I bob inflatsiyaning mazmun mohiyati va nazariy asoslari

Moliyaning taqsimlovchi funksiyasi YaIM va uning asosiy qismi – milliy daromadni taqsimlash bilan bog‘liq. Moliya ishtirokisiz milliy daromadni taqsimlab bo'lmaydi.
Moliyaning nazorat funksiyasi korxonalarning barcha xo’jalik faoliyatida namoyon bo’ladi. Rubl ishlab chiqarish va noishlab chiqarish xarajatlari, ushbu xarajatlarning daromadlarga muvofiqligi, asosiy vositalar va aylanma mablag'larni shakllantirish va ulardan foydalanish bilan nazorat qilinadi. U mablag'lar aylanishining barcha bosqichlarida, moliyalashtirish va kreditlashda, naqd pulsiz hisob-kitoblarda, byudjet va moliya tizimining boshqa qismlari bilan munosabatlarda ishlaydi. Rubl nazorati yordamida mahsulotni sotish jarayoni, etkazib berish shartnomalarining bajarilishi, rentabellik, foyda, kapital unumdorligi, aylanma mablag'larning aylanishi ta'sir qiladi.
Moliyaviy nazorat maxsus nazorat qiluvchi organlarning ishi hisoblanadi. Moliyaviy nazoratni amalga oshiruvchi sub'ektlarga ko'ra u milliy, idoraviy, ichki xo'jalik, davlat va mustaqil (auditorlik) bo'linadi.
Milliy (idoraviy bo'lmagan) moliyaviy nazorat davlat hokimiyati va boshqaruvi organlari (Rossiya Federatsiyasi Prezidenti va Hukumati, Federal Majlis, Moliya vazirligi, Soliqlar va yig'imlar vazirligi va boshqalar) tomonidan amalga oshiriladi. Ob'ektlar idoraviy bo'ysunishidan qat'iy nazar nazoratga olinadi. Milliy moliyaviy nazorat qonun chiqaruvchi hokimiyat organlari, moliya, soliq, kredit muassasalari, davlat qo‘mitalari, vazirlik va idoralar, mahalliy davlat hokimiyati organlarining idoralari tomonidan ham amalga oshiriladi. Qonun chiqaruvchi hokimiyatning eng muhim vazifasi moliya holatini, davlat mablag'larining sarflanishini nazorat qilishdir.
Idoraviy moliyaviy nazorat vazirlik va idoralarning nazorat-taftish bo‘limlari tomonidan amalga oshiriladi. Ular tasarrufidagi korxona va muassasalarning moliyaviy-xo‘jalik faoliyatini tekshiradi.Fermer xo'jaligida moliyaviy nazoratni korxonalar, muassasalarning moliyaviy xizmatlari (buxgalteriya bo'limlari, moliya bo'limlari) amalga oshiradi. Ularning vazifalariga korxona va uning tarkibiy bo'linmalarining ishlab chiqarish va moliyaviy faoliyatini tekshirish kiradi.
Davlat moliyaviy nazorati nodavlat tashkilotlar tomonidan amalga oshiriladi. Nazorat ob'ekti ular oldida turgan vazifalarga bog'liq.Mustaqil moliyaviy nazorat (audit) auditorlik firmalari va xizmatlari tomonidan amalga oshiriladi. Nazorat ob'ekti barcha xo'jalik yurituvchi sub'ektlarning faoliyati hisoblanadi.
Mustaqil moliyaviy nazorat - auditni yaratish zarurati bozor munosabatlarining rivojlanishi va aksiyadorlik mulkining vujudga kelishi bilan bog'liq edi. Audit – xo‘jalik yurituvchi sub’ektning moliyaviy hisobotlarini ishonchliligi, to‘liqligi va realligini, amaldagi qonunchilikka hamda moliyaviy hisobotni tuzish talablariga muvofiqligini aniqlash maqsadida mustaqil ekspertizadan o‘tkazish va tahlil qilish. Audit korxona va tashkilotlarning moliyaviy-xo'jalik va tijorat faoliyatini nazorat qilishning prinsipial yangi shaklidir.
