Hududiy indekslar Guruh raqami: 9 bh- s 20 Talaba: Sattorova Mohinur

§ individual;
§ konsolidatsiyalangan (umumiy);
2. Qurilish shakliga ko'ra:
§ agregat;
§ o'rtacha ko'rsatkichlar: - arifmetik;
Garmonik;
3. Vaqtga nisbatan:
§ dinamik indekslar: - zanjir;
§ hududiy;
4. Og'irlik turi bo'yicha:
§ o'zgaruvchan vaznli indekslar;
§ doimiy og'irliklarga ega indekslar;
5. Aholi tarkibiga qarab:
§ o'zgaruvchan tarkibli indekslar;
§ doimiy tarkibning indekslari.
Indeks- hodisa kattaliklarining vaqt, makondagi nisbatini yoki haqiqiy ma'lumotlarni standart bilan solishtirishni ifodalovchi nisbiy ko'rsatkich. Hodisani qamrab olish darajasiga ko'ra individual va kompozit indekslar ajratiladi.
Taqqoslash bazasiga ko'ra dinamik va hududiy indekslar ajratiladi. Og'irliklar turiga ko'ra doimiy va o'zgaruvchan og'irliklarga ega indekslar ajratiladi. Qurilish shakliga qarab, agregat va o'rtacha indekslar farqlanadi.
O'rganilayotgan ob'ektning xarakteriga ko'ra umumiy indekslar miqdoriy (hajmiy) va sifat ko'rsatkichlari indekslariga bo'linadi. Bo'linish indekslangan qiymat turiga asoslanadi. Hodisa tarkibiga ko'ra o'zgaruvchan va doimiy (qat'iy) tarkibli indekslar farqlanadi.
Hisoblash davriga ko'ra yillik, choraklik, oylik va haftalik indekslar ajratiladi.
 Murakkab iqtisodiy hodisalarning hudud (korxona, tashkilot, tuman, viloyat,
mamlakat) lar bo`yicha hisoblangan ko`rsatkichlar nisbati statistikada hududiy indekslar deb yuritiladi. Bu indekslar hali alohida va umumiy ko`rinishda bo`lishi mumkin. Alohida xududiy indekslar taqqoslash nisbiy miqdorlariga o`xshash bo`lib, muayan ko`rsatkich (masalan, bahoning, tannarxning, mehnat unumdorligining, hosildorlikning va x.k.)ning vaqt bo`yicha (zamonda) o`zgarishi emas, balki xududlar bo`yicha (makonda) bo`lgan nisbatini tavsiflaydi.
Alohida xududiy indekslarni hisoblash tartibi.

 
Alohida xududiy indekslarni hisoblash tartibi.
Ko`rinib turibdiki, indekslarni hisoblashda hech qanday qiyinchiliklarga duch kelinmaydi. Chunki bu yerda vazn masalasini aniqlashdek muammo yo`q.
Aholi daromadini indeksatsiya qilish deyilganda axoli iste’mol buyumlari va maishiy xizmatlarning qiymatlashgan bir qismini yoki to`la qismini qoplash uchun fuqarolarning daromadini oshirish tushuniladi.
Indeksatsiya- bu fuqarolarni ijtimoiy himoya qilish bo`yicha davlat umumsiyosatining bir turi bo`lib, aholining ayniqsa qashshoq qatlamdagi fuqarolar (pensionerlar, nogironlar, ko`p bolali oilalar, shuningdek yoshldar) ning pul daromadlari va ularning sotib olish qobiliyatini saqlab qolishga qaratilgan.
Indeksatsiya bir yo`la beriladigan ish haqi, nafaqa, stipendiya va boshqa turdagi daromadlarning darajalarini qayta ko`rish yo`li bilan ham baxolanishi mumkin.
Jaxon amaliyotida asosan ikkin usulda indeksatsiya qilish mumkin: avtomatik va yarim avtomatik (shartnoma asosida) usullar. Avtomatik usulda ish haqi baxo indeksatsiyasining o`sish suratiga qarab mutanosib ravishda oshiriladi va aholining zarar ko`rgan daromad qismi to`la qoplanadi. Ammo bu usul ish haqining samarali tashkil qilinishida salbiy ta’sir ko`rsatadi, chunki bunda shu ish haqining oshishi mehnat unumdorligi bilan bog`lanmagan hoida baxolanadi.
Jahon umumiy bozorida qatnashuvchi mamlakatlar yarim avtomatik indeksatsiya usuli qo`llaniladi. Bu usulning mohiyati quyidagidan iborat: baxoning oshishi hisobiga olgan hamda ish xaqini qanchaga oshirish yo`li tomon ishtirokida (davlat, kasaba uyushmalari va ishlovchilar) shartnoma tuzish yo`li bilan yechiladi.
Indeksatsiyani amalga oshirishda “Iste’mol savatchasi” tarkibini aniqlash zaruriyati tug`iladi. Bu savatchaning o`zi juda shartli qilib olinadi.
Insonga zarur bo`lgan oziq – ovqat, sanoat mollari va xizmatlarning tirikchilik uchun kifoya qiladigan xajmi «Iste’mol savatchasi” deb ataladi. Bunda gap eng zarur tomonlarni bir ammalab qondirish va kuchni tiklash haqida boradi, ya’ni shu narsalarsiz inson odamlardek hayot kechirishi amri mahol bo`lib qoladi.
Foydanilgan adabiyotlar ro’yxati:
1.SoongT.T.Fundamental so fprobability and statistics for engineers.p.145-155.
Foydanilgan internet manbalari va saytlari:
1.https://www.ziyouz.com/books/kollej_va_otm_darsliklari/iqtisodiyot/Iqtisodiy%20statistika%20(H.Nabiyev,%20D.Nabiyev).pdf
2.https://dolg-nalog.ru/uz/news/ponyatie-i-klassifikaciyu-indeksov-v-statistike-ekonomicheskie.html
.