I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

Endospermning rivojlanishiga qarab urug’lar uchta guruhga bo`linadi: 
endospermsiz; endospermli; murtagi va endospermi bir xil rivojlangan. 
Bunday bo`linish shartli bo`lib, uni faqat yetilish jarayoni tugagan 
urug’larda kuzatish mumkin. 3-jadvalda moyli o`simliklar urug’lari murtagi yoki 
endospermi o`rtacha o`lchamlari keltirilgan. 
3-jadval 
Urug’lar yog’ saqlovchi to`qimalarining o`lchamlari, mkm 
O`simlik urug’i 
Yog’ saqlovchi 
to`qima 
Uzunligi 
Kengligi 
Kungaboqar
Urug’ pallasi
78,5 
47,7 
Zig’ir
29,1 
13,1 
Kungaboqar
53,3 
21,1 
Indov
31,9 
22,7 
Rijik
33,3 
19,9 
Paxta
27,7 
16,9 
Kanakunjut 
Endosperm 
58,4 
40,4 
Koriandr 
30,7 
21,5 
Soya 
Urug’ pallasi va 
endosperm 
68,4 
23,5 
Fiziologik vazifasi bir xil bo’lgan moyli urug’larning to’qimalari, alohida 
o’simlikning turiga xos bo’lgan xususiyatlarni saqlagan holda, umumiy tuzilishga 
ega (1-rasm).
 
Ba’zi urug’larning mag’zi va qobig’ining miqdoriy nisbati, %: 
kungaboqar urug’i:

---

31 
mag’zi- 70,3, urug’ po’stlog’i (plyonka) -2,4, meva qobig’i (luzga) -27,3; 
paxta chigiti:
mag’zi -61,0...57,0, sheluxasi -39,0...43,0, momiqlar -3...10; 
soya:
mag’zi - 91,0...94,0, qobig’i -9,0... 6,0; 
zig’ir:
mag’zi - 54,0...69,7, qobig’i -46,0...30,3; 
maxsar:
mag’zi – 54,0...56,4, qobig’i - 46,0...43,6; 
makkajo’hori:
endosperm - 61,0...77,0, murtak - 8,0...15,0, aleyron qavati – 7,0...9,0;
urug’ qobig’i -7,0...14,0; 
nasha urugi:
mag’zi -60,0...66,0; qobig’i - 40,0...34,0; 
bodom danagi:
mag’zi - 30,0 cha; o’rik danagi: mag’zi – 20...33,0; shaftoli danagi:
mag’zi- 10...15,0.