Ijtimoiy pedagogika

Download 55.04 Kb.

bet	1/2
Sana	04.05.2020
Hajmi	55.04 Kb.
	#103174

1 2

Bog'liq
АМИНА

O’ZBEKISTON RESPUBLIKASI OLIY VA O’RTA MAXSUS ТАЪЛИМ ВАЗИРЛИГИ

NIZOMIY NOMIDAGI TOSHKENT DAVLAT ПЕДАГОГИКА УНИВЕРСИТЕТИ

PEDAGOGIKA ВА PSIXОLOGIYA FAKULTETI

“ PEDAGOGIKA” KAFEDRASI

Ximoyaga tavsiya etaman

Fakultet dekani

__________Ibrogimova G.N

“____”_______________

“IJTIMOIY PEDAGOGIKA” fanidan

“ GIYOHVAND MODDALARNI ISTE’MOL QILISHGA MOYIL O'SMIRLAR BILAN OLIB BORILADIGAN IJTIMOIY PEDAGOGIK FAOLIYAT” мавзусидаги

КУРС ИШИ

Бажарди: 2-босқичнинг “205”guruh talabasi

Usmonova A.M

Ilmiy rahbar: п.ф.д., профессор Abdullayeva Sh.A

Ximoyaga tavsiya etildi

“Pedagogika” kafedrasi

мudiri v/b: Muxsiyeva A.Sh_____

“____” _____________

TOSHKENT-2020

MUNDARIJA

KIRISH…………………………………………………………………………3

I _BOB_._{O'SMIRLARNING GIYOHVAND MODDAGA MOYILLIGI IJTIMOIY PEDAGOGIK MUAMMO SIFATIDA…………………………………………………………6}

Giyohvandlik haqida tushuncha va uning ijtimoiy pedagogik tavsifi….…...6
O'smirlar orasida giyohvandlikning kelib chiqish sabablari va oqibalari…..12

Bob bo’yicha xulosa…………………………………………………………

II BBOB.GIYOHVAND O'SMIRLAR BILAN OLIB BORILADIGAN PEDAGOGIK FAOLIYAT SHART SHAROITLARI……………………..18

2.1 O'smirlarning giyohvandlikga moyilligini pedagogik tahlil qilish va yordam berish shakillari …………………………………………………..…………….18

2.2 Giyohvandlikka qarshi ijtimoiy pedagogik faoliyatda oila, mahalla va ta'lim muassalari hamkorligi …………………………………………………………..23

Bob bo’yicha xulosa……………………………………………………………..

XULOSA……………………………………………………………………….28

FOYDALANILGAN ADABIYOTLAR………………………………………29

ILOVALAR ……………………………………………………………………30

KIRISH

Mavzuning dolzarbligi: Giyohvandlikka qarshi kurash borasida mamlakatimizda olib borilayotgan keng qamrovli ishlar natijasida yildan-yilga salmoqli tadbirlar amalaga oshirilmoqda. Birinchi navbatda, ushbu masalaga davlat miqiyosida katta e`tibor qaratilganini, narkomaniyaga qarshi kurashning mustahkam huquqiy bazasi yaratilganini, xavf-xatarni bartaraf etish maqsadidakeng jamoatchilikning faolligiga tayanilayotganini alohida e`tirof etish zarur. Ayniqsa, mustaqillik yillarida ushbu illatga qarshi kurash chora-tadbirlari bir nechabor kuchaytirildi. Ijtimoiy salbiy illatlardan biri bo’lgan giyohvandlikka qarshi kurash vauning oldini olish eng dolzarb muammolardan biri bo’lib, nafaqatrespublikamiz, balki butun dunyo jamoatchiligini jiddiy tashvishga solmokda. Ushbu muammoning qay tartibda o’z echimini topishi butun insoniyatning ertasinibelgilab beradi. Shu sababli giyohvandlikning oldini olish va unga qarshisamarali kurashni tashkil etish barcha kuch va vositalarni birlashtirishni takazoqilmoqda.

Narkomaniyaga qarshi kurash qonunchilikni va huquq-tartibotni mustakkamlash, fuqarolarning huquqlari va qonuniy manfaatlarini muxofazaqilishning asosiy yo’nalishlaridan hisoblanadi.

