I-phy001 guruh talabasi Mirvoxidov Mirafzal Miraziz o’g’lini fizika fanidan “Molekulyar fizika

Izobarik jarayon. Ideal gazning bosimi o`zgarmas(P=const), uning hajmi va temperatura o`zgaradi.Bunda gazga berilgan issiqlik miqdorining bir qismi uning ichki energiyasini orttirishga, bir qismi esa tashqi kuchlarga qarshi ish bajarishga sarflanadi.
Izobarik jarayonda gaz bajargan ish


Izotermik jarayon.Ideal gazning temperatura o`zgarmas (T=const), uning hajmi va bosimi o`zgaradi. Agar gazning temperaturasi o`zgarmasa, demak uning ichki energiyasi ham o`zgarmaydi Bunday jarayon uchun termodinamikaning birinchi qonuni Q=A ko`rinishga ega bo`ladi.
Ideal gazning holat tenglamasi

Ideal gazning makroskopik parametrlari, ya’ni bosimi P, hajmi V, temperaturasi T, massasi m, molyar massasi μ aniq bo’lsa, uning holati aniqlangan hisoblanadi. Bu parametrlarning har biri o’zicha mustaqil bo’lmasdan qolganlariga bog’liq. Umumiy ko’rinishda holat tenglamasi quyidagicha yoziladi:

f P,V,T,m,  0 (13.1)
Agar berilgan massadagi aniq gaz uchun P,V,T parametrlar orasidagi munosabat ma’lum bo’lsa, istalgan ikkitasining berilgan qiymatlari orqali uchinchisining ham qiymatini aniqlash mumkin
P  nkT (13.2)
tenglamada n=N/V bo’lganligi uchun (N – butun V hajmdagi molekulalar soni)
PV  NkT (13.3)
deb yozish mumkin. Amalda molekulalar soni N ni modda miqdori mollar soni orqali ifodalash qulay va N N_A ekanligidan
PV N_AkT (13.4)
kelib chiqadi. Bu erdagi N_Ak R    8,31 Ж/моль*К kattalikka ideal gazning universal doimiysi deyiladi.
PV RT (13.5)
Ana shu tenglamaga ideal gazning holat tenglamasi yoki Mendeleev-Klapeyron
v=M/ ekanligin hisobga olib, bu tenglamani
PV=M/ *RT (13.6)
ko’rinishda ham yozish mumkin. Bir mol ideal gaz uchun bu tenglama
PV  RT (13.7)
ko’rinishga keladi. Shunday qilib, ideal gazning holat tenglamasini (13.3), (13.5) yoki (13.6) ko’rinishlarda ifodalash mumkin.
Termodinamik muvozanatda bo’lmagan tizimlarda ko’chish xossalari

Muvozanatsiz tizimlarning ko'pgina misollari mavjud, ba'zilari juda oddiy, masalan, har xil haroratda yoki odatdagi ikkita termostat o'rtasida joylashgan tizim Kouet oqimi, qarama-qarshi yo'nalishda harakatlanadigan va devorlarda muvozanat bo'lmagan sharoitlarni belgilaydigan ikkita tekis devor orasiga o'ralgan suyuqlik. Lazer harakat ham muvozanat bo'lmagan jarayondir, lekin bu mahalliy termodinamik muvozanatdan chiqib ketishga bog'liq va shu bilan klassik qaytarilmas termodinamikaning doirasidan tashqarida bo'ladi; Bu erda ikkita molekulyar erkinlik darajasi (molekulyar lazer, tebranish va aylanish molekulyar harakati bilan) o'rtasida haroratning kuchli farqi saqlanib qoladi, bu kosmosning kichik bir mintaqasida ikkita komponentli "harorat" talabidir, bu faqat mahalliy termodinamik muvozanatni istisno qiladi.