I bob. 30-40-yillardagi zamonaviy koreys she’riyati 6

2.2. 40-yillar zamonaviy koreys nasri va unda ijod qilgan yozuvchilar
40-yillarga kelib yozuvchilar ham shoirlar kabi ko‘plab muammolarga duch kelishib, realizm adabiy uslub sifatida saqlanib qolgan bo‘lsada, yozuvchilar asar ekspressivligini oshirish maqsadida modernistik vositalardan foydalanishgan. Bu davr asarlari o‘zgarayotgan hayot tamoyillarini aks ettirib, mavzulari turli-tuman edi. Ularning hajmi ham o‘zgarib borib, ko‘p sonli qisqa hikoyalar qatorida keng qamrovli romanlar ham yaratildi. Yozuvchilar va tanqidchilar orasida yuzaga kelgan munozaralarga g‘arbda bir necha yuz yilliklar davom etgan adabiyot evolyusiyasiga Koreyada bir necha o‘n yillikda o‘tilgan edi. Yana bir muhim dalil shundaki, adabiyotning rivojlanish jarayoni keskin va murakkab siyosiy-ijtimoiy o‘zgarishlar ta’sirida davom etardi. Koreyslar duch kelgan tartibsizlik va siyosiy qarama-qarshiliklar olovida ularning san’ati toblandi. Darhaqiqat, janubda adabiyot yangi hayot uchun kurash vositalaridan biriga aylandi. Asarlarida insonlar qiyinchiligi, jabrdiydaligini aks ettirgan adiblar o‘zgarishlar tarafdori bo‘lib, uning an’anaviy qadriyatlar bilan to‘qnash kelishi muammosini ham nazardan qochirishmadi. Kim Donni qalamiga mansub “Shaman ayol” hikoyasida g‘arb va sharq, yangilik va eskilik to‘qnashuvi va eng muhimi, onalar va bolalar o‘zaro munosabati muammosi bayon qilingan. Yozuvchi yurtidagi tartibsizliklardan chalg‘ish maqsadida ushbu abadiy mavzuga yuzlangan bo‘lib, asarda asosiy ziddiyat shaman ayol va uning o‘g‘li Ugi o‘rtasida yuz beradi. Quyida Kim Donni qalamiga mansub bo’lgan “Shaman ayol” hikoyasini ko’rib chiqamiz.
Asar shoir tilidan so’zlangan bo’lib, unga bu hikoyani yoshligida buvasidan eshitgan. Asarning boshlanishi surat tasviri bilan boshlanadi.
Orqa planda tund tog‘, keng yoyilib oqayotgan loyqa suvlar, tog‘ cho‘qqilari, dalalar, tim qora daryo uzra sochilib kelayotgandek zangori yulduzlar – tunning yurakni muzlatib yuboradigan pallasi. Qumli sohilda katta chodir, uning ostida shaman qo‘shig‘idan sarmast qishloq ayollari. Ular xavotirda, yuzlaridagi horg‘inlik tong yaqinlashayotganidan darak. Shaman ayol go‘yo tanasiz, jonsiz ruhga aylangan, faqatgina kiyimining etaklari uchib harakatlanayotgandek edi.
Yozuvchi sulolasining faqatgina boyligi va siyosiy ta’siri bilan emas, balki suratlar, antikvar buyumlar va kolligrafiya durdonalari majmuasi bilan ham mashhur bo’lganligini, ularning uyiga har doim mashhur shoir va yozuvchilar kelib turishini, shuning uchun ham san’atga qiziqish otadan o’g’ilga, buvadan nabiraga o’tganligini eslab ta’kidlaydi.
Bahor kunlarining birida ellik yoshlar atrofidagi past bo‘yli uzun plash, unga yarashmagan poxol shlyapa kiygan erkak kishi eshak ustida o’zining o‘n olti-o‘n etti yoshli ranggi siniqqan bir qizi bilan keladi. Asardagi voqealar aynan mana shundan keyin boshlanadi.
Qizning ismi Nani bo’lib, u umuman gapirmasdi, faqat surat chizib o’tirar edi. Uning chizgan rasmlarini shoirning buvasi ko’rib, uni shaman ayol surati deb atagan va shaman ayol haqidagi hikoyani aytib bergan.
