Gurux talabasi Abduraxmonov Shohrux

Polibiya kvadrati. Bu sodda o‘rniga qo‘yish usuli sanalib, qadimgi Yunonistonda yaratilgan va dastlab grek alfaviti uchun ishlab chiqilgan, so‘ngra boshqa alfavitlar uchun foydalanilgan.

• Ushbu usul bosqichlari quyidagilar:
• 1-bosqich. Shifrlash jadvalini yaratish. Tanlangan belgilardan tashkil topgan alfavitni iloji boricha tomonlari teng bo‘lgan jadvalda ifodalanadi. Jadval tomonlari qanchalik bir-biriga yaqin bo‘lsa, bardoshligi shunchalik yuqori bo‘ladi. Quyida lotin va kiril alfavitlari uchun taklif etilgan jadvallar keltirilgan.
• Lotin alifbosi asosida
• 1 2 3 4 5
• 1 A B C D E
• 2 F G H I/J K
• 3 L M N O P
• 4 Q R S T U
• 5 V W X Y Z

Kiril alifbosi asosida (1-variant)

• 1 2 3 4 5 6
• 1 A B V G D Ye
• 2 Yo J Z I Y K
• 3 L M N O P R
• 4 S T U F X S
• 5 Ch Sh Щ ‘ Ы
• 6 E Yu Ya - - -

Kiril alifbosi asosida (2-variant)

• Kiril alifbosi asosida (2-variant)
• 1 2 3 4 5 6
• 1 A B V G D Ye/Yo
• 2 J Z I/Y K L M
• 3 N O P R S T
• 4 U F X S Ch Sh
• 5 Щ Ы /’ E Yu Ya
• Kiril alifbosi asosida (3-variant)
• 1 2 3 4 5
• 1 A B V G D
• 2 Ye/E J Z I/Y K
• 3 L M N O P
• 4 R/S T U F/X S
• 5 Ch Sh/Щ Ы Yu Ya

• 2-bosqich. Shifrlash. Ishlab chiqilgan alfavitlar asosida shifrlash jarayonini turli usullar asosida amalga oshirish mumkin. Quyida ularning 3 ta usuli keltirilgan.
• Shifrlash usuli. Bu usulda shifrlash uchun ochiq matn yuqoridagi jadvallardan biri foydalaniladi. Ochiq matn harflari jadvaldan olinib, tagidagi belgi unga mos shifr matn belgini ifodalaydi. Quyida “SOMETEXT” ochiq matnini shifrlash keltirilgan.
• Ochiq matn belgisi: S O M E T E X T

• Shifr matn belgisi : X T R K Y K C Y
• Olingan natijaviy shifr matn “XTRKYKCY” ga teng bo‘ladi.
• Shifrlash usuli. Bu usulda ma’lumotni shifrlashda uning jadvaldagi joylashgan o‘rnidan foydalaniladi.
• Ochiq matn belgilari: S O M E T E X T
• Gorizontal o‘rni: 3 4 2 5 4 5 3 4
• Vertikal o‘rni: 4 3 3 1 4 1 5 4

Foydalanilgan internet manbalari.

• 1.
• https://www.sciencedirect.com/topics/computer-science/data-confidentiality
• 2.
• http://web.simmons.edu/~chen/nit/NIT'96/96-025-Britz.html
• 3.
• https://dev.to/heinkhantzaw/how-encryption-algorithms-provide-

Etiboringiz uchun raxmat !