Husnixat va uni o`qitish metodikasi uquv qullama

Hirot  xattotlik  maktabi.  Hirot  Xurosonning  eng  katta  va  mashhur 
shaharlaridan  bo’lib,  olimlar,  fozillar,  shoirlar  va  xattotlar  bilan  tolgan 
xushmanzara  bog’-bo’stonlari,  turli  meva  va  suvlarining  ko’pligi  bilan  shuxrat 
qozongan. 
Xurosonning katta qismidagi markaziy shaharlardan yana biri Marv Shohjon 
(Turkmaniston)dir. Yoqut Hamaviyning aytishicha, al mavron *(ikki marv) degan 
so’z bo’lib, biri Marvrud ikkinchisi Marv shdhjondir. 
Yoqut  shunday  deydi:  «Marvda  ilmiy  ahamiyatga  ega  bolgan  qimmatli 
kitoblar juda ko’p edi. Men u erdan ketgan vaqtimda (1220 yilda) vaqf qilingan 10 
ta  kutubxona  bor  ediki,  dunyoda  kitobning  ko’pligi  va  yaxshiligi  jihatidan  unday 
joyni ko’rmaganman. Ular quyidagicha: 
 
1.  Katta  jomega  qarashli  2ta  kutubxona  bolib,  biri  Sulton  Sanjar 
xodimlaridan  Aziziddin  Abu  Bakr  Zanjoniy  nomiga  qo’yilgan.  Unda  12  ming 
jildga yaqin qolyozma kitoblar saqlanadi. 
 
2. Al-Kamoliya kutubxonasi (kimga nisbat berilganligi ma’lum emas). 
3.  1100  yilda  vafot  etgan  Al  Mustavfiy  Abulsa’d  Muhammad  ibn 
Mansurning madrasasidagi kutubxona. 
4. Nizom al-Mulk Hasan binni Ishohning madrasasidagi kutubxona. 
5. Somoniylarga tegishli ikki kutubxona. 
6. Al-Amidiyya madrasasidagi kutubxona. 
7. Marvdagi oxirgi vazirlardan Majdi mulkning kutubxonasi. 

---

 
27
8. Madrasa Xotuniyadagi kutubxona. 
9.Yana  u  erda  Az-Zamiriya  kutubxonasi.  Bularning  hammasi  1221  yilda 
mo’g’’ullar tomonidan xarob etilgan». 
Axmad  Tayibshoh  Movarounnahriy  bir  necha  xatga,  ayniqsa,  suls  xatiga 
ravshanlik  kiritgan.  1215  yilda  vafot  etgan.  Ba’zilar  bu  xattotni  Ibrohim  shoh 
Tayib Axmad  deydilar. 
Mavlono  Yusuf  Xurosoniy  xattot  Yoqutning  mashx  ur  shogirdlaridandir. 
Ustozi  bilan  bir  vaqtda  vafot  etgan.  Yoqut  xat  bilan  1210  yilda  ko’chirilgan 
«Kalimoti  murtazaviyya»  asari  Ayoso’fiya  kutubxonasida  saqlanadi.  «Kalimot» 
bilan  birga  Ali  binni  Hilol  xatida  Salomat  ibn  Jandal  ismli  arab  shoirning 
qasidasini  ko’chirgan.  Bu  qasidani  1218  yilda  ko’chirib  tamomlagan.  1269  yilda 
vafot etgan. 
Ibroqim  Mirzo  Shohrux  o’g’li  Temur  nabiralaridan  bo’lib,  Sharafiddin  Ali 
Yazdiy  shogirdlaridandir.  Ulug‘  tarixchi o’zining  «Zafarnomaiy  Temuriy»  asarini 
Temurga  bag’ishlab  yozgan.  Mirzo  Ibrohim  olti  xil  xatda  tengi  yo’q  xattot  edi. 
Yoqut  uslubiga  taqlid  qilib,  xat  san’atida  undan  o’tib  ketgan.  U  yozgan  xat 
qoldiqlarining  ba’zilari  hozir  ham  Sheroz  qadimiy  binolarida  saqlanib  qolgan. 
Xattot 1431 yilda vafot etgan. 
Ahmad Rumiy Sulton Boysunqor kitobxonasining xattotlaridan bo’lib, ko’p 
vaqtlar ulug’ kishilar bilan suhbatlashgan. 
Sulton  Boysunqor  Temuriy  shahzodalaridandir.  U  35  yoshida  -1427  yilda 
vafot etgan. «Davlatshox tazkira»da ko’rsatilishicha, uning kitobxonasida 40 nafar 
mashhur xattotlar tun kun kitobat bilan shug’ullanar edilar. Xattotlik, zarafshonlik, 
oltin  xalash,  naqsh,  lavxa,  rasm,  miniatyura  va  boshqa  badiiy  san’atlar  ishlash 
Boysunqor  davrida  ravnaq  topgan.  Istanbulning  xar  bir  kutubxonasida  hech 
bo’lmaganda  bir  nusxa  uning  davrida  ko’chirylgan  asar  mavjud.  Sulton  buyrug’i 
bilan ko’chirilgan qolyozmalardan «Faraj ba’da shiddat»ning tarjimasi va «Nusxat 
ul-arvox» kitobi diqqatga sazovordir. 
Mirzo Ulug’bek astronomiya va xandasada o’z davrida yagona bo’lgani kabi 

---

 
28
Boysunqor mirzo she’r va xatda o’z davrining eng mashxur kishisi edi. 
Eronliklaming  aytishicha,  to’rt  kishi  to’rt  xatda  sulsda  Boysunqor  Mirzo, 
nasta’liqda Mir Imod,  nasxda  Mirzo  Ahmad,  shikasta xatda  Darvesh  Abdu Majid 
Tolqoniy ustod emish.