Vaqtiga qarab moliyaviy nazorat dastlabki, joriy va keyingi bo'linadi.
Dastlabki moliyaviy nazorat korxonalarning moliyaviy rejalarini, byudjet tashkilotlarining smetalarini, kredit va kassa arizalarini, biznes rejalarning moliyaviy bo'limlarini, byudjet loyihalarini va boshqalarni tuzish, ko'rib chiqish va tasdiqlash bosqichida amalga oshiriladi. U xo'jalik operatsiyalarini amalga oshirishdan oldin bo'lib, moddiy, mehnat va moliyaviy resurslarni isrof qilishning oldini olishga, shu bilan korxonaga bevosita yoki bilvosita zarar etkazilishining oldini olishga mo'ljallangan.
Joriy moliyaviy nazorat moliyaviy rejalarni bajarish jarayonida, xo'jalik va moliyaviy operatsiyalarning o'zi jarayonida amalga oshiriladi. Uning vazifasi amalga oshirilgan xarajatlar, olingan daromadlarning to'g'riligi, qonuniyligi va maqsadga muvofiqligi, byudjet bilan hisob-kitoblarning to'liqligi va o'z vaqtida bajarilishini nazorat qilishdan iborat. U har kuni moliyaviy xizmatlar tomonidan yo'l qo'yilgan xatolarni o'z vaqtida aniqlash va aniqlash maqsadida amalga oshiriladi. Bu erda samaradorlik va moslashuvchanlik katta ahamiyatga ega.
Keyingi moliyaviy nazorat moliyaviy operatsiyalarning to'g'riligi, qonuniyligi va maqsadga muvofiqligini tekshirish va qayta ko'rib chiqish shaklida tashkil etiladi. Uning asosiy vazifalari moddiy, mehnat va moliyaviy resurslardan foydalanishda yo‘l qo‘yilgan kamchilik va kamchiliklarni aniqlash, yetkazilgan zararning o‘rnini qoplash, aybdor shaxslarni ma’muriy va moddiy javobgarlikka tortish, moliyaviy intizom buzilishining oldini olish choralarini ko‘rishdan iborat.
Moliya- bu pul mablag'larining markazlashtirilgan va markazlashmagan fondlarini taqsimlash doirasida shakllantirish va ulardan foydalanish bo'yicha jamiyatdagi pul munosabatlari tizimi.
davlatning iqtisodiy, ijtimoiy va siyosiy muammolarini hal qilish uchun yalpi milliy mahsulot va milliy daromadni qayta taqsimlash.
Inflyatsiya- pulning qadrsizlanishi jarayoni, rublning sotib olish qobiliyatining pasayishi, umumiy narx darajasining oshishi.
Inflyatsiya nafaqat narxlarning o'sishida namoyon bo'ladi, bu holda ochiq inflyatsiya bo'ladi, shuningdek, taqchillikning mavjudligi, tovarlar sifatining yomonlashuvida namoyon bo'ladigan yashirin inflyatsiya yoki bostirilgan inflyatsiya ham bo'lishi mumkin.
Lekin har bir narx oshishi inflyatsiya belgisi emas. Narxlar quyidagi sabablarga ko'ra oshishi mumkin:
Mahsulot sifatini oshirish;
· yoqilg'i va xom ashyoni qazib olishning yomonlashishi;
ijtimoiy ehtiyojlarning o'zgarishi.
Ammo bu inflyatsiya emas.
Lotin tilidan so'zma-so'z tarjima qilingan inflyatsiya "shishish" degan ma'noni anglatadi, ya'ni. muomala kanallarining ortiqcha qog'oz pullar bilan to'lib ketishi, tovarlar massasining tegishli o'sishi bilan ta'minlanmaydi.
Inflyatsiya sabablari xilma-xildir.
