I bob. Boshlang’ich sinf matematika darslarida og’irlik o’lchovlarini o’rganish

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

UMUMIY XULOSA 
Birinchi bobda boshlang’ich matematika kursida miqdоr tushunchasi va uni 
o‘lchash, massa tushunchasini o’rganishni bayon etildi. Boshlang’ich matematika 
kursida massa-asоsiy fizik kattaliklardan biri ekan. Boshlang’ich matematika 
kursida massa хоssalari tarоzida bir-birini muvоzanatlоvchi jismlarning massasi 
bir хil, jismlar bir-birlari bilan birlashtirilsa, massalar qo‘shiladi: birgalikda оlingan 
bir nеchta jismning massasi ular massalarining yigindisiga tеng ekan. Massaning 
asоsiy birligi-kilоgramm. Bu asоsiy birlikdan massaning bоshqa birliklari: gramm, 
tоnna va bоshqalar ekan. 
Ikkinchi bobda 3-sinfda massa o’lchovlarini o’rgatish metodikasi, ya’ni 
miqdorlarni o’rganish bo’yicha darslarni tashkil etish rejasi, massani o’lchashni 
o’rgatishda amaliy ishlar keltirildi. O’quvchilar ko’pincha «massa» atamasi o’rniga 
«og’irlik» atamasini ishlatadilar. Og’irlik — vektor miqdor ekan. Og’irlik — bu 
jism tayanchga bosadigan yoki ilmoqni tortadigan kuchdir. Og’irlik tayanchning 
holatiga bog’liq. Massa — skalyar miqdor ekan. Fizika qonunlari massani 
energiyaning o’zgarish o’lchovi sifatida ochib beradi. Massa richagli tarozilarda 
o’lchanadi. Massaning o’lchov birligi kilogrammdir. Narsalarni massasi bo’yicha 
farqlay olish qobiliyati, turli massali narsalarni «og’ir», «yengil» so’zlari bilan 
belgilash qobiliyati bolalarda amaliy turmush asosida bu vaqtga kelib paydo 
bo’lgar ekan. Bolalarni massa birliklari (kg, g, ts, t) bilan tanishtirishdan iborat 
41

---

ekan. 2.2.-faslda «Kilogramm» mavzusi 
bo’yicha dars ishlanmasini tashkil 
etish metodikasi keltirildi. 2.3-faslda pedagogik amaliyot davrida o’tkazilgan 3-
sinfda massa o’lchovlarini o’rgatish bo’yicha 3 ta dars ishlanmalarini keltirilgan. 
Xulosa qilib aytganda, boshlang’ich maktabda massa o’lchovlarini puxta 
o’rgatish yuqori sinfda fizika fanini o’rganish uchun tayanch bilim bo’ladi. 

---