Ijtimoiy-iqtisodiy fanlar fakulteti

Turizm marshrutlarining tarixiy evolyutsiyasi

Jahon sayyohlik tashkiloti (YUNVTO) Birlashgan Millatlar Tashkilotining mas'ul, barqaror va umuman oladigan sayyohlikni targ'ib etishga mas'ul agentligi hisoblanadi. Turizm turizm sohasidagi etakchi xalqaro tashkilotdir, bu turizmni iqtisodiy o'sish, inklyuziv rivojlanish va ekologik barqarorlikka aylantiruvchi omil bo'lib, butun dunyoda bilim va turizm siyosatini olib borish sohasida etakchilik va qo'llab-quvvatlashni taklif etadi. Turizm siyosati masalalari va turistik bilimlarning amaliy manbai uchun global forum bo'lib xizmat qiladi. Turizmning ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishiga qo'shgan hissasini eng yuqori darajaga ko'tarish va mumkin bo'lgan salbiy ta'sirlarni kamaytirish maqsadida Turizm uchun axloqiy axborotlar kodeksining amalga oshirilishini rag'batlantiradi va turizmni Birlashgan Millatlar Tashkilotining Barqaror Rivojlanishiga Kambag'allikni bartaraf etish va butun dunyoda tinchlik va barqaror rivojlanishga ko'mak berishga qaratilgan maqsadlar. YUNVTO bozordagi bilimlarni ishlab chiqaradi, raqobatbardosh va barqaror turistik siyosat va vositalarni qo'llab-quvvatlaydi, turizmni o'qitish va o'qitishni targ'ib qiladi va dunyoning 100 dan ortiq mamlakatlarida texnik yordam loyihalari orqali turizmni rivojlantirish uchun samarali vosita yaratishga harakat qiladi.
YUNVTO a'zoligiga 156 davlat, 6 ta hudud va xususiy sektor, ta'lim muassasalari, sayyohlar assotsiatsiyasi va mahalliy sayyohlik idoralari vakillaridan iborat 500 dan ortiq filial a'zo kiradi.
Bosh ofisi Madridda joylashgan. ITAP (Xalqaro turizm professionallar assotsiatsiyasi) - bu sayohat agentlari va turoperatorlar uchun o'rtacha va kichik bog'lanishni qo'llab-quvvatlash uchun yaratilgan xalqaro tashkilot, shuningdek, yangi bozorlarga kirib kelayotgan yangi kompaniyalarni qo'llab-quvvatlash uchun. sayyohlik faoliyati bilan shug'ullanuvchi har bir mehmon uchun: mehmonxona, yo'riqchilar, transport kompaniyalari va boshqalar. ITAPning asosiy maqsadi barcha turistik tuzilmalarni noyob tizimni ta'minlash uchun yagona tizimga birlashtirishdir. Yangi ming yillik asrida turizm sohasi juda ko‘pgina mamlakatlarda yangi ish o‘rinlari yaratishda, xorijiy valyuta tushumlarini ko‘paytirishda tez sur’atlarda o‘sayotgan iqtisodiy sektorda yetakchi o‘rinni egallab kelmoqda. Xalqaro turizm ham jahonda eksport tarmog‘i hisoblanadi va juda ko‘p mamlakatlarda to‘lov balansiga amal qilishda muhim omil sanaladi. So‘nggi yillarda turizm dunyoda aholi bandligining muhim generatoriga aylandi. U jahon infrastrukturasiga katta miqdorda investitsiyalarni jalb etmoqdi. Bu esa mahalliy aholini ham, tashrif buyuruvchilarning ham turmush farovonligini yaxshilashga xizmat qiladi. Turizm davlat g‘aznasiga soliq ko‘rinishidagi pul tushumlari ko‘payishini ta’minlaydi.