So'ngi yillar mobaynida narkobiznesga qarshi olib borilgan ishlar mamlakatimizda giyohvandlikning oldini olish, psixotrop vositalar oldi-sotdisini bartaraf etish samaradorligining oshishiga olib keldi. Respublikamiz mustakillikka erishgandan so’ng giyohvandlikka qarshikurash kuchaydi, uning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlar ishlab chiqildi. O’zbekistonning bu yunalishdagi asosiy tanlagan yo’li transmilliy uyushgan jinoiy guruhlar narkotik vositalarni kontrabanda qilish uchun respublika hududidan foydalanishining oldini olish, giyohvandlik vositalarining qonuniy muomalasi ustidan qat`iy nazorat o’rnatish, giyohvandlik vositalarining noqonuniy aylanishiga qarshi kurashish samaradorligini ta`minlash, giyohvandlikka chalingan bemorlarga kafolatli tibbiy yordam ko’rsatish, shuningdek, bu sohada xalqaro hamkorlikni kengaytirishga qaratilgan. O’zbekiston Respublikasi «Giyohvandlik vositalari tÿg’risida»gi (1961 yil) yagona Konventsiya, «Psixotrop moddalar tÿg’risida»gi (1971 yil), BMTning «Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalarga qarshi ku-rashish» bo’yicha (1988 yil) Konventsiyalari ishtirokchisidir.Ta`kidlash joizki, Respublikamizda 1994 yildan boshlab O’zbekiston Respublikasining Narkotik moddalarni nazorat qilish Davlat komissiyasi faoliyat ko’rsatmokda. "Tabiiyki, narkotik moddalarning bir qismi bizning mintakamizga singib ketmokda. Bu esa jinoyatchilikning o’sishiga, yoshlarning buzilishiga, hatto millatning genofondi aynitpiga sabab bo’lmoqda" Respublika huquqni muxofaza qiluvchi organlari va Sog’liqni saqlash muassasalarining ma`lumotlariga ko’ra, 2007 yilda doimiy ravishda giyohvandlik vositalarini istemol qiluvchi fuqarolar 14400 nafar bo’lgan bo’lsa, 2008 yilning boshlarida bu ko’rsatkich 25 mingga yaqinlashgan. Yuqoridagi ma`lumotlardan ko’rinib turibdiki, giyohvandlik vositalariga ruju qo’yganlar soni 2008 yilda 2007 yilga nisbatan 40 % ga ortgan. Respublikamizda 2009 yilga kelib ro’yxatga olingan giyohvandlarning soni 38 mingga yaqin kishini tashkil etgan. Biroq bu ko’rsatkichlar respublikamizdagi giyohvandlik vositalari bilan bog’liq haqiqiy vaziyatni to’liq aks ettirmaydi. O’zbekiston Respublikasi MXX xodimlarining tezkor ma`lumotlariga ko’ra haqiqiy ahvol rasmiy ro’yxatga olinganlar sonidan ko’ra 10-15 marotaba ko’pdir. Bundan tashqari o’tkazilgan tadkiqotlarning natijalariga ko’ra giyohvandlik vositalarini iste`mol qilishga bo’lgan talab ham tobora ortib bormokda. Taxlillarning ko’rsatishicha keyingi yillarda giyohvandlikning ijtimoiy negizi sifat jihatdan o’zgardi. Bu illatning eng xavfli jihati shundaki, giyohvandlik voyaga etmaganlar orasida ham ko’payib, «yosharib» bormokda. Giyohvandlik vositalariga moyillik yoshlarda katta yoshlardagilarga nisbatan 6-8 marta tezrok shakllanadi. O’zbekiston Respublikasi Sog’liqni saqlash vazirligining ma`lumotlariga ko’ra voyaga etmaganlar orasida giyohvandlik illatiga chalinish 2006 yilda 2007 yilga nisbatan 16 % ga, 2008 yilda 2009 yilga nisbatan 16,5% ga ko’paygan. Giyohvandlik vositalarini ko’lga kiritish jarayoni ham kundan-kunga osonlashib, mustahkamlanib bormokda. Giyohvandlikning alohida ijtimoiy yo’nalishlarga ega bulib borayotganligi, ya`ni, yoshlar va xususan voyaga etmaganlar, shuningdek ayollar orasida keyng tarqalib bormoqda. Giyohvandlik jinoyat bilan bogliq bolgan masaladir.Buni xalqga targib qilish va aholini ogohlantirish kerak.

Mavzuning o’rganilganlik darajasi: Giyohvandlikнинг oldini olishga qaratilgan masalalarning turli jihatlari huquqshunoslar G.A.Axmedov, e.X.Abazov, M.G.Ikromova, M.M.Qodirov, YU.M.Karaketov, Z.S.Zaripov, R.A.Zufarov, Q.Mirzajonov, M.H.Rustambaev, I.Sobirov, I.A.Safarov, M.Sobirov, F.Tohirov, M.Usmonaliev, A.S.YAkubov va boshqa mualliflar tomonidan tadkiq etilganligiga qaramay, giyohvandlik muammosining hozirgi davr nuqtai nazaridan baxsli tomonlari, ushbu illatni oldini olish choralarini yanada samaraliroq ko’llash nuqtai nazaridan etarli darajada o’rganilmagan. Giyohvandlik bilan bog’liq muammolar respublikamizda ilmiy-amaliy nuqtai nazardan hozirga qadar etarlicha o’rganilmaganligini yana bir bora ta`kdlash lozim. Shuningdek,giyohvandlikning oldini olish, jinoyatchilik va giyohvandlik orasidagi o’zaro aloqadorlik muammosi ham haligacha tadqiq etilgan emas.

Kurs ishining maqsadi: O'smirlardagi giyohvandlikka qarshi kurash va uning vujudga kelish sabablari va uni oldini olishning muammoli va munozarali masalalarini o’rganishdan iboratdir.

Belgilangan vazifalar: Ko’rsatib o’tilgan maqsadga erishish uchun qo’yidagi vazifalar belgilanadi:

- giyohvandlik vositalarining qonunga xilof muomalasiga qarshi kurash usullari tushunchasiga aniqlik kiritish;

- giyohvandlikning vujudga kelish va giyohvandlik vositalarini iste`mol qilish sabablarini aniqlash, giyohvandlik va jinoyatchilikning o’zaro bog’liqligini o’rganish hamda ularni bartaraf qilish bo’yicha chora-tadbirlar tizimini yaratish;

-giyohvandlikni oldini olishga qaratilgan huquqiy choralarning samaradorligi va kamchiliklarini o’rganish asosida jinoyat qonuni normalarini takomillashtirish, giyohvandlik bilan bog’liq jinoyatchilikning oldini olish;

Kurs ishining predmeti: giyohvand moddalarni iste’mol qilishga moyil o'smirlar bilan olib boriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyatни ўрганиш жараёни.

