I. 0 ‘quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy taMimdagi o6rni
Download 0.54 Mb. Pdf ko'rish
|
1.11-экология-ФД-2018
|
7
/
I II . A sosiy n a z a r iy q ism (m a ’r u z a m a s h g ’u lo tla ri) 1 -m o d u l. U m u m iy e k o lo g iy a 1-m av zu . K iris h . E k o lo g iy a k u r s i, v a z ifa si, m a q s a d i, tu z ilm a s i va ta r ix i, fa n n i o “rg a n ish u s u lla ri. E kologiya va ta b ia t m uhofazasi tarixi. E kologiya fan in in g rivojlanish bosqichlari. E kologik ta d q iq o tlarn in g am aliy aham iyati. H ozirgi zam o n ekologiya fani tuzilm asi. T abiat v a ja m ia t orasidagi m unosabatlar. 2 -m a v z u . T a b ia tn i m u h o fa z a q ilis h n in g ilm iy n a z a riy a s o sla ri. M u h it tushunchasi; m uhit tu rla ri, ekologik om illar, 러 classifikatsiyasi, m oslashish, ekologik valenlik, ekologik n isha, biom arom lar. 3 -m a v z u . P o p u ly a ts iy a la r v a e k o tiz im la r ek o lo g iy asi Populyatsiya haqida tush u n ch a.P o p u ly atsiy an in g xususiyatlari v a tuzilm alari, populyatsiya gom eostazi, zichlik, biotsenoz, bogeotsenoz, ekotizm lar, u lam in g tark ib iy qism lari, suktsessiya, ek o lo g ik pram ida, ekotizim da m o d d lar v a energiya aylanishi. 4 -m a v z u . B io sfe ra B iosfera tushunchasi. V .I.
V em ad sk iy ta ’lim oti. B iosfera chegaralari. B iosferaning kosm ik ro li. N o o sfera m uam m olari. B iosfera tuzilm asi m o d d alar va ularni funktsiyalkari. 2 -m o d u l. T a b ia tn i m u h o fa z a q ilish 1 -m av zu . T a b iiy r e s u r s la r , u 】 a r d a n o q ilo n a fo y d a la n ish v a a tm o s fe ra m u h o fa z a si. 0 ‘zbekiston tab iiy resu rslari, u lar holati v a foydalanish.T abiiy resurslar klassifikatsiyasi v a ulard an t o ‘g ’ri foydalanish. Y er osti boy lik larid an t o ‘g ’ri foydalanish. A tm osferaning tab iatd ag i axam iyati v a u n in g tirik o rganizm larga ta ’siri. A tm osfera tarkibi, u n N flo slan tiru v ch i m anbalar. O zon tuynugi m uam m osi, issiqxona effekti m exanizm i, k islo tali y o m g ’irlar, atm osfera ifloslanishiga qarshi kurash y o ila r i v a usullari. R ad io ak tiv lik n in g biosferaga ta ’siri.
2-mavzu. Suv resursi va uni muhofazasi Suvni tabiatdagi va inson hayotidagi ahamiyati, chuchuk suv muammosi, suvni ifloslanish manbalari va urii muhofazasi. Suvni tozalash usullari va inshootlari. 0 ‘zbekiston suv havzalariningn ekologik holati. Orol va orol bo‘yi muommolari. Sub ifloslanishini inson salomatligiga ta’siri. Uyga qarshi kurashish y o ilari, sho‘rlanish, cho‘llashish sabablari. Oldini olish chora tadbirlari. 3-mavzu. T uproq va uni muhofazasi 0 ‘zbekiston tuproqlari holati. Tuproqning moddalar aylanishdagi roli. Tuproqning i 幻
kurashish yo'llari. Sho‘rlashish, cho‘Hashish sabablari, oldini olish chora tadbirlari. 4-mavzu. O^simlik, hayvonot dunyosi va ularni muhofaza qilish. 0 ‘simliklaming xilma-xilligi. Tabiatda modda aylanishida o'simliklarning roli. Yer sharida o'sim lik qoplamining hozirgi holati. 0 ‘rmon resurslari. Dorivor resurslar. Hayvonlarning xilma-xilligi. Tabiatda modda aylanishida xayvonlarning roli. 0 ‘zbekistonda va yer sharida hayvonot olamining hozirgi holati. Hayvonlarni muhofaza qilish va sonini qayta tiklash yuzasidan 0 ‘zbekistonda olib borilayotgan ishlar. Muhofazaga olingan hududlar: Qo‘riqxonalar, buyurtmaxonalar, milliy bog’lar, tabiat yodgorliklari, ekomarkaz haqida tushuncha hosil qilish. 0 ‘zbekiston «Qizil kitobi». IV. A maliy m ashg’ulotlar b o ^ ich a ko(rsatm a va tavsiyalar. Amaliy mashg‘ulotlarida bakalavlar ilmiy ijodiy faoliyat bilan shug'ullanib fan sohasidagi yangiliklar bilan amaliy mashg'ulotlarini rnazmunini boyitadilar. Amaliy m ashg(ulotlari uchun tavsiya etilgan tahminiy mavzular: Umumiy ekologiya 1. Ekologiyada qo'llaniladigan usullar 2. Inson va tabiiy landshaftlar 3. Qishloq xo‘jaligi va biosfera 4. Suv muhiti omillariga organizmlarning moslashishi 5. Tuproq muhiti omillariga organizmlarning moslashishi T abiatni muhofaza qilish 1. Shaharlarda shovqin muammosi 2. 0 ‘zbekiston tabiat yodgorliklari 3. 0 ‘simlik qoplamini muhofaza qilish. Qo‘riqxonalar 4. Hayvonot dunyosini muhofaza qilish. Milliy bog’lar, buyurtmalar, “Qizil kitob”
