Хожибойга ma'ruza


o'r-dak), to'la yopiq (bay


Download 442.15 Kb.
Pdf ko'rish
bet63/99
Sana02.01.2022
Hajmi442.15 Kb.
#196588
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   99
Bog'liq
ozbek tili leksikologiyasi

o'r-dak), to'la yopiq (bay-ram, bay-roq), ikkinchi bo'g'ini esa boshi yopiq (o-ta, o-

na)  va  to'la  yopiq  (ol-tin,  ku-mush)  strukturali  bo'ladi;  f)  ikkinchi  bo'g'in  hech 

qachon unli bilan boshlanmaydi, ammo unli bilan tugash holatlari keng tarqalgan: 

ik-ki,  yet-ti,  bo-la,  ar-pa,  bol-ta  kabi;  g)  so'z  tarkibida  ikki  unli  yonma-yon 

kelmaydi; f, h, j, j (dj), ts undoshlari esa umuman qo'llanmaydi; h) r, l, v, ng, g', g, 

d, z undoshlari so'z boshida uchramaydi; i) e, o' unlilari so'z oxirida ishlatilmaydi 

(ayrim undov so'zlar bundan mustasno); j) urg'u ko'pincha so'z oxiriga tushadi. 



Semantik  belgilari:  umumturkiy  so'zlarning  aksariyati  ko'p  ma'nolidir:  bosh

1)  «odamning  boshi»;  2)  «ko'chaning  boshi»;  3)  «ishning  boshi»;  4)  «bosh 

agronom»; ko'z- 1) «odamning ko'zi»; 2) «uzukning ko'zi»; 3) «taxtaning ko'zi»; 4) 

«derazaning ko'zi» kabi. 

Bu  qatlamda  «qon-qarindoshlik»,  «inson  a'zolari»,  «yovvoyi  hayvonlar», 

«parrandalar»,  «mehnat  faoliyati»,  «uy-ro'zg'or  buyumlari»,  «rang-tus»,  «maza-

ta'm»,  «miqdor»,  «sanoq»,  «harakat»,  «holat»,  «urf-odat»  ma'noli  so'zlar 

ko'pchilikni tashkil etadi. 



Morfologik belgilari: a) umumturkiy so'zlar hozirgi o'zbek tilining barcha so'z 

turkumlarida  uchraydi;  b)  turlanadi  va  tuslanadi;  d)  o'zak  va  affiks  morfemalar 

erkin va standart bo'ladi: ko'zim, ko'zing, ko'zi, ko'zni, ko'zning, boraman, borasan, 

boramiz kabi; e) so'z tarkibida prefikslar qo'llanmaydi. 


Download 442.15 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   59   60   61   62   63   64   65   66   ...   99




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling