Ichki kasalliklar

Kontrol savollar. 

1. 

Surunkali  pankreatit  (SP)  ning  yuzaga  kelishida  qanday  asosiy  va 

ko’maklashuvchi omillar ishtirok etadi. 

2. 

SP rivojlanishi mexanizmlarini tariflang.  

3. 

SP klinik ko’rinishi  qanday belgilar bilan ifodalanadi. 

4. 

SP bilan og’rigan bemorlar qonidagi o’zgarishlarni izohlang. 

5. 

SP ning qanday turlari tafovut qilinadi. 

---

6. 

SP  zo’rayishii  tashxislaydigan  muhim  ahamiyatga  ega  bo’lgan 

laboratoriya ko’rsatkichlarini ayting.  

  

  

  

  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Mavzu: Asab ruhiyat kasalliklari 

 

---

Reja: 1. Nerv sistemasi funksional buzilishilarining alomatlari. 

2. Nevroz tushunchasi. Nevroz turlari. Nevrasteniya.  Isteriya     

sabablari  va  belgilari. 

  3. Tirishish-sindromlari (epilepsiya) belgilari, ularning oldini 

olish choralari. 

 

  4. Manniokal –depression psixoz tushunchasi. 

 

 

 

 

 

Adabiyotlar:   

Tibbiyot hamshiralari spravochniki 

 

 

 

 

N.P. Poliyev. Toshkent 1980 y. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

---

NEVROLOGIK  VA  RUHIY  KASALLIKLAR  PARVARISHI. 

 

Asab  ruhiy  buzilishlarning  bir  necha  turi  qayt  qilinadi.  Bulardan  bir 

xayoliylik,  vasvasa,  galyutsinatsiya,  dipritsiya,  nevrasteniya,  epilepsiya, 

esipastlik,  ruhan  asab  kasalliklarining  asosiy  sabablari.  Agar  bolaning  ota-

onasi  ko’p  spirtli  ichimliklar  iste’mol  qilsa,  narkotik  qabul  qilsa,  bola 

tug’ilayotgan vaqtda yoki hayot davomida biror xil shikastlanish olsa, avlod-

ajdodida ruhiy kasalliklar bo’lsa.  

 

Ruhiy  kasalliklarga  qilinadigan  parvrish  xususiyatlari  uchta  asosiy 

omilga bog’liq. 1) ruhiy kasalliklarning aqldan ozgan, ya’ni qilgan ishi uchun 

javob  bermaydigan  bo’lishiga;  2)  birdan  psixomotor  qo’zg’alish  boshlanib, 

o’z-o’zini o’ldirishga, ya’ni tabiatan jamiyatga zarar bo’lib,  bemorlarning o’z 

hamda atrofdagi kishilarga qarshi qaratilgan hatti-harakatlarni  qilishga moyil 

bo’lishiga; 3) aksari qimirlamasdan turib olib ovqatdan bo’yin tovlashiga, o’z 

uddasidan o’zi chiqa olmasligi, o’ziga-o’zi qaray olmasligiga bog’liqdir. 

 

Nevropolik  kasallarga  qilinadigan  parvarish  xususiyatlari  sezgi  va 

harakat doirasining buzilishini: falajlar paydo bo’lishini, yuta olmay qolishini 

va  alohida  yo’l  tutishga  majbur  etuvchi  boshqa  potologik  o’zgarishlar  paydo 

bo’lishini belgilab beradigan kasallik harakatlariga bog’liqdir. 

 

Abstenensiya  (xumorlik)  morfin,  kokain,  alkogol  va  boshqalar  singari 

narkotiklarni  uzoq  iste’mol  qilish  batamom  to’xtatib  qo’yilgandan  keyin 

birgalikda  ruhiy  va  somatonevrologik    o’zgarishlardir.  Abstenensiya 

bo’shashi,  terlash,  qayt  qilish,  ich  surishi,  qo’llar  qaltirashi,  bo’g’imlar 

o’g’rishi,  hansirash,  yurak  o’ynashi,  uyqusizlik  bilan  xarakterlanadi. 

Abstenensiya  holatida  bemorlar  xafa-gazak  ahvolga  tushib  bo’shashib 

qoladigan,  yoki  aksincha  besaranjomlanib  tajang  bo’lib  ketadi.  Og’ir 

abstenensiya  sindromi    tajovuskorlik  bilan  o’tishi  mumkin.  Bemorlar  o’zini 

qiynab  turgan  xumorlik  azobidan  qutulib,  yengil  tortish  davrida  har  qanday 

qilib  bo’lsa  ham  narkotik  olib,  o’ziga  yuborish  uchun  ko’pincha  yig’laydi, 

o’zini kasalga solib ko’rsatishga harakat qiladi. 

 

Abstenensiya  davri  14  kungacha  davom  etadi.  Yurak  faoliyati  keskin 

susayib  ketishining  oldini  olish  maqsadida  tibbiyot  hamshirasi  shu  vaqt 

davomida puls va arterial bosimni har kuni kuzatib turadi. 

 

Vasvasa-  bemor  xayolida  o’zini  taqib  qiladi  deb  bilgan  kishilarga 

tashlanish,  to’satdan  bir  xil  harakatlar  qilish  o’z-o’zini    o’ldirashga  urinadi. 

Bir  ish  qilib  baxtsiz  hodisa  ro’y  berishi  mumkin.  Bemor  indamas  bo’lib, 

ovqatlanishdan bosh tortadi, savolga javob berishdan qo’rqadi. 

 

Gallyutinasiya-  bunda  bemor  qulog’iga  yo’q  ovozlar  eshitiladi,  ko’ziga 

yo’q  manzaralar  ko’rinadi,  haqiqatda  bo’lmagan  his  tuyg’ular  seziladi.  

Bemor  kamgap  bo’lib,  yolg’izlikka  intiladi.  Bemor  dahshatli  manzaralarni 

---

ko’rmaslik,  ovozlarni  eshitmaslik  uchun  boshi    va  quloqlarini  ko’rpaga 

berkitib  oladi.  Nimalarnidir  qidiradi,  ovqatni  iskab  ko’radi,  birdaniga 

atrofdagilarga  tashlanadi,  dori  darmondan  bosh  tortishi  ovqat  yemasligi 

mumkin. 

 

Depresiya- bemorning kayfi ruhiyati doim past bo’lib, ko’nglini g’am va 

xavotirlik  bosishi  bilan  xarakterlanadi.  Ko’ngli  xira  bo’lib,  o’zini  jinoyat 

qilganlikda ayblaydi, kasal o’zini-o’zi o’ldirish payiga  tushadi. Bemorda o’z 

joniga qasd qilish mayillari tug’iladi.  Derazalarni sindiradi, har xil narsalarni 

yutib  yuboradi,  dorilarni  ichadi,  boshini  devorga  uradi,  kiyim  kechaklarni 

yirtib, o’zini bug’ishga urinadi.