Hayot faoliyati

Qo‘zg‘atuvchisi - virus bo‘lib, u quturgan hayvon so‘lagida

bo‘ladi. Tashqi muhitda uzoq saqlana olmaydi. Virus zararsizlantiruvchi

eritmalar ta’sirida 5-10 daqiqa, qaynatilganda 2

daqiqa davomida halok bo‘ladi. Quritilganda va past haroratda

uzoq vaqt tirik saqlanadi.

Tarqalishi: Kirish o‘chog‘i bo‘lib, quturgan itlar, bo‘rilar,

tulkilar, bo‘rsiqlar va boshqa hayvonlardir. Virus itning so‘lagida

quturish belgilari ma’lum bo‘lishidan 7-10 kun ilgari paydo

bo‘la boshlaydi. Odamga quturish virusi kasal hayvon (asosan

it) tishlaganda yoki quturgan hayvonning so‘lagi teri yuzasiga

tushganda yuqadi.

Klinikasi: Yashirin davri 1-2 oy davom etadi, ba’zan 2

haftagacha qisqarishi yoki 1-yilgacha uzayishi mumkin. Kasallik

kechishida 3 ta davr tafovut qilinadi: 1. Boshlang‘ich davri 2-3

kun davom etadi. Bemor uyqusi buzilib ishtihasi yo‘qoladi.

Unda qo‘rquv hissi paydo bo‘ladi, kayfiyati o‘zgarib turadi.

Davolash: Maxsus davolash usullari yo‘q. Bemorga tinch,

shovqin-surondan holi bo‘lgan sharoit yaratiladi. Bemor eshigi

berk, qorong‘ilatilgan alohida xonada yotishi kerak. Unga uxlatadigan,

yurakni tinchlantiradigan va og‘riq qoldiradigan dorilar

beriladi.

Oldini olish:

1. Daydi it va mushuklarni yo‘qotish.

2. Xonada boqilayotgan itlar ro‘yxatga olinadi va quturishga

qarshi emlanadi.

3. It tishlagan taqdirda jarohat sovunlab yuviladi, atrofiga

yodning spirtli eritmasi surtib qo‘yiladi, jarohat tikilmaydi.

4. So‘ngra it tishlagan kishini tegishli travmatologiya

punktiga yuboriladi.

5. Oldini olish maqsadida birinchi galda bemorga quturishga

qarshi immunoglobulin yuboriladi. Keyin esa maxsus sxema

bo‘yicha quturishga qarshi vaksina bilan emlanadi. Emlashning

dozasi, emlash muddati, jarohatning katta-kichikligi, chuqurligi

va qayerga joylashganiga bog‘liq. Quturishga qarshi emlash

166

maxsus yo‘l-yo‘riqnomalarda ko‘rsatilgan qoidalarga qat’iy rioya

qilgan holda amalga oshiriladi.