Kurs ishining ob’ekti: giyohvand moddalarni iste’mol qilishga moyil o'smirlar bilan olib boriladigan ijtimoiy pedagogik faoliyatни o'rganish mazmuni.

Kurs ishining amaliy va nazariy ahamiyati: Mavzuning amaliy ahamiyati, ta`lim- tarbiyada samarali islohotlarni amalga oshirish talab etilayotgan hozirgi ilmiy texnika taraqqiyoti, yangi texnologik revolyusiya sharoitida muvaffaqiyatli faoliyat ko‘rsata oladigan jamiyat a`zolarini yetishtirib berish, yosh avlodni kasb – xunarga yo‘naltirishda ijtimoiy-pedagoglarning ahamiyati yuqori darada ekanligidan iborat. Nazariy ahamiyati esa, ta`lim mazmunini yaxshilashda pedagogik vositalarni qo‘llash, ta`limda tashabbuskorlik va ijodkorlikka keng yo’l ochish, uning muxim tizimlarini yaratish kabi chet el mutaxassislari tajribalarini o‘rganishdan iboratdir.

Kurs ishining tarkibiy tuzilishi: kurs ishi , 2-bob, 4 paragraf, xulosa, foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati ва ilovalardan iborat.

I BOB.O'SMIRLARNING GIYOHVAND MODDAGA MOYILLIGI IJTIMOIY PEDAGOGIK MUAMMO SIFATIDA.

1.1.Giyohvandlik haqida tushuncha va ijtimoiy pedagogik t

Giyohvandlik narkomaniya, bangilik —narkotik moddalarga oʻrganib qolish, ruju qilish, aniqrogʻi tabiiy yoki sintetik zaharli moddalar (ayrim dori moddalari)ni vaqtincha yoki surunkasiga isteʼmol qilish natijasida kelib chiqadigan kasallik holati. Giyohvandlik organizm somatik va ruhiy holatining chuqur oʻzgarishiga sabab boʻladi va giyohvandni tanazzulga olib boradi. Giyohvandlikda oʻzini toʻxtatib boʻlmaydigan darajada giyohvand moddalarni isteʼmol qilish mayli paydo boʻladi, giyohvand moddaning miqdoriga nisbatan ehtiyoj, ruhiy va jismoniy bogʻliqlik ortib boradi. Giyohvandlik asta-sekin boshlanib, surunkali davom etadi. Giyohvand moddalar dastlab xushnudlik, dimogʻchogʻlik (qarang Eyforiya), xotirjamlik hissini uygʻotib, kayf qildiradi, keyin bora-bora bu kasallikka aylanadi. Giyohvandlik 2 zaylda avj olishi mumkin. Birinchi holda vrach buyurgan va bemorning ruhi hamda kayfiyatini oshirish xususiyatiga ega boʻlgan dorilarni uzoq vaqt va notoʻgʻri qabul qilish; ogʻriq, uyqusizlik va boshqa dardlardan qutilish maqsadida dori miqdori (dozasi)ni oshirib borish; darddan tuzalib doriga unchalik ehtiyoj boʻlmasa ham, uni qabul qilaverish natijasida dorining narkotik taʼsiri va miqdori orta borib, pirovardida giyohvand moddaga moyillik kuchayib, u humor qiladigan boʻlib qoladi. Ikkinchi hol ongli ravishda kayf qilish maqsadida giyohvand moddalarga oʻrganishdir.Giyohvandlikka, odatda, irodasi kuchsiz, oʻzini tiya olmaydigan, oʻtkir sezgilarni oʻzida sinab koʻrishga qiziquvchan, ruhan zaif va oʻta xudbin kishilar beriluvchan boʻladi. Yoshlar tarbiyasidagi nuqson va kamchiliklar, giyohvand moddalarni isteʼmol qilib yuruvchi katta yoshdagilarga taklid va havas, oiladagi noxush sharoit (ota-onaning ichkilikboz yoki giyohvand boʻlishi) hamda giyohvand moddalarning oson topilishi yoki qoʻl ostida boʻlishi ham Giyohvandlikka sabab boʻlishi mumkin. Giyohvandlikka mubtalo boʻlganlarda xastalik borgan sari kuchaya borib, odatda, kutilmagan yomon oqibatlarga olib keladi. Giyohvandlik eyforiyasida, yaʼni kayfi chogʻlikda 2 bosqich kuzatiladi: qisqa muddatli —1-5 daqiqa davom etadigan oʻtkir hissiyotli bosqich (haqiqiy eyforiya) va uzoq (1—3 soat) choʻziladigan boʻshashish, tinchlanish davri. Bu bosqichlarning qisqa yoki uzoq boʻlishi qanday giyohvand modda qabul qilinganiga va miqdoriga bogʻliq. Giyohvandlikning hamma turi ham oʻz rivojida giyohvand moddalarga oʻrganib qolish yoʻli bilan Giyohvandlik sindromining shakllanishiga olib keladi. Bu sindromning rivojlanishida ham 3 bosqich farqlanadi: 1) giyohvand moddaga nisbatan organizm reaktivligining oʻzgarishi va ruhiy bogʻlanishning paydo boʻlishi; 2) xumor (abstinent) sindromi koʻrinishida jismoniy bogʻlanishning yuzaga kelishi; 3) organizm barcha sistemalarining zaiflashishi (tolerantlikning pasayishi, yaʼni giyohvand moddalarning avvalgi miqdorini koʻtara olmaslik, xumorning surunkali davom etishi va ayrim hollarda polinarkomaniya ning vujudga kelishi). Giyohvandlikka mubtalo boʻlgan kishi giyohvand moddalarni qayta-qayta va koʻproq miqdorda isteʼmol kila boshlaydi. Keyinchalik esa giyohvand moddalarsiz turolmaydigan boʻlib qoladi. Bunday ahvoldan qutilish va oʻzini bir oz yengil his qilish uchun yana giyohvand moddaga ruju qiladi va oxir-oqibat giyohvand moddalarga hirs qoʻyish kelib chiqadi. Organizmning dastlabki himoya reflekslari (koʻngil aynishi, qusish) yoʻqoladi. Bu davrda organizmda giyohvand moddalarga nisbatan moyillik shu darajada kuchayib ketadiki, goʻyo bu moddalar avvalgi taʼsir kuchini yoʻqotgandek boʻlib qoladi, endi avvalgidek eyforiya (kayf) holatini his qilish, xumorni tarqatish uchun oʻsha moddadan koʻproq miqdorda qabul qilgisi keladi. Oldiniga giyohvand modda birmuncha yoqimsiz taʼsir koʻrsatgan boʻlsa, keyinchalik goʻyoki uning holatini "normallashtirganga" oʻxshaydi, bemor oʻzini