5. Hayvonot va botanika bog’iga ekskursiya 6. 0 ‘zbekistonning ekologik barqaror rivojlanishi. V. M u staq il t a ’lirn va m ustaqil ish la r Talaba mustaqil ishni tayyorlashda mu ay у an fanning xususiyatlarini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish tavsiya etiladi: • darslik va o ‘quv qo‘llanm alar b o ‘yicha fan boblari va mavzularini o ‘rganish; • tarqatma m ateriallar b o ‘yicha m a’ruzular qismini o ‘zlashtirish; • maxsus adabiyotlar b o ‘yicha fanlar bo'lim lari yoki mavzulari ustida ishlash; • masofaviy t a ’lim; Tavsiya etilayotgan m u staq il ish la rn in g m avzulari: 1 Ekologiya fani va uning boMimlari, ekologiynining vazifalari. 2 M uhit va ekologik om illar. M uhitga organizmlarning moslashishi. 3 Suv, havo va tuproq muhitlari va ulaming ifloslanishi. 4 Biomaromlar va tirik organizn 니 aming hayotiy shakllari. Vaqt ekologik omili. O 'sim lik va hayvonlardagi sutkalik, oylik va yillik maromlari. 5 Populyatsiyalarning um um iy tasnifi. Populyatsiyalarning asosiy xususiyatlari 6 Biotsenoz, biogeotsenoz va ekotizim larning tuz^m alari va xususiyatlari. 7 Ekotizim larning o ‘zgarishi. Suksessiya hodisasi. 8 Biosfera haqida tushuncha. Vernadskiy taMimoti, noosfera. 9 T abiat va jam iat orasidagi m unosabatlar. Ilmiy texnika revolyusiyasiningn tabiatga ta ’siri. 10 O bzbekistonda tabiatni m uhofaza qilish 11 A tm o sfera h a v o sin i iflo slan ish in i inso n g a t a ’siri v a u ndan
m u x o fazalan ish . 12 Tuproq ekologiyasi. Tuproqdagi muommolar va ularga qarshi kurash. Y er haqidagi qonun va tu p ro q m uhofazasi. 13 0 ‘simliklar dunyosini muxofaza qilish. 0 ‘sim liklam i tabiatda tutuan o ‘rni, xususiyatlari 14 H ayvonot dunyosini m uhofaza qilish. Hayvonot dunyosining biosferadagi o‘mi. 15 Shovqin haqida tushuncha. Shovqin manbalari, inson organizm iga shovqining ta’siri. Akustik ritmni yaxshilash chora
tadbirlari. 16 E ko lo g ik x av fsizlik v a b arq aro r rivojlanish 17 E kologiya va x alq aro x am k o rlik 18 B arq aro r riv o jlan ish : m u am m o lar va istiqbollar 19 E kotizim dagi b io tik m u n o sa b atla r. 20 0 ‘zb ek isto n au ro ek o tizim lari m uam m olar, b a rta ra f etish y o ‘llari. 21 M uqobil en erg iy a tu rla ri.
V I Asosiy va q o 9shim cha o ’quv adabiyotlar ham da axborot m anbalari Asosiy adabiyotlar 1. Peter Rellero, Dinah Zike. Ecology. USA, 2005. (darslik) 2. Тухтаев A.C., Хамидов А. “Экология асослари ва табитани мухофаза килиш” укув кулланма. - Тошкент, 1994. " 3. Тухтаев А.С. “Экология” укув кулланма. — Тошкент, 1998. 4. Xamdamov I. va boshqalar. “Ekologiya” . d ‘quv qo4llanma. - Toshkent, 2009.
6. Sultonov P.S. “Ekologiya va atrof muhitni muhofaza qilish asoslari” darslik. — Toshkent, 2007. 7. Ergashev A., Ergashev T. “Ekologiya, Biosfera, va tabiatni muhofaza qilish” darslik. 一 Toshkent, 2005. 8. Эргашев А. “Умумий экология” дарслик. — Тошкент, 2003. 9. Хайдарова X. ва бошкалар. Экология укитиш методикаси. укув кулланма. 一 Тошкент, 2009. 10. Xojanazarov 0 ‘.Е.， Muxamedjanova D. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish (Darslik). 一 T.: TDPU, 2016. 11. Xojanazarov 0 ‘.E.， Yakubjanova Sh.T. Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish (o4quv qoMlanma). — T.: TDPU, 2018. Q o(shim cha adabiyotlar 12. Мирзиёев Ш.М. Танкидий тахлил, катьий тартиб-интизом ва шахсий жавобгарлик 一 хар бир рахбар фаолиятининг кундалик коидаси булиши керак. Узбекистон Республикаси Вазирлар Махкамасининг 2016 йил якунлари ва 2017 йил истикболларига багишланган мажлисидаги Узбекистон Республикаси Президентининг нутки. // Халк сузи газетаси. 2017 йил 16 январь, №11 13. Мирзиёев Ш.М. Буюк келажагимизни мард ва олижаноб халкимиз билан бирга курамиз. “Узбекистон”, 2017. М .Узбекистон Республикасини янада ривожлантириш буйича ^аракатлар стратегияси. Узбекистон Республикаси президентининг фармони. Download 0.54 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|