Guruh 73 0-19 Talaba F. I. Sh Izzatullayev Axadxon

MUSTAQIL YECHISh UCHUN MASALALAR 
1. 
Tebranish manbai =200 Hz chastotali yassi tovush to'lqinini xosil qila oladi. 
Manbani tebranish amplitudasi A=4 mm. Boshlang'ich vaqtda manba nuqtalarini 
siljishi maksimal bo'lsa tebranish tenglamasi  (xt) yozilsin. Tovush tezligining =300 
m/s deb olib, so'nish protsessi hisobga olinmasin. 
2. 
To'g'ri chiziq ustida bir biridan x=0.25 m masofada ikki nuqta joylashgan. Shu 
to'g'ri chiziq bo'ylab =100 m/s tezlik bilan to'lqin tarqalmoqda. Tebranish davri 
T=0.01 s. Shu nuqtalardagi tebranishlarni faza farqi aniqlansin. 
3. 
Yassi chopar tovush to'lqinining tenglamasi E=60cos(1800t-5.3x) mkm (t-
sekundlarda x-metrlarda). Muxit zarrachalarining siljish amplitudasi to'lqin uzunligi
ga nisbati topilsin. 
4. 
Elastik shnur bo'ylab ko'ndalang to'lqin U=15 mHz tezlik bilan tarqalmoqda. 
Shnurning tebranish davri T=1.2 s. Manbadan l=45 m masofa yotgan nuqtaning vaqtni 
t=4 s momentdagi tezligi 
=5,2
mHz. Shnur nuqtalarining tebranish amplitudasi 
aniqlansin. 
5. 
Davri T=0.01 s bo'lgan to'lqin to'g'ri chiziq bo'ylab =40 m/s tezlik bilan 
tarqalmoqda. Shu to'g'ri chiziqda fazalar farqi  =3/2 P bo'lgan ikki nuqta oralig'i 
x–topilsin. 
6. 
Tebranishlar manbadan to'g'ri chiziq bo'ylab amplitudasi A=15 sm bo'lgan 
to'lqin tarqalmoqda. Manbadan l=0.8 to'lqin uzunligiga teng masofada t=0.8 tebranish 
davriga teng vaqt momentida nuqtaning siljish x-ning kattaligi topilsin. 
7. 
Chastotasi =25 Hz tezligi =15 m/s. Elastik to'lqinning bir-biridan x=15 sm 
masofada joylashgan nuqtalardagi tebranishlarni fazalar farqi  topilsin. 
 
 
Nazorat savollari 
Nazorat savollari 
1. 
Elektromaginit to‘lqinlarga tarif bering va unga misollar keltiring. 
2. 
Radioto‘lqinlar diapazonlarini sanab bering 
3. 
EMM tushunchasi nimani anglatadi? 

---

HISOBOT. 
1. Elektromagnit toʻlqinlar — vaqt boʻyicha davriy oʻzgaradigan elektromagnit 
maydon (oʻzaro bogʻlangan Ye elektr va N magnit maydonlar)ning fazoda chekli tezlik 
bilan tarqalish jarayoni. Oʻzgaruvchi induksiya oqimi uyurma elektr maydonni, u esa, 
oʻz navbatida, uyurma magnit maydonni uygʻotadi. Tarqalayotgan elektromagnit 
maydon Elektromagnit toʻlqinlar deyiladi. Elektromagnit toʻlqinlar Koʻndalang 
toʻlqinlar boʻlib, vakuumda s=3105^ tezlik bilan tarqaladi. 
Elektromagnit toʻlqinlar xossalariga u tarqalayotgan muhit sezilarli taʼsir 
koʻrsatadi. Elektromagnit toʻlqinlar boshqa ixtiyoriy toʻlqinlar kabi sinishi, toʻla ichki 
qaytishi, dispersiya, interferensiya, difraksiya hodisalariga uchrashi mumkin. 
Elektromagnit toʻlqinlarning barcha xususiyatlari, ularning uygʻonish va tarqalish 
qonunlari Maksvell tenglamalari yordamida toʻla tavsiflanadi. 
2. 
Radio aloqani xalqaro tartiblanishiga binoan radio chastotalar 9ta 
diapazonlarga bo‘linadi va 4 dan 12 gacha nomerlanadi. N nomerli diapazon pastdan 
0,3*10
N
Gs va yuqoridan 3*12
N
Gs chastota bilan chegaralangan.
Diapazon 
nomeri oshishi bilan uni kengligi (polosasi) kengayishiga e’tibor qaratish lozim, u 
quydagicha bo‘ladi: № 4 uchun 30 – 3 = 27 kGs; № 12 uchun 3000 – 300 = 2700 GGs. 
(
radio chastotalar: o‘rta to‘lqinlar, qisqa to‘lqinlar, metrli to‘lqinlar,