birmuncha yaxshi his qiladi, ish qobiliyati, ruhi goʻyo tetiklashadi, pirovardida u haqiqiy giyohvand boʻlib qoladi. Giyohvandlarda avval ruhiy oʻzgarishlar (tajanglik, kayfiyat buzuqligi, xotira pasayishi) paydo boʻlgan boʻlsa, keyinchalik jismoniy oʻzgarishlar —jismoniy bogʻlanib qolish sindromi (terlash, yurak urishi, ogʻiz qurishi, ozib ketish, qoʻl-oyoqning titrashi va boshqalar) roʻy beradi. Agar giyohvand oʻz vaqtida narkotik moddani qabul qilmasa, organizmda kuchli ruhiy va jismoniy oʻzgarishlar, yaʼni giyohvandlikka xos ogʻir holat — xumorlik (qarang Abstinensiya) sindromi paydo boʻladi. Giyohvandlik opiomaniya (afyun qabul qilish), morfinizm, geroinizm koʻrinishida boʻladi. Giyohvandlikning nashavandlik, kokainizm, nikotinizm (tamakiga ruju qilish), teizm (achchiq choy ichish) va boshqa turlari ham uchraydi. Ikki yoki undan ortiq xil giyohvand moddani surunkali qabul qilish —pol i narkomaniya deyiladi.Giyohvandlikningning hamma turida ham organizm zaharlanadi va u juda ogʻir kechadi.Yer yuzining turli mintaqalarida Giyohvandlikning ayrim turlari kuzatiladi. Giyohvandlikning geroinizm turi keyingi vaqtda juda keng va fojiali tarzda tarkalib bormoqda. Giyohvandlik avj olishining oldini olish uchun ayrim mamlakatlarda tegishli tadbirlar amalga oshirilgan. Xususan Giyohvandlikka qarshi kurash qoʻmitasi tashkil qilinib, davlat dasturi ishlab chiqilgan. Respublikada narkologiya markazi tashkil qilingan va bu markazda narkologiya boʻyicha olim va mutaxassislar tomonidan malakali kadrlar tayyorlanib, ular mamlakat mintaqalarida Giyohvandlikka karshi keskin kurash olib boradi. Giyohvandlikka mubtalo boʻlgan bemorlar asosan shifoxona (statsionar) sharoitida 2—4 oygacha davolanib, 4—5 yilgacha ambulatoriya kuzatuvi va hisobida boʻladilar. Oʻzbekistonda giyohvand vositalarni ishlab chiqarish va sotish bilan shugʻullangan kishilar jinoiy javobgarlikka tortiladi. Oʻzbekiston mustaqillikka erishganining dastlabki kunlaridan boshlab, narkotik moddalarning gʻayriqonuniy aylanishi va uning isteʼmoliga qarshi kurash boshlandi. Mamlakatimizning tinchligi va xavfsizligiga tahdid solayotgan bir qator ichki va tashqi omillarga: kashandalik, odam savdosi, diniy ekstremizm, giyohvandlik va ichkilikbozliklar kiradi.Giyohvandlik – narkotik moddalar jumlasiga kiruvchi dorilar yokiboshqa moddalarni isteʼmol qilish natijasida yuzaga keladigan kasallikdir.Giyohvandlik – inson sogʻligʻiga xavf soluvchi illat boʻlib, kishi organizmini taʼsirchan moddalarga oʻrganib qolishini anglatadi.Giyohvandlik – insonning giyohvandlik vositalarini isteʼmol qilishga mukkasidan ketish bilan bogʻliq hastalikdir.Giyohvand – forscha - tojikcha soʻzdan olingan boʻlib – nasha, qoradori, koʻknori va shu kabi narkotiklarni isteʼmol qilishga odatlangan odam; bangi, nashavand, koʻknori - deyiladi.Giyohvandlik – nimadan, qayerdan boshlanadi? Giyohvandlik - sigaret chekish, ularnihidlashdan boshlanadi. Agar ota-onalar farzandiga sigaret, nos sotib olib kelib berishnibuyursalar, ular ota-onalaridan, yashirib sigaret, nos chekishni, hidlashni oʻrganadilar. Giyohvandlik ota-onalarning eʼtiborsizligi, loqaydligi uzoqni oʻylamay ish qilishioqibatida kelib chiqadi. Birgina misol: xavfli oʻsmani-rakni keltirib chiqaruvchi moddaning 45 foizi sigareta orqali organizmga oʻtar ekan.Oʻzimiz bilib bilmay farzandlarimizni giyohvand boʻlib qolishiga sababchi boʻlib qolmayapmizmi? Davlatimiz sogʻlom turmush tarzini hosil qilish uchun yoshlarni ehtiyot qilishga eʼtibor berib turli xil jaholatparastliklardan saqlash boʻyicha katta ishlarni amalga oshirmoqda.Birlashgan Millatlar Tashkilotining 1987 yil 7 dekabrdagi qaroriga asosan BMT bosh Assambeliyasi tomonidan har yili “26 iyun - Xalqaro giyohvandlikka qarshi kurash kuni” deb eʼlon qilingan.Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov “Biz narkotik moddalar tarqatilishining halokatli oqibatlarini sergaklik bilan baholagan holda, bu illatga qarshi kurashda saʼy-harakatlarimizni birlashtirishimiz zarur. Oʻzbekiston barcha manfaatdor mamlakatlar va tashkilotlar bilan bu borada hamkorlik qilishga tayyor”, - degan edilar.1993 yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining Narkotik moddalar ustidan nazorat qilish va jinoyatchilikni oldini olish Boshqarmasining Markaziy Osiyodagi vakolatxonasi Toshkent shahrida ochilgan u ayni kunlarda ham faoliyat koʻrsatmoqda.Oʻzbekiston Respublikasi 1995 yilda Birlashgan Millatlar Tashkilotining 1961 yildagi “Narkotik moddalar toʻgʻrisidagi” Konvensiyasiga, 1971 yildagi “Psixotrop vositalar toʻgʻrisidagi” va 1988 yildagi “Narkotik moddalar va psixotrop vositalarning gʻayriqonuniy aylanishiga qarshi kurash toʻgʻrisidagi” Konvensiyalariga aʼzo boʻlib kirgan.1996 yilda Oʻzbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzurida narkotik moddalar ustidan nazorat qilish boʻyicha Milliy axborot – tahlil Markazi tashkil etildi va u hozir faoliyat koʻrsatib kelmoqda.1999 yilda esa “Narkotik vositalar va psixotrop moddalar” toʻgʻrisidagi Oʻzbekiston Respublikasi Qonuni qabul qilingan. Giyohvandlikka qarshikurashish boʻyicha bir necha meʼyoriy hujjatlarqabul qilinganiga qaramasdanbu illat nima uchun borgan sari koʻpayib bormoqda?Giyohvandlik qachon, qayerdan, kelib chiqqan? Giyohvand modda-opiy mutaxassislarni aytishlaricha, Hindistondan Sharqiy, Janubiy Osiyoga kirib kelgan. Keyinchalik 50-60 yillarda Yevropada, Osiyo mamlakatlariga tarqalgan. 80-yillarga kelib yer sayyorasida giyohvandlik ancha kuchaygan.Oʻrta Osiyo, Qozogʻiston, Kavkaz, Janubiy Ukraina, Belorusiya va Uzoq Sharqda yovvoyi koʻknor va kanop oʻsimliklari koʻp oʻsgan. Shu sababli bu joylarda gashish va sunʼiyopiy (geroin) pereparatlarini isteʼmol qilish rivojlangan. Keyingi yillarda Markaziy Osiyo davlatlarida giyohvand moddalarni isteʼmol qilish koʻpaygan. Afgʻoniston narkotik moddalarni yetishtirish boʻyicha dunyoda oldingi oʻrinda turadi.Narkotik moddani birinchi marta totib koʻrgandayoq odam oʻz hayotiga nuqta qoʻyishi mumkin, - deyishadi mutaxassislar. Barcha narsani birinchisi qiyin. Birinchi marta yolgʻon gapirayotgan odam sal qiynaladi, birinchi marta spirtli ichimlik ichayotgan kishi ham ogʻrinadi, birinchi marta narkotik qabul qilgan yigit yoki qiz uchun ham ogʻir boʻladi. Ammo birinchisiga qoʻl urdimi tamom.Demak, uni narkomaniyadan qutqarib qolish qiyin kechadi.Giyohvandlik – inson salomatligi uchun oʻta xavfli hisoblanadi. Mutaxassislarni fikricha baʼzi hollardagiyohvandlikni belgisi koʻzga tashlanmasligi xam mumkin.Narkotik moddaga oʻrgangan organizmda fizologik oʻzgarishlar yuz beradi. Narkotik moddaga tashnalik vujudga keladi, usiz tura olmaydigan holat yuz beradi, ogʻir kasalliklar paydo boʻladi. Yurak muskullari jarohatlanib surunkali yurak yetishmovchiligi boshlanadi. Mutaxassis shifokorlarni aytishlaricha gastrit, oshqozon yarasi, jigar serrozi, pnevmaniya va plevrit kasalliklari paydo boʻladi.Giyohvandlik davolab boʻlmaydigan kasallik. Giyohvandlikka berilgan fuqaroni oxir-oqibat faqat oʻlim kutadi. Shuning uchungiyohvandlikni davosi yoʻq vaboga tenglashtiriladi.Koʻchada, toʻy-marakada giyohvandni turli belgilaridan ham bilsa boʻladi. Giyohvand, avvalo, rangi uniqqan, sal sargʻaygan, rangi chiqmaydigan, havo issiq boʻlishiga qaramay uzun yengli kiyim kiyishi, qoʻl panjasining shishi, tishlarining qorayishi va sargʻayishi, sinishi, muomalasining gʻalatiligi, spirtni hidi kelmay turib sarxush holatda, oʻzicha kulib, xursand boʻlibyurishi, serharakat boʻlmasligi, tez taʼsirga tushishi, tajanglik, uyidan narsalar va pullarni yoʻqolishi kabilardan ham giyohvandni bilib olsa boʻladi.Hurmatli ota-onalar jigargoʻshasi, jondan aziz farzandlariga doimo eʼtiborda boʻlishlarizarur. Basharti yuqorida tilga olingan holatlar roʻybersa zudlik bilan mutaxassislarga murojaat qilishlarizarur.