Kyonju shahridan o‘n li masofa uzoqlikda kichik qishloqcha bo‘lib, uni Yomin yoki Chapson deb atashar edi. Bu qishloqda Moxva ismli shaman ayol yashar edi. U Moxvalik bo‘lganligi uchun shu nom bilan atashib, eski kulbada yashardi. Uning kulbasi atrofi g‘oyat betartib bo‘lib, odam bo‘yi o‘sgan o‘t-o‘lan bilan qoplangan. Bu shayton kulbasiga o‘n yillab, balki yuz yillar mobaynida odam qadami yetmagandek tuyular edi. Shayton kulbasi kabi eski va qarovsiz uyda shaman ayol Moxva va uning qizi Nani yashar edi. Nanining otasi Kyonjudan yetmish mil naridagi Yapon dengizi sohilida dengiz mahsulotlari sotadigan do‘koni bo‘lib, aytishlaricha har bahor va kuzda qizini ko‘rish uchun kelib turardi. Agar Ugi paydo bo‘lmaganida ona va bola xuddi shu tarzda yolg‘izlikda kun kechirishar edi.
Moxva o’sha davrda asosiy diniy oqim bo’lgan shamanlikning qoidalarini yaxshi bilgan va shu kasb bilan shug’ullangan. Shahar chetidagi qovoqxonada irim-sirimlardan bo’sh vaqtini o’tkazgan. Mazkur asarda o’z navbatida intertekst usulidan ham foydalanilgan. Ya’ni intertekst – bu qadimgi asarlardan zamonaviy asarlarga bir qismini olib kiritish hisoblanadi. Masalan, asarga xalq og’zaki ijodiyotidan afsonalarni kiritish ushbu asarda mavjud. Buni Moxvaning qizi Nanining tug’ilishi haqidagi rivoyatda ko’rishimiz mumkin.
Moxvaning fikricha, Nani suv osti qirolligining Gul ismli malikasining bu dunyodagi qiyofasi edi. Moxva tushida dengiz qirolini ko‘rib, u bergan o‘rikni yegach Nani tug‘ilgan. Nani dengiz qirolining o‘n ikkinchi qizi bo‘lib, uning birinchi qizi Oy, ikkinchisi Suv, uchinchisi Bulut hisoblanib, ularni tog‘ qirolining o‘g‘illariga uzatishgan. Oyni Quyoshga, Suvni Daraxtga, Bulutni Shamolga berishgan, o‘z navbatini kutishni istamagan Gul o‘n birinchi malika Mevaga atalgan Qushga turmushga chiqadi. Aldangan Meva va Parvona dengiz qiroli va tog‘ qiroliga arz qilishadi, g‘azabga mingan dengiz qiroli Gulni eshitish qobiliyatidan mahrum qilib, qirollikdan badarg‘a qildiradi. Malika Gul o‘rikning chiroyli pushtirang guliga aylanadi, har bahorda daryo bo‘ylari va tog‘ yonbag‘irlarida gullaydi, uchib kelgan Qush uning novdalarida o‘tirib kuylaydi, lekin gapirish va eshitish qobiliyatidan mosuvo Gul unga javob bera olmaydi.
Qovoqxonada darbadar aktyorlar bilan raqs tushayotgan Moxva kutilmaganda uyiga ketib qolar edi. Sababini so‘rashganda uni qizi chaqirayotganini aytardi. Dengiz qiroli Moxvadan qiziga g‘amxo‘rlik qilishni so‘raganini, Nani uchun javobgarligini eslatardi. Agar qiziga g‘amxo‘rlik qilmasa, dengiz qirolining g‘azabiga duchor bo‘lishini ta’kidlardi.
Moxvaning atrofdagi barcha narsalar bilan gaplashishi, ularda qandaydir jon bor deb ishonishi shamanizm dinining o’ziga xos xususiyatlari edi.
Moxvaning Ugi ismli o’g’li ham bo’lib, u 9 yoshligida buddaviylik qoidalarini o’rganish uchun ibodatxonaga ketgandi. Ammo u yerdan ketib, xristianlik qonun-qoidalarini o’rgangan Ugi uyiga qaytib kelganida dastlab onasi uni quvonch bilan quchoq ochib kutib oladi. O’g’lidan buddaviylik dinida qanday yangiliklar borligini so’raganda, Ugi xristianlikka o’tganini, onasining shamanlik amallari barchasi gunoh ekanligini hamda shu dinga o’tishi kerakligini uqtirib, xristianlarning muqaddas kitobi bo’lgan “Injil”dan ham suralar o’qib beradi.

• 
  Ona, bu ishlaring gunoh, mana Matveyning Muqaddas Yevangeliyasi 9-bo‘lim, 33-bandini eshiting: “Uning yoniga gung, qalbini iblis egallagan kishini olib kelishdi. U iblisni quvib yubordi, gung tilga kirdi...”