I-Тема. Т1лим психологиясы

U’yreniw (uchenie) – bul ha’r bir jeke adamnin’ bilim, ko’nikpe, epshillik (umenie), o’zlestiriw ha’m o’zinin’ rawajlaniwi ushin isleytug’in aktivlik ha’reketi boladi.

• U’yreniw (uchenie) – bul ha’r bir jeke adamnin’ bilim, ko’nikpe, epshillik (umenie), o’zlestiriw ha’m o’zinin’ rawajlaniwi ushin isleytug’in aktivlik ha’reketi boladi.

U’yreniwde adam aldinda sanali tu’rdegi bag’dar (ustanovka) maqset qoyiladi, usig’an muwapiq turde kerekli bilim, ko’nikpe ha’m epshillikti iyelewge u’yreniw payda boladi. U’yreniwde adam o’z aldina sanali turde belgili bilim, ko’nikpe, epshillikti o’zlestiriwdi basqariw ha’reketleri qatnasadi, a’melge asip otiradi.

Balalardag’i u’yreniw, u’yretiw olardin’ a’piwayi dus kelgen ha’reketlerinde, qarim-qatnas, birge islesiwinde, sirtqi duniya menen baylanis jasawin da t.b. payda bola beriw mu’mkin. Misali: o’z ha’reketlerin basqariwg’a u’yreniw, ha’r turli ko’nikpe epshilliklerdin’ payda boliwi.

Bunday u’yreniw, u’yretiw haywanlarda da boladi, biraq olar bul ha’reketlerdi tu’sinip, oylap islemeydi, mexanikaliq turde ta’kirarlaw, eliklew arqali u’yrenedi.

Oqitiw degenimiz ne? Oqitiw degenimiz a’dette balalarg’a belgili da’rejede bilim, ko’likpe, epshillik beriw, og’an u’yretiwdi tu’siniledi. Biraq bul tek a’piwayi ha’reketlerge u’yretiw emes, al belgili bir jauwapkerli adamnin’ basshilig’inda a’tiraptag’I predmet, waqiya ha’m ha’diyseler haqqindag’i bilim tu’siniklerdi bala psixikasina, sanasina sin’diriw protsessi boladi.

Bunday bilim, ko’nikpelerdi, epshillik formalarin teren’ iyelegen ha’m olardi basqalarg’a u’yretiw usil-jollarin biletug’in adamlar (oqitiwshilar) ta’repinen arnawli sharayatta, arnawli jag’day du’zip balalrg’a aytip beriw, so’ylep tu’sindiriw, ko’rsetiw, isletiw, shinig’iwlar o’tkeriw, sorawlar qoyip tekserip bariw t.b. jollar menen oqiwshilarg’a jetkeriledi. Bil biraq mina qoldan anaw qolg’a uslatqanday zat, na’rse emes, al anag’urlim qurama, qiyin protsess. Bul protsess mug’allimnin’, barliq oqiw-oy iskerligi, pa’mi, sheberlik aktivligi, putin psixikasi, sanasinin’ qatnasiwi menen balalarg’a ta’sir etip otiriw joli menen asadi. Bul ele oqitiwdin’ birinshi ta’repi g’ana, tek oqitiwshig’a baylanisli taqrepi g’ana