Turizm sohasida juda ko‘p ish o‘rinlari turistik korxonalar rivojlanayotgan hududlarda paydo bo‘ladi. Bu esa iqtisodiy imkoniyatlarni muvozanatlashtirish, qishloq aholisini barcha qulaylikka ega shaharlarga qarab oqishining oldini olishga yordam beradi. Madaniyatlararo xususiyatlarni anglash va ko‘ra bilish haqida shaxsiy aloqalarni o‘rnatish turizm sohasi tufayli shakllanadi.Turizm xalqaro hamfikrlikni mustahkamlash va xalqlar o‘rtasida hamkorlikni kuchaytirishda keng ufqlar ochadi. Xalqaro turistik aloqalarning jadal rivojlanishi ko‘p sonli xalqaro tashkilotlarni tashkil etilishiga olib keldi. Bu sohada xalqaro iqtisodiy munosabatlarni yaxshilashga, hamkorlik qilishga keng imkoniyat yaratadi. Hozirgi kunda xalqaro turizmni rivojlantirish masalalari bilan shug‘ullanuvchi dunyoda turli maqom va kasbdagi 70 ga yaqin xalqaro tashkilotlarni sanash mumkin. Ularga jumladan quyidagilar kiradi:
-BMT tizimidagi ixtisoslashgan tashkilotlar.
-BMTning boshqa tashkilotlari, ularda xalqaro turizmni rivojlantirish
masalalari onda-sonda muhokama etiladi va bu faoliyat sohasida asosiy
hisoblanmaydi;
-Ixtisoslashgan nodavlat tashkilotlari;
-Turizm bo‘yicha xalqaro tijorat tashkilotlari;
-Xalqaro turizmni rivojlantirishda hamkorlik qiluvchi milliy va hududiy
tashkilotlar.
BMT tizimidagi xalqaro turizmni rivojlantirish masalalari bilanonda-sonda shug‘ullanuvchi tashkilotlar qatoriga quyidagilar kiradi:
1. Birinchi marta 1963 yil Rimda o‘tkazilgan turizm va sayohat bo‘yicha BMT konferensiyasi.
2. Iqtisodiy va ijtimoiy Sovet (EKOSOS). 1968 yil Bern (Shveysariya)da rivojlanayotgan mamlakatlarda turizm muammolari bo‘yicha BMTning hududlararo mahsus seminarini o‘tkazdi.
3. Savdo va taraqqiyot bo‘yicha BMT konferensiyasi (YUNKTAD). 1972 yil III sessiyada “Turizmni rivojlantirish” rezolyutsiyasi qabul qilindi. Unda xalqaro turistik almashinuv statistikasi rahbarlik prinsiplari to‘g‘risidagi masala ham aks etgan.
4. Hududiy iqtisodiy komissiya. 1975 yil BMT Yevropa iqtisodiy komissiyasi (YEEK) Yugosloviyada xorijiy turizmni rivojlantirish masalalari bo‘yicha konferensiya o‘tkazdi.
5. BMT ta’lim, madaniyat, fan masalalari tashkiloti (YUNESKO).
6. Xalqaro mehnat tashkiloti (MOT).
7. Xalqaro assotsiatsiya, transport aviatsiyasi (ILTA). № 1. BMT tizimida ixtisoslashgan tashkilotlar qatoriga: Butun jahon turistik tashkiloti (BTT) ham kiradi. U 1975 yilda BMTning ixtisoslashgan organi sifatida tashkil etilgandi.
Turizm bo‘yicha 100 dan ziyod mamlakatlar hukumat tashkilotlari birlashtirgan. Ko‘plab hukumat va nodavlat tashkilotlarini kuzatuvchi sifatida ham ishtirok etadi. Bu tashkilot maqsad va vazifalari uning Nizomiga muvofiq “Iqtisodiy rivojlanishga, tinchlikka, o‘zaro hurmat va gullab yashnashga, xalqaro munosabatlarda o‘zaro hamfikrlikka turizmni rivojlantirish orqali hissa qo‘shishdir”. Uning tomonidan xalqaro turizm sohasida bir qator deklaratsiyalar qabul qilingan. Ular orasida jahonda turizm to‘g‘risida Manila deklaratsiyasi, Akapulko hujjati, turizm bo‘yicha Hartiya va turist ahloq kodeksi, turizm bo‘yicha Gaaga deklaratsiyasi bor.