I. B. Isabayev, F. U. Suvanova, Q. H. Majidov

moyli o’simliklar (soya, yeryong’oq); ikkinchidan lipid bo’lmagan qismidan
maxsus ta’m beruvchi moddalar - ziravorlar olinadigan – ziravormoyli 
o’simliklar (xantal) kiradi.
Yog’ olish uchun moyli o’simliklar bilan birga yog’siz o’simliklarning 
yog’ga ega qismlaridan – bug’doy, sholi, makkajo’xori murtagi, meva 
danaklaridan ham foydalanilmoqda. Urug’lari yog’ saqlagan sabzavotlar, mevalar 
va boshqa qishloq xo’jalik mahsulotlari moyli qismlari ajratib olinadi va ulardan 
o’simlik moyi olinadi. Don murtaklaridan va meva danaklaridan yog’ olish hajmi 
katta bo’lmasada, moyli xom ashyolarning bu turlariga katta e’tibor qaratilmoqda.

---

62 
Moyli urug’larga belgilangan davlat standartlarining bo’limlarga 
bo’linishi. Moyli xom ashyolarning – urug’lar va mevalarning sifati davlat 
standartlari tizimi bilan reglamentlanadi. Standartlarda qonunga ko’ra moyli xom 
ashyolarga yagona texnik talablar, ularni saqlashga va qayta ishlashga tayyorlash 
texnologiyalari belgilangan.
Moyli urug’larning standartlari beshta bo’limni o’z ichiga oladi: ta’riflar, 
tovar tasnifi, texnik shartlar, sifatini aniqlash uslublari, saqlash va tashish.
Birinchi bo’limda urug’lardan foydalanish yo’nalishlari, ishlatish maqsadi 
belgilanadi. 
Ikkinchi bo’limda - botanik va morfologik belgilar, biologik xususiyatlari 
va yetishtirish hududi xususiyatlariga qarab urug’lar va mevalarning turlar va 
xillarga ajratilgan tovar tasnifi keltirilgan. Urug’lar va mevalarning har bir turida
boshqa turdagi urug’lar miqdori 5, 10, 15% miqdorida belgilab qo’yilgan.
Uchinchi bo’limda urug’lar sifatiga qoyilgan talablar miqdoriy ifodalarda 
keltirilgan. Bu talablar – namligi, ifloslanganligi, zararkunandalar bilan 
zaralanganlik darajasi asosida urug’larning sifat guruhi aniqlanadi. Shu bo’limda 
urug’lar iflos va moyli aralashmalarining to’liq bayoni keltirilgan.