Mutaxassislar bugungi kunda giyohvandlikni quyidagi asoratlari mavjudligini taʼkidlashmoqda:

1) Iqtisodiy jihatdan: koʻp mablagʻ sarflashi, daromadlaridan ayrilishi, uyidagi qimmatbaho buyumlarni sotilishi, ishsiz qolishi, koʻpchilikdan qarzdor boʻlishi, oilasidan, farzandlaridan ajralish holatlari yuzaga kelishi mumkin;

2) Huquqiy jihatdan asoratlar: oʻzi bilib bilmay, idrok qilmay jinoyat qilishi, odam oʻldirishi, bosqinchilik qilishi, turli diniy ekstremizmga terrorizm oqimlariga qoʻshilishi kabi turli boshqa jinoyatlarni qilishga majbur boʻlishi mumkin;

3) Tibbiy asoratlar: giyohvand moddalar butun organizmga va markaziy nerv sistemasiga, ruhiyatiga taʼsir koʻrsatib shaxsda turli oʻzgarishlar hosil boʻlishiga sabab boʻladi.

Bulardan tashqari giyohvand kishilar milliy urf-odat, qadriyatlardan, or-nomus, hayo, uyalish, tortinish, farosat, rahm-shafqat, mehr-oqibat kabi tushunchalardan begonalashib ketadilar va parishonxotir, nafosatsiz, idroksiz, didsiz, bir jonivorga oʻxshab qoladi. Maʼlumotlarga koʻra, OITS kasaliga chalinganlarni 80 foizini giyohvandlar tashkil etar ekan.Giyohvand oʻz ehtiyojini qondirish uchun hech narsadan qaytmaydi. Narkotik moddalar isteʼmol qilganlar oilasida tugʻma nogiron, mayib-majruh , aqli zaif, nuqsoni bor bolalar dunyoga kelmoqda. Demak giyohvandlik jamiyatga nihoyatda katta maʼnaviy va moddiy zarar yetkazadi. Giyohvandlik XXI asr vabosi hisoblanadi. Giyohvandlik illat. Illatni davolab boʻlmaydi uni faqat oldini olish zarur.Giyohvandlikka qarshi kurash bu faqat huquqni muhofaza qilish organlarining ishi emas balki, barchamizning eng dolzarb vazifalarimizdan biridir.Giyohvandlikni mudhish oqibatlarini koʻrsatuvchi “Qora ilon”, “Shayton toʻri” kabi filmlarni televizorni barcha kanalarida qayta-qayta namoyish qilish zarur. Bugungi kunda ayniqsa, bu asarlarni maktab, kollej, litsey oʻquvchilariga namoyish etish zarur deb hisoblayman. Giyohvandlar davolanayotgan kasalxonalardan hujjatli filmlar tayyorlanib namoyish etilsa ahamiyati katta boʻlardi. Bulardan tashqari talaba –yoshlar oʻrtasida “Xalqaro salomatlikkuni”, “Tamaki chekishga qarshi kurash kuni”, “OITS ga qarshi kurash kuni”,“Jinoyatga jazo muqarrar”, “Odam savdosi girdobiga tushib qrlmang”, “Tinchlik- oliy neʼmat”, “Biz oʻz xuquqlarimizni bilamiz”, “Konstitutsiya bilimdonlari” kabi mavzularda suhbatlar, uchrashuvlar, tadbirlar oʻtkazilsa yanada yaxshi boʻlardi.Birinchi Prezidentimiz Islom Karimov “Farzandlarimiz, yoshlarimiz, bizning nafaqat ishonchimiz va kelajagimiz, yoshlarimiz bugungi va ertangi kunimizning hal qiluvchi kuchidir”, - degan edilar.Inson - oliy mavjudot. Inson-oliy qadriyat. Hayot shirin, uni mazmunli, mohiyatli, maqsadli oʻtkazib, ezgu ishlar qilib tevarak-atrofimizdagi insonlar hurmatiga sazovor boʻlish har bir inson uchun katta baxt. Baxtimizni qoʻldan bermaylik! Farzandlarimizga eʼtiborli boʻlaylik. Giyohvandlik — XXI asr vabosi bo‘lib, bugun jahon miqyosidagi muammodir. U jamiyatni eng xavfli va eng og‘ir oqibat, kulfatlarga olib keluvchi og‘udir.Giyohvandlik deganda — inson organizmining narkotik va psixotrop moddalarni muttasil ravishda oshib boruvchi miqdorini qabo‘l qilishga moyillikning shakllanishi bilan borliq og‘ir kasalliklar guruhining rivojlanishiga tushuniladi. Giyohvandlik — inson shaxsining va ruhiy holatining chuqur o‘zgarishiga, shuningdek tana ichki a’zolari faoliyatiniig jiddiy, zararlanishiga olib keladi. Giyohvandlik narkotik xususiyatiga ega bo‘lgan va qonun bilan ta’qiqlangan kimyoviy narkotik moddalarni yoki dori-darmonlarni iste’mol qilish natijasida xam shakllanadi.Odamlarni giyohvand moddalarni iste’mol qilishga undaydigan asosiy vaj, ularning bunday narkotik moddalar tomonidan chaqiriladigan sub’ektiv yoqimli kechinmalarini takroriy ravishda his kilishga bo‘lgan intilishidir.Har bir giyohvand o‘z xohish-irodasi bilan yoki o‘ziga bog‘liq bo‘lmagan holda, o‘zining kayfiyatini kutarish, emotsional holatini yaxshilash uchun haddan tashqari kuchli ehtiyoj sezadi. Giyohvand moddalarni dastlabki paytda iste’mol qilishdan maksad, odamlarning o‘zlarini bezovta qilayotgan hislardan — charchoqlik va hayotdan qoniqmaslik, shuningdek ruhiy qashshoqlik, dikqinafaslik kabi hissiyotlar iskanjasidan, vaqtinchalik bo‘lsa ham qutulishdir. Bugungi kunda dunyo aholisiga atom bombasidan ham kuchli xavf solayotgan ofatdir. CHunki u inson salomatligiga xalokatli ta’sir qilib, aziz umrini kemirib, o‘limga mahkum etayotgan illatdir. Dunyo bo‘yicha kishilar, ayniqsa 15-40 yoshgacha bo‘lganlar ya’ni kuch-quvvatga to‘lgan yoshlar bu og‘u iskanjasiga ilinib, hayotdan adashib, yaratuvchanlik, bunyodkorlik ishlariga qatnashmasdan og‘ir hastallika chalinib o‘ziga, oilasi va davlatga ham moddiy, ham ma’naviy zarar keltirmoqdalar.Giyoh o‘zi nima? Bu shunday moddaki, bir marta qabul qilganda ruhiy holatni ya’ni kayfiyatni ko‘tarib yuboradi, bosh miyani ishdan chiqaradi. Agar kishi tez-tez istemol qilsa unga o‘rganib qoladi va uni iste’mol qilmasa yashay olmaydi, ya’ni shu giyohsiz (nasha — marixuana, gashish, ko‘knori-geroin, qora dori, kokain kabi) turolmaydi.Giyohvandlik — deb giyohvand moddalarni uzluksiz istemol qilib kasallikka chalingan bemorlarga aytiladi. Ular o‘zlarining ma’naviy qiyofasini yo‘qotadi, aql-idrok, fikrlash, eslash qobiliyati, ruhiyat butunlay izdan chiqadi. Ularda hayo, hurmat-izzat, mehr-oqibat kabilar yo‘qoladi, jamiyatdan ajralib qoladilar. Kasallik rivojlanishi bilan ular oila, ishxona, mahalla, ko‘cha-kuyda, o‘quv joylari kabilarda tartib-intizom, qonun-qoidalarni bo‘zishni boshlab, katta ziyon keltiradilar. Ularning fikr-zikri faqat giyoh moddalar topish va istemol qilishdan iborat bo‘lib qoladi. Ota-ona, bola-chaqa, oila, mahalla, jamoa kabilar ularni umuman qiziqtirmaydi.Bugungi kunda O‘zbekistonda giyohvandlikka qarshi ko‘rash, uning oldini olish davlat siyosati darajasiga ko‘tarilgan. Ayniqsa, bu borada Prezidentimiz I.A. Karimov tomonidan olib borilayotgai tadbirlar tashabbuslar, ilgari surilayotgan ilg‘or g‘oyalar diqqatga sazovordir. 1998 yilda Birlashgan Millatlar tashkiloti (BMT) Bosh Assambleyasining 48-sessiyasidagi nutqida giyohvandlik biznesi (Narkobiznes)ga qarshi birlashishga da’vat qilib, Markaziy Osiyoda BMTning mintaqaviy vakoliyati (komissiyasini) tashkil qilishni taklif qildi. 1999 yilda Prezidentning tashabbusi bilan O‘zbekistan Respublikasi Oliy Majlisining XV sessiyasida «Giyohvandlik vositalari va psixotrop moddalar to‘g‘risida»gi qonun (1999 yil 19 avgust, 813-1-sonli)ning qabul qilinishi ham giyohvandlikning oldini olishda muhim huquqiy asos bo‘ldi.

