I боб. Мавзу: давлат ва ҳУҚУҚ назарияси фанинингпредмети ва методлари

Ҳуқуқни тадбик этишнинг норматив хужжатларда курсатилган коидаларни кулланиш даражасига кура уч хил шаклини курсатиш мумкин:

1. 
   Ҳуқуқий фаолият амалга ошириладиган умумий вазифалар ва тамойиллар уз ифодасини топган конунлар хамда моддаларнинг мукаддималарида кузда тутилган умумий курсатмаларни тасдик этиш;
   
2. 
   Ҳуқуқ субъектларининг ҳуқуқий холатини, хамда ваколатлар доирасини урнатувчи умумий нормаларни тадбик этиш;
   
3. 
   Муайян муносабатларда муайян ҳуқуқи нормаларни тадбик этиш;
   

2.Ҳуқуқни тадбик этиш субъектларига кура уни куйидаги икки шаклини курсатиш мумки: индивидуал ва биргаликда тадбик этиш куринишидаги. Ҳуқуқ нормаларини амалда куллинилиш учун давлат органлари, жамоат ташкилотлари ва баъзи фукароларнинг маълум даражадаги амалий фаолияти талаб килинади. Ҳуқуқ нормалари кишиларнинг маълу муносабатларига нисбатан тадбик килинадив ва шунга кура муайян ҳуқуқий муносабатларнинг вужудга келиши, узгариши ёки тухтатилиши содир булади.
3.Ҳуқуқни тадбик этувчи субъектлар фаолияти характерига кура, турт хил шаклни курсатиш мумкин

1. 
   ҳуқуқ нормасига риоя килиш, ҳуқуқ нормасини бажариш, ҳуқуқ нормасидан фойдаланиш ва ҳуқуқ нормасини куллаш.
   
2. 
   Ҳуқуқ нормаларига риоя килиш – бу ҳуқуқ нормалари белгиланган мажбуриятларни бажариш ва ҳуқуқ нормаси ман этилган харакатларни содир этмасликдан иборат;
   
3. 
   Ҳуқуқ нормаларини бажариш – одатда хаётга тадбик этиш билан боглик булган мажбурият юкловчи конунларни фаол (актив) харакатлар билан бажариш;
   
4. 
   Ҳуқуқ нормаларидан фойдаланиш – бунда ҳуқуқ нормалари оркали тартибга солинадиагн ижтимоий муносабатлар катнашчиларининг тегишли нормаларида назарда тутилган ҳуқуқлардан фойдаланищ;
   
5. 
   Ҳуқуқ нормаларини куллаш – маълум юридик ишлар буйича юридик фактлар ёки муайян ҳуқуқ нормаларига асосланиб, ваколатли органлар ёки мансабдор шахслар томонидан индивидуал карорни тайёрлаш ва уни кабул килиш билан боглик булган давлат хокимияти фаолиятидир.
   

Ҳуқуқни тадбик этишнинг юридик механизми турли хил булиб, унинг мазмуни у ёки бу мамлакатнинг ҳуқуқий тизими хусусиятлари билан белгиланади.