Guruh: 620-19 guruh Bajardi: Xalilov J

Guruh: 620-19 guruh

Bajardi: Xalilov J

Mavzu: Koʼpriklar va yoʼl oʼtkazgichlar fazoviy va muhit obʼekti sifatida.

Reja:

• Shahar yo’llari va ko’chalarida sun’iy inshootlar arxitekturasi
• Yo’l o’tkazgich va transport yechimi arxitekturasi
• Xulosa.

Аvtomobil yoʼllaridagi sunʼiy inshootlar, ularning asosiy turlari va tasnifi.

Shahar yo’llari va ko’chalarida sun’iy inshootlar arxitekturasi

Ko’priklar arxitekturasi. Ko‘prik – avtomobil yo’llari bilan bog’langan yirik sun’iy inshoot. Ko’priklar arxitekturasi qadimgi va juda keng tarixga ega. Tarixiy o’tgan zamonda ularni yaratishda muhandislik va estetik jihatlarni uyg’unlashtirish kerakligini tushunib yetganlar. Shu bilan birgalikda ko’prik yo’l bilan mustahkam bog’langan o’ziga xos transport inshooti deb ko’rilgan. XVI asrda Andrea Palladio «Ko’priklar yo’lni asosiy qismini tashkil qiladi va uning maqsadi suv ustida qurilgan yo’ldir» deb yozadi.

Yo’l kabi ko’priklarning yaratilishida tabiiy modellar juda katta ahamiyatga ega bo’lgan. Ko’priklarni tabiiy o’xshashi suv oqimidan chiqib turgan toshlar, o’zanga ko’ndalang yiqilgan va bir qirg’oqni ikkinchi qirg’oq bilan bog’lagan daraxt tanasi, shohlar bo’lgan.

Ko’prik qurilishining qadimgi amaliyoti G’arb sivilizatsiyasi bilan juda mahkam bog’langan, irrigatsiya ishlarini bajara turib kanal va to’g’onlar orqali ko’priklar qurilgan. Siriy va Vavilonlar g’ishtni kuydirishni o’rganib Vavilonda Evfrat orqali ko’prik va Ninevaga suv olib keluvchi Jervan akvedugi (bizning eragacha 700 yil) kabi inshootlarni qurganlar.

Ko’prik qurilishining qadimgi amaliyoti G’arb sivilizatsiyasi bilan juda mahkam bog’langan, irrigatsiya ishlarini bajara turib kanal va to’g’onlar orqali ko’priklar qurilgan. Siriy va Vavilonlar g’ishtni kuydirishni o’rganib Vavilonda Evfrat orqali ko’prik va Ninevaga suv olib keluvchi Jervan akvedugi (bizning eragacha 700 yil) kabi inshootlarni qurganlar.

Ko’prik qurilishi doimo birinchi bo’lib yuzaga kelgan va amaliyotda qo’llangan konstruktiv g’oyalarni qamrab olgan. Keyinchalik ular boshqa sohalarda ham qo’llanib kelingan va ularnngi arxitekturasiga kuchli ta’sir qilingan. Qadimgi Rimda bizning eragacha VII asrda birinchi bo’lib yog’och qoziqli ko’prik (Sulpitsiya ko’prigi) qurilgan. 4.22-rasmda Qadimgi Rimda eramizning I asrida Nima yaqinida Gar daryosi orqali qurilgan “Gard ko’prigi” nomli akveduk ko’rsatilgan.