Hamidulla Dadaboyev

partonimik, graduonimik munosabatlar aksini topgan. 
Giper-giponimik 
munosabatlar 
deyarli 
barcha 
terminologik 
sistemalarda mavjud bo‘lib, tabiat va jamiyatdagi o‘ta murakkab 
munosabatlarni ifodalovchi o‘ziga xos xususiyatga egaligi bilan 
xarakterlanadi. Chunonchi, “qon aylanish sistemasining markaziy a’zosi” 
semamali yurak giperonimining aortal yurak, astenik yurak, atletik yurak, 
buqoq yurak, limfatik yurak, litral yurak, yo‘lbars yurak, periferik yurak, 
tireotoksik yurak, fibraid yurak, o‘pka yurak, ho‘kiz yurak; “yiring hosil 
qiluvchi jarayonlarda ajralib chiqadigan moddalardan zaharlanish” sememali 
sepsis giperonimining ginekologik sepsis, kiprik sepsisi, kriptogen sepsis, 
kindik sepsisi, odontogen sepsis, og‘iz sepsisi,tonzillogen sepsis, xirurgik 
sepsis, chilla sepsisi, yara sepsisi, quloq sepsisi kabi giponimlari tibbiyotda 
faol qo‘llanadi.
Aviatsiya giperonimining qirg‘oq mudofaa aviatsiyasi, yaqinga 
uchadigan aviatsiya, hamkorlik aviatsiyasi, harbiy-dengiz floti aviatsiyasi, 
yordamchi aviatsiya, uzoqqa uchuvchi aviatsiya, fuqarolik aviatsiyasi, 
bevosita pana qiluvchi aviatsiya, harbiy havo mudofaasi (HHM) aviatsiyasi, 
madadchi aviatsiya, aloqa aviatsiyasi, maxsus topshiriqlar aviatsiyasi, bosh 
qo‘mondonlik zahira aviatsiyasi singari giponimik qatorlari harbiy 
terminologiyadan keng o‘rin olgan. 
Shunga o‘xshash munosabatlarning huquqshunoslik terminologiyasida 
ham bot-bot namoyon bo‘lishini ko‘rish mumkin. M., sir giperonimi asosida 
advokat siri, aloqa siri, davlat siri, kasb siri, maslahatxona siri, muassasa 
siri, omonat siri, yozishmalar siri,tashkilot siri, farzandlikka olish siri, 
xavfsizlik siri kabi giponimlar voqelangan. 
Tilshunoslik//lingvistika giperonimi qiyosiy-tarixiy tilshunoslik, 
chog‘ishtirma tilshunoslik, tipologik tilshunoslik, gender tilshunosligi, 
kognitiv 
tilshunoslik, 
pragmatik 
tilshunoslik, 
sotsiolingvistika, 
psixolingvistika, kompyuter tilshunosligi, etnolingvistika, mentalingvistika, 
neyrolingvistika, biolingvistika singari giponimik qatorlarni yuzaga 
keltirgan. 
Ulkan 
ko‘lamli 
terminologiya 
giperonimi 
arxeologiya 
terminologiyasi, biologiya terminologiyasi, botanika terminologiyasi, 
bojxona-soliq terminologiyasi, ijtimoiy-siyosiy terminologiya, kimyo 
terminologiyasi, 
musiqa 
terminologiyasi,sport 
terminologiyasi,ilmiy- 

---

85
texnikaviy terminologiya, transport terminologiyasi, ekologik terminologiya, 
harbiy terminologiya, tilshunoslik terminologiyasi, adabiyotshunoslik 
terminologiyasi,tarixiy terminologiya, zamonaviy terminologiya va h.k. 
giponimlardan tashkil topgan.
Baliq giperonimi giponimlari qatoriga mo‘ylovdor baliq, moybaliq, 
oq amur, oqcha, sazan, xumbosh baliq, qizilko‘z baliq, do‘ngpeshona baliq, 
laqqa baliq va h.k. kiritish mumkin. 
Kompyuter tilshunosligida keng qo‘llanuvchi modellashtirish 
giperonimi informatsion modellashtirish, imitatsion modellashtirish, 
iqtisodiy-matematik modellashtirish, lingvistik sodellashtirish, kognitiv 
modellashtirish, kompyuterli modellashtirish, matematik modellashtirish, 
matematik-kartografik 
modellashtirish, 
molekulyar 
modellashtirish, 
mantiqiy 
modellashtirish, 
pedagogik 
modellashtirish, 
psixologik 
modellashtirish, statistik modellashtirish, struktur modellashtirish, fizik 
modellashtirish, evolyutsion modellashtirish kabi giponimlarni qamrab 
oladi.