I. «Axloqshunoslik» tushunchasi nimani bildiradi ?

I. «Axloqshunoslik» tushunchasi nimani bildiradi ?

Axloqqa kelsak, masala o ‘ta jiddiy mohiyat kasb etadi: deylik, bir

tum an yoxud viloyat prokurori o ‘zi m as’ul hududda doim o qonun ustuvorligini ta ’minlash uchun intiladi, adolat qaror topishini ko‘zlab ish yuritadi, lozim bo‘lsa, hokimning noqonuniy farmoyishlariga qarshi chiqib, ularning bekor qilinishiga erishadi; oddiy fuqaro nazdida nafaqat o ‘z kasbini e ’zozlovchi shaxs, balki haqiqiy huquq posboni, adolatli tuzum timsoli tarzida gavdalanadi; u um rini m illat, Vatan va inson manfaatiga bag‘ishlagan yuksak axloq egasi; u, o ‘zi yashayotgan jam iyat uchun nam una bo‘laroq, o ‘sha jam iyatning yanada taraqqiy topishiga xizmat qiladi.

2. Odob nima?

Odob — inson haqida yoqimli taassurot uyg‘otadigan, lekin jamoa, jamiyat va insoniyat hayotida burilish yasaydigan darajada m uhim ahamiyatga ega bo‘lmaydigan, milliy urf-odatlarga asoslangan chiroyli xatti-harakatlarni o‘z ichiga oladi.

3. Xulq nima?

Xulq — oila, jam oa, m ahalla-ko‘y miqyosida ahamiyatli bo‘lgan, ammo jam iyat va insoniyat hayotiga sezilarli ta ’sir ko'rsatmaydigan yoqimli insoniy xatti-harakatlarning majmui
4. Axloq nima ?

«Axloq» so‘zi arabchadan olingan bo‘lib, insonning m uomala va ruhiy xususiyatlari majmuini, fe’lini, tabiatini anglatadigan «xulq» so‘zining ko‘plik shaklidir. «Axloq» iborasi ikki xil m a’noga ega: umumiy tushuncha sifatida u fanning predm etini anglatsa, muayyan tushuncha sifatida inson fe’l-atvori va xatti-harakatining eng qamrovli qismini bildiradi. Axloqni umumiy tushuncha sifatida olib, uni doira shaklida aks ettiradigan bo‘lsak,doiraning eng kichik qismini — odob, undan kattaroq qismini — xulq, eng qamrovli qismini — axloq egallaydi.

5. «Axloq» istilohi keng va tor m a ’nodagi tushuncha tarzida nimani anglatadi?

Axloq — barcha odamlar uchun birdek taalluqli hisoblangan, ijtimoiy talablar ham da ehtiyojlarning munosabatlar shaklidagi ko‘rinishidan iborat bo‘lgan, insonga berilgan ixtiyor erkinligining xatti-harakatlar jarayonida ichki iroda kuchi tom onidan oqilona cheklanishini taqozo etuvchi m a’naviy hodisa.insonning har bir xatti-harakati va niyati ham axloqiylikka, ham nafosatga tegishli bo'ladi, ya’ni muayyan ijobiy faoliyat ham ezgulik (ichki go‘zallik), ham nafosat (tashqi go‘zallik) xususiyatlarini mujassam qiladi. Shu bois Suqrot, Aflotun, Forobiy singari qadim gi faylasuflar ko‘p hollarda axloqiylikni ichki go‘zallik, nafosatni tashqi go'zallik ta rz id a ta lq in e tg a n la r.