Ijtimoiy madaniy faoliyat

Djonatan  Svift  (1667-1745).  Irlandiya  poytaxti  -  Dublinda  ruhoniy  oilasida  tug‟ilgan. Yirik 

ingliz  amaldori  Vil‟yam  Templ‟  saroyida  kotib  bo`lib  ishlagan.  Vil‟yam  Boy  kutubxonasidan 

foydalangan.  Jurnalist  sifatida  tanilib  «Kitoblar  janggi»,  «Bochka  haqida  ertak»  (1704)  va  boshqa 

hajviy asarlari bosilib chiqqan. 

 

«Kitoblar janggi» pamfleti. 

 

XVII asr oxirida Frantsiyada – 2 xil lager‟ – ya`ni eski antik adabiyoti tarafdorlari va yangi, 

zamonaviy  adabiyot  tarafdorlari  o`rtasida  katta  tortishuvlar  bo`lgan.  Birinchi  lagerdan  Bualo 

(“Poeziya  san`ati”)  -  ikkinchi  tomondan  aka-uka  Perrolar  (3  aka-uka). Asosiy  rol‟  -  SHarl‟  Perro. 

(“Qizil shapkacha”, “Zolushka”, “Uyqudagi go`zal” va boshqalar) badiiy ertak asoschisi. 

Templg‟  hali  qadimiy  adabiyot  tarafdori  edi.  Kutubxonada  yang  avtorlar  kitobiga  polkadan 

yaxshi joy, qadimiy avtorlar kitobiga - qorong‟u, burchak. Xafa bo`lgan qadimiy avtorlar qo`zg‟olon 

qilgan. Otliqlarni Gomer va Pindor, qurollilarni Aristotel‟ va Ploton va boshqalar g‟alaba qozongan. 

 

Svift  –  asosan  siysiy  yozuvchi.  Uni  asosan  ijtimoiy  masalalar  qiziqtiradi.  Uni  dunyo  sirlari, 

go`zallik, chuqur psixologizm qiziqtirmaydi. Faqat jamiyat nuqsonlari qiziqtiradi.  

“Gulliverning sayyohatlari” (1726).  

Roman 

qahramoni 

- 

afsonaviy 

mamlakatlarni 

Liliputimyaga, ulkan odamlar mamalakatiga, Brobdingnegga, aqlli otlar mamlakatiga (Guinginiyaga) 

va boshqa erlarga sayyohat qilgan shaxs. 

 Sayyohatchining  maqsadi  –  insonlarni  ma`rifatli  qilish  (  yaxshi  va  yomon  misollar  orqali) 

edi. Shuning uchun Svift fantaziyasi ostida falsafiy podteks yotadi. Roman 4 qismdan iborat.  

1)  liliputlar  mamlakati  haqida.  Ular  oddiy  odamlardan  12  barovar  kichik.  (Bu  Angliya). 

Amaldorlari  ham  halq  manfaatidan  ko`ra  o`z  foydasini  ko`proq  o`ylaydi.  Angliya  kabi  bu  erda  2 

partiya bor: baland poshnalilar va vichilar partiyasi. 

2  hildagi  badiiy  janr  (Defo  singari):  sayyohat  va  utopiya  janri  uning  romani  yaratilishadi 

namuna  rolini  o`ynaydi.  (Tomas  Mor”Utopiya”,  Komponella  “Quyosh  shahri”)  Svift  ironik  holda 

hikoya qilish ustasi. Agar u “olijanob”, “har narsaga qodir” deb aytsa, demak buning aksi.  

Svift  kitobi  tendentsioz  ruhda.  Unda  2  qarama-qarshi  –  ijobiy  va  salbiy  tomonlar  bor. 

Masalan: guingmlar (otlar) va iexular (buzilgan odamlar) qabilasi.