Odatda, inflyatsiya pul talabi va tovarlar massasi o‘rtasidagi nomuvofiqlikka asoslanadi – tovar va xizmatlarga bo‘lgan talab savdo hajmidan oshib ketadi, bu esa ishlab chiqaruvchilar va yetkazib beruvchilarga xarajatlar darajasidan qat’iy nazar narxlarni oshirish uchun sharoit yaratadi.
Talab va taklif o'rtasidagi nomutanosiblik, daromadning iste'mol xarajatlaridan oshib ketishi quyidagi sabablarga ko'ra yuzaga kelishi mumkin:
davlat byudjeti taqchilligi (xarajatlar daromadlardan ko'p);
Haddan tashqari investitsiyalar (investitsiyalar hajmi iqtisodiyot imkoniyatlaridan oshib ketadi);
• ishlab chiqarishning o'sishi va mehnat unumdorligining oshishi bilan solishtirganda ish haqining o'sish sur'atlarining ortib borishi;
· Narxlarni o'zboshimchalik bilan belgilash, talab hajmi va tarkibida buzilishlarni keltirib chiqaradi.
Inflyatsiyaning sabablari tashqi va ichki bo'lishi mumkin. Tashqi sabablar Bu, birinchi navbatda, tashqi savdo tushumlarining qisqarishidir.
Rossiyada inflyatsiya jarayoni uning eksportining muhim elementi bo'lgan yoqilg'i va rangli metallarning jahon narxlarining pasayishi va jahon don bozoridagi noqulay vaziyat tufayli kuchaydi. Iqtisodiyoti ko‘p jihatdan tashqi iqtisodiy aloqalar holatiga bog‘liq bo‘lgan Vengriyada inflyatsiya jarayonining kuchayishida aynan tashqi omil deyarli hal qiluvchi rol o‘ynadi.
Shu bilan birga, eksportni ko'paytirish va importni cheklash siyosati ichki bozorni to'ldirishni pasaytirdi va talab o'zgarmagan holda ichki, ulgurji va iste'mol narxlarining oshishiga olib keldi.
Ichki sabablar:
· og'ir sanoat va ayniqsa, harbiy mashinasozlikning aniq gipertrofiyalangan rivojlanishi bilan iste'mol sektorida sezilarli kechikishda ifodalangan milliy iqtisodiyot tuzilmasining deformatsiyasi;
· iqtisodiy mexanizmning kamchiliklari. Iqtisodiyotni markazlashtirish sharoitida deyarli hech qanday fikr-mulohazalar mavjud emas edi, pul massasi va tovarlar massasi o'rtasidagi nisbatni tartibga solishga qodir bo'lgan samarali iqtisodiy dastaklar mavjud emas edi. Mamlakatda hal qiluvchi rolni Moliya vazirligi va Gossnab emas, balki Davlat reja komissiyasi o'ynadi.
Inflyatsiya sabablarini hisobga olgan holda iqtisodchilar uning ikki turini - talab va taklif inflyatsiyasini ajratadilar. Mohiyatan, bular, qoida tariqasida, bir-biriga bog'langan, ammo teng bo'lmagan inflyatsiya sabablari: biri xaridorlar mablag'larining ortiqcha bo'lishi, ikkinchisi - ishlab chiqarish xarajatlarining oshishi.
Talab inflyatsiyasi- bu yalpi talabning oshib ketishi natijasida hosil bo'ladigan inflyatsiya turi bo'lib, u yoki bu sabablarga ko'ra ishlab chiqarish sur'atlarini ushlab turmaydi. Ortiqcha talab narxlarni oshiradi. Ular aytadilar: juda ko'p pul juda kam tovarlar uchun ov.
Talab inflyatsiyasining rivojlanish mexanizmini quyidagicha ifodalash mumkin: talab oshadi, narxlar oshadi, foyda oshadi, pul daromadlari oshadi, talab oshadi, narxlar oshadi ...
xarajatlar inflyatsiyasi. Bu erda inflyatsiya mexanizmi xarajatlarning o'sishi tufayli bo'shasha boshlaydi.
Ikkita boshlang'ich nuqta bo'lishi mumkin:
1) ish haqining oshishi natijasida xarajatlar ko'tarila boshlaydi;