Adabiy tilning rivojlanishiga o’zbek tilining o ‘g ‘u z lahjasi ham ma’lum darajada hissa qo’shgan. Buning uchun adabiy tildagi yoshulli, o‘g’lon, buyon, qaydin, qorago‘z kabi qator so’zlarni misol sifatida keltirish kifoya. O‘zbek tili boshqa turkiy tillardan ko‘p shevaliligi bilan farqlanadi. O‘tgan tarixiy davr ichida o‘zbek shevalari to‘xtovsiz taraqqiy etdi. Uning taraqqiyot tarixi va hozirgi davrini tushunish va izohlashda sheva, dialekt, lahja degan terminlar qo‘llanadiki, ulaming lug‘aviy va terminologik ma’nolarini bilish albatta zarur. O‘zbek tili boshqa turkiy tillardan ko‘p shevaliligi bilan farqlanadi. O‘tgan tarixiy davr ichida o‘zbek shevalari to‘xtovsiz taraqqiy etdi. Uning taraqqiyot tarixi va hozirgi davrini tushunish va izohlashda sheva, dialekt, lahja degan terminlar qo‘llanadiki, ulaming lug‘aviy va terminologik ma’nolarini bilish albatta zarur. Sheva forscha ravish, tarz, yo’sin degan ma’nolarni bildirib, fanda o‘ziga xos leksik, fonetik va grammatik xususiyatlari bilan farqlanib turadigan milliy (xalq) tilning kichik territoriyaga oid qismini anglatadi. Dialekt so‘zi yunoncha bo’lib, sheva degan ma’noni anglatib (aslida qabila tili demakdir), aksariyat til xususiyatlari o‘xshash bo’lgan shevalarni birlashtiradi. Dialekt so‘zi yunoncha bo’lib, sheva degan ma’noni anglatib (aslida qabila tili demakdir), aksariyat til xususiyatlari o‘xshash bo’lgan shevalarni birlashtiradi. Lahja arabcha so‘z bo‘lib u ham ravish, tarz, yo’sin, sheva ma’nolarini bildiradi. Dialektologik termin sifatida qadimdan o‘zbek tilining taraqqiyotiga asos bo‘lgan sheva va dialektlarning eng yirik to‘dasini anglatadi. H O ‘A Tning o’rganilish tarixini quyidagicha davrlashtirish mumkin: H O ‘A Tning o’rganilish tarixini quyidagicha davrlashtirish mumkin: I. XI — XIII asrlar (Qadimgi turkiy tilshunoslik). II. X V –X IX asrlar (Eski turkiy tilshunoslik). III. XX asrning boshidan XX asr 90 — yillargacha (An’anaviy o ‘zb ek tilshunosligi). IV. XX asrning 90 —yillaridan b u g u n g i kungacha. (Zamonaviy o’zbek tilshunosligi) E‘tiboringiz uchun rahmat!
Do'stlaringiz bilan baham: |
