Havoning nisbiy namligini avgust psixrometri

1-rasm. Psixrometr 
 
Q
2
issiqlik M bilan quyidagicha bog‘langan: 
𝑄
2
= 𝑀 ∙ 𝜆 =
𝐶𝑆(𝑃
𝑇
ℎ
−𝑃)
𝐻
∙ 𝜆
(5) 
λ - quruq temepratura ko‘rsatgan temperaturadagi bug‘ hosil bo‘lishning 
yashirin issiqligi. 

---

Q
1
=Q
2
bo‘lganda ho‘l termometr ko‘rsatgichi doimiy bo‘lib qoladi. 
Bundan esa 
𝑃 = 𝑃
𝑇
ℎ
−
𝛼
𝐶∙𝜆
𝐻(𝑡
𝑞
− 𝑡
1
ℎ
)
(6) 
Agar (6) formuladan 
𝛼
𝐶∙𝜆
deb olsak, 
𝑃 = 𝑃
𝑇
ℎ
− 𝐴(𝑡
𝑞
− 𝑡
ℎ
)𝐻
(7) 
hosil bo‘ladi. (7) formuladagi A miqdor doimiy bo‘lib, uning son qiymati havo 
oqimiga bog‘liq va eksperimental ravishda aniqlanadi. 
Asbobning tavsifi 
Standart aspiratorli psixrometrning umumiy ko‘rinishi 1-rasmda ko‘rsatilgan. 
Bunday asbob 2 ta bir xil maxsus termometrdan iborat bo‘lib, birining simob 
sharchasi batist bilan o‘ralgan. Aspirator prujinali shamollatgich (ventilyator) bilan 
jihozlangan bo‘lib, u kalit yordamida ishga tushiriladi. Batistni ho‘llash menzurka 
yordamida amalga oshiriladi. 
Ishning bajarilish tartibi 
1. Psixrometr termometrlarining ko‘rsatgichlari yozibolinadi. 
2. Menzurka suv bilan to‘ldirilib, batist ohistagina ho‘llanadi. Bunda (2) 
termometr namlanmasligi kerak. 
3. Kalit yordamida shamollatgich (ventilyator) ishga tushiriladi. 
4. Ho‘llangan termometr ko‘rsatgichi pasaya borib, ma’lum nuqtaga yetganda 
uning ko‘rsatgichi o‘zgarmay qoladi. Bu holda ham shamollatgich (ventilyator) 
to‘la ishlab turmog‘i lozim. Termometrning ko‘rsatishi gradusning o‘ndan bir 
ulushi aniqligida o‘lchanadi. 
5. Ho‘l va quruq termometrlar ko‘rsatishiga qarab (7) formula yordamida 
absolyut namlik, havodagi suv bug‘i bosimi topiladi. Ho’l termometr ko’rsatgan 
temeperaturadagi to’yingan bug‘ bosimi 𝑃
𝑇
ℎ
ilovadagi jadvaldan olinadi. A esa 
doimiy kattalik bo‘lib, uning son qiymati 0,000662 ga teng. 

---

6. P aniqlangandan keyin (2) formula yordamida nisbiy namlik φ aniqlanadi, 
quruq termometr ko‘rsatgan temperaturadagi P
T 
ning qiymati jadvaldan olinadi. 
7. Olingan natijalar quyidagi jadvalgayoziladi. 
№ 
t, 
(
0
C) 
t, 
(
0
C) 
𝑃
𝑡
ℎ
, 
mm, 
Hg 
H, 
mm, 
Hg 
P
T
, 
mm, 
Hg 
P, 
mm, 
Hg 
φ, 
% 
φ
o’rt
% 
Δφ
o’rt
% 
Δ𝜑
𝑜′𝑟𝑡
𝜑
𝑜′𝑟𝑡
∙ 100% 
1 
2 
3 
4 
Nazorat savollari 
1. Ishning maqsadi va bajarilish tartibini tushuntiring. 
2. Absolyut va nisbiy namlik haqida ma’lumot bering. 
3. To‘yingan, to‘yinmagan bug‘, shudring nuqtasi deb nimaga aytiladi? 
4. Bug‘lanish. Bug‘lanish vaqtida sovish. Bug‘lanish boshqa faktorlarning 
ta’siri. 
5. Bug‘lanish tezligi qanday parametrlarga bog‘liq? 
 
Adabiyotlar 
1. U.B.Jurayev. Molekulyar fizika. Toshkent. “Voris-Nashriyot”. 2014 y.
2. Kikoin A.K., Kikoin I.K. Molekulyar fizika. Toshkent.“O’qituvchi” 1978 
y. 
3. Sivuxin D.V. Umumiy fizikadan kursi. Termodinamika va molekulyar 
fizika. Toshkent.“O’qituvchi”.1984 y.