I-bob. Futbol musobaqalariga tayyorgarlik futbol musobaqalarining umumiy qoidalari

Musobaqada ishtirok etadigan jamoalarning soniga qarab musobaqa necha turdan iborat ekanligini va musobaqa qancha kun davom etishini aniqlash jadvali.

Jamoalar soni	Turlar va kunlar soni
	1	2	3	4	5	6	7
2	Q
3-4		Q
5-8			Q
9-16				Q
17-32					Q
33-64						Q
65-128							Q

Yuqoridagi jadvaldan shuni xulosa qilsa bo’ladi, misol uchun 4 ta jamoa ishtirokidagi uchrashuvlar quyidagidek bo’ladi.
I tur II tur

1
		1
2
			3
3
		3
4

7 ta jamoa ishtirok etganida

I tur II tur III tur

1
		1
2
			4
3
		4
4
				7
5
		5
6			7
7

12 ta jamoa ishtirok etganida
I tur II tur III tur IV tur

1
		1
2
			1
3
		4
4				1
5
			5
6
					7
7
			7
8
9				7
		9
10
			12
11
		12
12

13 ta jamoa ishtirok etganida

I tur II tur III tur IV tur

1 2
			1
		3
3
4				6
		5
5
			6
6
		6
7					13
8
		9
9
			9
10
		11		13
11 12
			13
13

Bir mag’lubiyatdan keyin chiqib ketish usuli bilan musobaqa o’tkazilganda, uchrashuvlar soni qatnashayotgan jamoalar sonidan bitta kam bo’ladi.

Birinchi turda hamma jamoalar musobaqada qatnashmagan holatlarda ikkinchi turda jamoalarning sonini 2ⁿ darajasiga keltirish maqsadida jadvalning o’rtasidagi jamoalar birinchi turdan, chetdagi (yuqoridagi va pastdagi) jamoalar esa ikkinchi turdan musobaqalarga qatnasha boshlaydilar.
Birinchi turda qatnashmaydigan jamoalarning soni juft bo’lganda yuqoridan va pastdan babbarobar sondagi jamoalar birinchi tur o’yinlaridan ozod qilinadi. Agar birinchi turda qatnashmaydigan jamoalar soni toq bo’lsa, birinchi tur o’yinlaridan jadvalning pastidan yuqoriga nisbatan bitta jamoa ortiq ozod qilinadi.
Buni quyidagi formula yordamida aniqlash mumkin:
(a - 2ⁿ ) ∙ 2 q x
a – musobaqaga kelgan jamoalar soni;
2ⁿ – jamoalarning soniga yaqin ikkining eninchi darajasi;
2 – birinchi turda ishtirok etadigan jamoalarni juftlashtiruvchi son;
x – birinchi turda ishtirok etadigan jamoalar soni.
Misol uchun, 12 ta jamoa va 13 ta jamoa musobaqaga ishtirok etadigan holatlarni ko’rib chiqaylik:
(a - 2ⁿ ) ∙ 2 q x;
(12 - 2³ ) ∙ 2 q (12-8) ∙ 2 q 4 ∙ 2 q 8;
ya’ni birinchi turda 8 ta jamoa (3-, 4-, 5-, 6-, 7-, 8-, 9-, 10-, jamoalar) ishtirok etar ekan, 4 ta jamoa (1-, 2-, 11-, 12-,) ikkinchi turdan ishtirok etadi (yuqorida keltirilgan 12 ta jamoa ishtirok etgan kalendarga qarang).
O’n uchta jamoa o’ynaganda quyidagidek bo’ladi:
(a - 2ⁿ) ∙ 2 q x;
(13 - 2³) ∙ 2 q (13 - 8) ∙ 2 q 5 ∙ 2 q 10;
ya’ni birinchi turda 10 jamoa (2-, 3-, 4-, 5-, 6-, 7-, 8-, 9-, 10-, 11-) ishtirok etar ekan, 3ta jamoa (1-, 12-, 13-) ikkinchi turdan musobaqada ishtirok etadi (yuqorida keltirilgan 13 ta jamoa uchun tuzilgan kalendarga qarang).
Kuchli jamoalar I turning o’zida o’zaro uchrashib mag’lubiyatga uchrab, chiqib ketishlarining oldini olish uchun ularni jadvalga tarqatib chiqish mumkin.
Ayrim vaqtlarda kuchli jamoalar musobaqalarga I turdan emas, balki keyingi turlardan, masalan chorak finaldan qo’yiladi.
Ikki mag’lubiyatdan keyin chiqib ketish usuli qatnashayotgan jamoalarning soni ko’p bo’lmagan paytlarda qo’llaniladi. Bunda jamoa ikki marta mag’lubiyatga uchragandan so’ng musobaqalardan chiqib ketadi.
Misol uchun, 8 ta jamoa ishtirok etgandani jadval quyidagidek bo’ladi: