I-variant 1O‘zbekistonda pillachilikni rivojlantirish masalalari

O’zbekiston Respublikasi oliy ta’lim, fan va
Innovatsiyalar vazirligi
Mirzo Ulug’bek nomidagi
O’zbekiston Milliy Universiteti Jizzax filiali

Psixologiya fakulteti

Iqtisodiyot yo’nalishi
Tarmoq iqtisodiyoti fanidan
3-Mustaqil ish
Bajardi: 40-21 guruh talabasi Asrorov A
Qabul qildi: Azimov Y


I-VARIANT
1O‘zbekistonda pillachilikni rivojlantirish masalalari.
Juda qisqa vaqt ichida - 30-35 kun ichida miqyosni kengaytirish, mahsulotni eksport qilish mumkin. Agar dunyoda pilla yetishtiruvchi 20 dan ortiq davlat bo‘lsa, O‘zbekiston Xitoy va Hindistondan keyingi o‘rinda turadi. Ammo mamlakatimizning jahon bozoridagi ulushi atigi 2,5 foizni tashkil etadi.
So‘nggi ikki yildagi sa’y-harakatlar natijasida, xususan, ipak qurtlarini yiliga to‘rt marta boqish evaziga pilla hosildorligi 19 ming tonnaga yetkazildi.
Mazkur sohadagi bozor kon’yunkturasi tahlil qilinar ekan, mamlakatimizda keng imkoniyatlar mavjudligi ta’kidlandi. Undan samarali foydalanilsa, kelgusi yillarda yillik eksport hajmini kamida 500 million dollarga yetkazish mumkin.
Ayni paytda tarmoqda bir qator muammolar mavjud. Shu jumladan , 6 ming gektar tutzorlar yaroqsiz holatda. Qolaversa, 37 ming gektar maydondagi hosil 30 foizga ham yetmaydi. Yuqori ozuqaviy navlar tut va bir qatorli tutlarning atigi 5-6 foizini tashkil qiladi. Kasallik va zararkunandalarga qarshi kurash o‘z vaqtida olib borilmayotgani oqibatida oziq-ovqat bazasi yo‘qolmoqda.
Ipak qurti urug‘ining 80 foizi chetdan keltiriladi. Mamlakatimizda superelita ipak urug‘larini yaratuvchi yagona muassasa – Ipakchilik ilmiy-tadqiqot institutining moddiy-texnik bazasi eskirgan.
Shundan kelib chiqib, 2022-yil oxirigacha 20 ming gektar yangi tutzorlar qurish, 10 ming gektar eski tutzorlarni yangilash rejalashtirilgan. 
Buning uchun mavjud fermer xo‘jaliklari aholiga 1 gektardan 3 gektargacha oilaviy shartnoma asosida beriladi. Tut ko‘chatlari va ipak qurti urug‘lari tut daraxtlarini yangilash maqsadida mavsum davomida zinapoyalar bo‘yicha taqsimlanadi. Pichanzordan olinadigan daromaddan tashqari, tutzorlarga ekilgan qo‘shimcha ekinlar ham to‘liq aholi ixtiyorida qolmoqda. 
Qishloq xoʻjaligi vazirligi, “Oʻzbekipaksanoat” uyushmasi, viloyatlar hokimlari va mutasaddi idoralar rahbarlariga suv havzalarini barpo etish uchun yer ajratish, eskilarini yangilash, suvni tejaydigan texnologiyalarni qoʻllash boʻyicha topshiriqlar berildi. Kelgusi yilda pilla yetishtirishni 21 ming tonnaga, 2025 yilgacha esa 30 ming tonnaga yetkazish vazifasi qo‘yildi.
2020 yilda tarmoq korxonalari tomonidan 76,5 million dollarlik (yillik prognoz 73,8 million dollar) ipak mahsulotlari eksport qilindi. 2021-yil 3-yanvar kuni O‘zbekiston Respublikasi Bog‘dorchilik va polizchilikni rivojlantirish qo‘mitasida mazkur sohalardagi xalqaro hamkorlik istiqbollariga bag‘ishlangan tadbir bo‘lib o‘tdi. Bu haqda bog‘dorchilik va polizchilikni rivojlantirish qo‘mitasi matbuot xizmati xabar berdi.
Tadbirda qo‘mita rahbariyati, mamlakatimizning xorijiy davlatlardagi savdo-iqtisodiy masalalari bo‘yicha elchilari , konsullari va maslahatchilari, klasterlarga kiruvchi ipak, charm va junni qayta ishlash korxonalari vakillari, ekspertlar, ommaviy axborot vositalari xodimlari ishtirok etdi. Tadbirdan ko‘zlangan maqsad ipakchilik va bog‘dorchilik sohasida xalqaro hamkorlikni kengaytirish, mazkur tarmoqlarning sarmoyaviy va eksport salohiyatini taqdim etishdan iborat edi.
Qayd etilganidek, O‘zbekiston ipak yetishtirish bo‘yicha dunyoda Xitoy va Hindistondan keyin uchinchi o‘rinda turadi. Shu jihatdan ipak valuta daromadining ishonchli manbai hisoblanadi. Daladan olingan hosilning 70 foizi Hindiston, Eron, Xitoy, Bangladesh, Birlashgan Arab Amirliklari , Turkiya, Rossiya kabi davlatlarga xomashyo, quritilgan pilla, ipak pilla va mato ko‘rinishida eksport qilinmoqda . Bundan tashqari, yog‘och kesish qishloqlardagi ko‘plab oilalarni ish bilan ta’minlamoqda. Shu nuqtai nazardan, ushbu soha investitsiyalar uchun jozibador tarmoq hisoblanadi.