”degan iboralar bilan tugatadi. Ammo Meyerning o’zi bu qonuniyatni topa olmaydi.

• L.Meyer o’z jadvalidagi har qaysi gruppada ketma-ket keladigan elementlarning atom o’girliklari orasidagi ayirma ma’lum kattaliklarga ega ekanligini ta’kidlab, o’z asarini “atom og’irliklarning son bilan ifodalanadigan qiymatlarida biror qonuniyat borligiga shubha bo’lishi mumkin emas”degan iboralar bilan tugatadi. Ammo Meyerning o’zi bu qonuniyatni topa olmaydi.

Buni izohlab rus olimi Chugayev-”Davriy qonun mohiyati –element xossalarining davriy takrorlanishi, ularning atom massalari ortib borish tartibida qo’yish Meyerga butun begona edi ”-deydi. Bu barcha ishlar o’sha paytdagi elementlarning xossalari haqida 1826-yilda Berselius e’lon qilgan natijalarga asoslandi.

• Buni izohlab rus olimi Chugayev-”Davriy qonun mohiyati –element xossalarining davriy takrorlanishi, ularning atom massalari ortib borish tartibida qo’yish Meyerga butun begona edi ”-deydi. Bu barcha ishlar o’sha paytdagi elementlarning xossalari haqida 1826-yilda Berselius e’lon qilgan natijalarga asoslandi.

• E’TIBORINGIZ UCHUN RAHMAT!