I-bob feodal munosabatlarni shakllanishi davri


Dehqonlarning qullikka aylanishi


Download 269 Kb.
bet6/11
Sana20.06.2023
Hajmi269 Kb.
#1633332
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11
Bog'liq
FEODAL MUNOSABATLARNI SHAKLLANISHI DAVRI

Dehqonlarning qullikka aylanishi
Ilk oʻrta asrlardagi mustaqil dehqon xoʻjaliklari allodlar deb atalgan. Shu bilan birga, yirik yer egalari bozordagi raqiblarini zulm qilganda, tengsiz raqobat sharoitlari vujudga keldi. Natijada dehqonlar bankrot bo‘lib, ixtiyoriy ravishda aristokratlar homiyligiga o‘tdilar. Shunday qilib, asta-sekin feodal tuzum vujudga keldi.
Qizig'i shundaki, bu atama keyinroq emas, balki keyinroq paydo bo'lgan. IN XVIII oxiri asrlar davomida inqilobiy Frantsiyada feodalizm "eski tartib" - mutlaq monarxiya va zodagonlarning mavjud bo'lgan davri deb nomlangan. Keyinchalik bu atama olimlar orasida mashhur bo'ldi. Misol uchun, u Karl Marks tomonidan ishlatilgan. U o‘zining “Kapital” asarida feodal tuzumni hozirgi kapitalizm va bozor munosabatlarining asoschisi deb atagan.
Foyda
Franklar davlatida birinchi boʻlib feodalizm belgilari namoyon boʻldi. Bu monarxiyada yangilarning yuksalishi ijtimoiy munosabatlar benefitsiarlar tomonidan tezlashtirilgan. Bu davlatdan xizmat qiluvchilarga - mansabdor shaxslarga yoki harbiylarga beriladigan er maoshlarining nomi edi. Dastlab, bu ajratmalar bir umrlik shaxsga tegishli bo‘lib, uning vafotidan keyin hokimiyat organlari o‘z ixtiyoriga ko‘ra mulkni yana tasarruf etishi mumkinligi (masalan, keyingi arizachiga o‘tkazilishi) taxmin qilingan.
Biroq, IX-X asrlarda. bepul yer fondi tugatildi. Shu sababli mulk asta-sekin yakka mulk bo'lib, meros bo'lib qoldi. Ya'ni, endi egasi zig'irni (er uchastkasini) o'z farzandlariga o'tkazishi mumkin edi. Bu o'zgarishlar, birinchidan, dehqonlarning o'z hukmdorlariga qaramligini kuchaytirdi. Ikkinchidan, islohot oʻrta va mayda feodallarning ahamiyatini kuchaytirdi. Uzoq vaqt davomida ular G'arbiy Evropa armiyasining asosiga aylandi.
Alodidan ayrilgan dehqonlar feodaldan yer olib, uning tomorqalarida muntazam ish olib borish majburiyati evaziga oldilar. Yurisdiksiyada bunday vaqtinchalik foydalanish prekarium deb nomlangan. Yirik mulkdorlar dehqonlarni yerdan butunlay haydab chiqarishdan manfaatdor emas edilar. Belgilangan tartib ularga katta daromad keltirdi va bir necha asrlar davomida aristokratiya va zodagonlarning farovonligiga asos bo'ldi.



Download 269 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   11




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling