I bob. Krivoship-shatun mexanizmi (kshm) vazifasi, turlari va ularning kinematik sxemalari

Kurs ishining vazifalari: Krivoship-shatun mexanizmi silindrlarda hosil bo’lgan gaz bosimini qabul qilib, porshenning ilgarilama-qaytma harakatini tirsakli valning aylanma harakatiga aylantirib beradi.
Avtomobil dvigatellarida keng tarqalgan krivoship - shatun mexanizmining joylashuv tasviriy chizmasi 1-rasmda keltirilgan. Dastgohni talab etilgan o‘lchamga sozlash va kesuvchi asbobni o ‘rnatish xatoliklarL Donali ishlab chiqarish sharoitida kesuvchi asbobni sozlash ishlov berish davrida ishchi tomonidan amalga oshiriladi. Seriyali va yalpi ishlab chiqarish sharoitlarida esa sozlovchi tomonidan ishlov berishgacha amalga oshiriladi, Donali ishlab chiqarish sharoitida kerakli o‘lcha,n sinab kesib olish yo‘li bilan olinadi. Bu holda ma’lum qatkm kesib olingandan so‘ng o‘lcham tekshirib ko'riladi va h.k. bu islmi talab etilgan o‘lchamga erishgunga qadar davom ettir iadi. Bu ishlarni bajarishda ishchi dastgoh limbasidan foydalaniladi. Bu uslda sinab kesilgan uzunlikdagi kesish chuqurligi detaining butun uzunligi bo‘yicha bir xil bo‘lmasligi tufayli xatolik hosil bo‘ladi. Zamonaviy usullardan biri, talab etilgan о ichamni avtomatik tarzda olishdan iborat. Bu usulga ko‘ra das'g< «lining ishchi organlari, moslama va kesuvchi asbob awaldan kerakli ravishda talab etilgan o‘lchamga sozlanadi. Buning uchun kesuvchi asbab harakatini chegaralovchi maxsus to'sqichlar o‘matiladi. Kesuvchi asbobni o‘matish, ulami almashtirisL to‘sqichlami yeyilish natijasida xatoliklar yuzaga keladi. Dastgoh yoki moslamada xomashyoni bazalash va о ‘rnatish xatoliklarL 0 ‘matish xatoligi Yeor umumiy xatoliklami tashkil qiluvchi xatoliklardan biri boiib, bazals b xatoligi Yeb va mahkamlash xatoligi Yem yig‘indisidan iborat. Bazalash xatoligi o‘matish bazasi bilan o‘lchov b-izalarini qo'shilmaganligi sababli hosil bo‘ladi. Mahkamlash xatoligi qisish kuchi ta’sirida Detaining siljishi tufayli hosil bo‘ladi. Xomashyoning siljishi o‘q bo‘yicha, radial va burchak ostida bolishi mumkin.

1-Rasm. Krivoship - shatun mexanizmining joylashish chizmalari.

Ko’p avtomobillarda bir qatorli dvigatеllarning silindrlari tik joylashgan. Ba'zi bir dvigatеllarda silindrlar tik holatdan 20-45⁰ burchak ostida, masalan yoki yotiq joylashishi mumkin. Silindrlarni bu holda joylashtirish natijasida dvigatеlning balandlik o’lchami qisqartiriladi. Silindrlari ikki qator joylashgan dvigatеllarnig silindrlari ma'lum burchak ostida yoki yotiq holatda o’rnatiladi. Agar silindrlari ikki
qator joylashgan dvigatеllarda ularning silindrlari orasidagi burchak 180⁰ dan kam bo’lsa bu holda ular V-simon dvigatеllar dеyiladi. Agar 180⁰ ga tеng bo’lsa, ikki qatorli yotiq dvigatеllar dеyiladi. Ko’p V-simonli dvigatеllarning silindrlari 90⁰ burchak ostida joylashadi. Bunda dvigatеllarning uzunligi va vazni bir qatorli dvigatеllarnikiga nisbatan ancha kichik bo’ladi.[1]