1.2 O'smirlar orasida giyohvandlikning kelib chiqish sabablari va oqibatlari.

Zamonaviy dunyo nafaqat ko'plab ijobiy tomonlarga ega, balki salbiy hodisalarga ham daxli yo'q. Ularning orasida o'smirlar orasida giyohvand moddalarni iste'mol qilish hollari mavjud. Misol uchun, Rossiyada giyohvandlikning bu hayotini o'ldirgan o'smirlar soni mamlakat aholisining 1,7 foizini tashkil qiladi.Bolaning giyohvandlikka bo'lgan munosabati ko'plab omillarga bog'liq. Har kuni diskotekalarda, ko'plab filmlarda, qo'shiqlarda va maktabda giyohvand moddalar haqida eshitadilar.Ko'pincha giyohvandlik va giyohvandlik kabi o'smirlar qiziqishlarini qondirishga intilgan shaxslar orasida mashhurdirlar, ammo bu kasbning oqibatlari haqida hech narsa bilishmaydi. Bundan tashqari, o'smirlarning giyohvandligi - tengdoshlari - giyohvandlar ularni zaif, yo'qotadigan va moda emas deb topib qo'yishidan qo'rqadigan odamlar orasida keng tarqalgan. Bu turmush tarzini kam tamoyillarga ega insonlar hayotiga jalb qilib, begunoh odamlarning hayoti hisobidan foydalaning. Yoshlar kattalar bo'lish orzusi bilan o'zlarini his etishadi.

Yoshlik muhitida qo'shadi

Ko'pincha yosh, sog'lom odamlar bunday zararli odatga qaram bo'lib qolishining sababi, ularga salbiy firmaning ta'siri bo'lib, ularning barchasi hamma narsa unga ruxsat berilgan va hamma narsa mumkin bo'lganligi bilan ajralib turadi. Ammo ular befarqlikning oxir oqibat sog'liqni saqlash muammosiga, maktabda va oilada ziddiyatli vaziyatlar o'zgarib ketishini anglamaydilar. Yoshlar mustaqil odam bo'lishga intilishda qiyinchiliklarni baholashga imkoni bo'lmagani uchun, ular yoshlarni o'z odatiy muhitidan tortib oladigan giyohvand moddalar savdogarlaridan foydalaniladi.

O'smirlar o'rtasida giyohvandlikning oldini olish

Giyohvandlik dunyoda ommaviy xarakterga ega bo'lganligi uchun, profilaktika uni engishning eng yaxshi usuli hisoblanadi. Eng yaxshi natijalarni olish uchun siz maksimal xususiyatlardan foydalanishingiz kerak:

Muhiti ulash.

Maktablar va universitetlarda tegishli kirish darslari o'tkazilishi kerak.????? Бунинг ўрнига профилактика ҳақида ёзинг!

Televizion ekranlardan siz bema'ni va nosog'lom turmush targ'ibotiga jalb qilingan barcha film va dasturlarni olib tashlashingiz kerak.

Yoshlar boshqa ustuvorliklarga ega bo'lishi kerak.

Oilaning roli kuchaytirilishi kerak. Ota-onalar farzandlarining yosh psixologiyasiga sezgir bo'lishi kerak.Ham yoshlar, ham yoshlar chiroyli va ulug'vor ta'lim olishlari kerak. Madaniyatga olib boring.Har bir inson ushbu muammoga befarq bo'lmaslik kerak. Agar giyohvandlikka qarshi kurashda kuchlarimizning kamida bir qismini qilsak, kelajakda biz uni engishga qodir bo'lamiz. O'smirlar uchun noqonuniy giyohvand moddalar va alkogol ichimliklarning turli xil manbalari mavjud. O'smirlar qayerda dori-darmon olishlarini va voyaga etmaganlar tomonidan giyohvand moddalarni iste'mol qilishdan qanday saqlanishini bilib oling.Yoshlar tomonidan giyohvand moddalarni iste'mol qilish Qo'shma Shtatlar singari mamlakatlarda sog'liqning asosiy muammosi bo'lib qolmoqda. Agar o'spirinlarga alkogol yoki tamaki sotib olish taqiqlangan bo'lsa, ular giyohvand moddalarni qaerdan oladilar?Afsuski, yosh talaba ushbu turdagi (noqonuniy) moddani olish uchun turli xil manbalar mavjud. Giyohvand moddalarni ushbu manbalarini bilish bolalarini giyohvand moddalarni noqonuniy iste'mol qilishdan himoya qilishni istaydigan va giyohvandlik xavfini cheklaydigan ota-onalar uchun muhimdir.O'smirlarda giyohvand moddalarni iste'mol qilish faktlari va statistikasiUmuman olganda, o'smirlar tomonidan giyohvand moddalar va spirtli ichimliklar iste'mol qilish kamaymoqda. Undan tashqari so'nggi yillarda talabalar orasida juda ko'paydi - o'smirlarning ko'p dori-darmonlarni iste'mol qilish ketma-ket bir necha yillardan buyon kamayib bormoqda.So'nggi paytlarda voyaga etmaganlar tomonidan alkogol ichimliklar iste'mol qilish asta-sekin kamayib bormoqda, o'smirlar uchun marixuanani iste'mol qilish esa kamroq yoki kamligicha qolmoqda.

AQShda o'smirlar orasida giyohvand moddalarni iste'mol qilish to'g'risidagi faktlar va statistika shuni ko'rsatadiki, so'nggi yillarda:

O'rta maktab o'quvchilarining 29,8% spirtli ichimliklarni muntazam ravishda iste'mol qilishadi

O'rta maktab o'quvchilarining 13,5% doimiy ravishda qattiqroq ichishadi (keyin ular ketma-ket to'rt yoki undan ko'p alkogolli ichimliklar iste'mol qiladilar)

O'rta maktab o'quvchilarining 19,8% marixuanani muntazam ravishda ishlatadilar

O'tgan oyda 7.5 yoshli bolalarning 18% vapen orqali marixuana oldi

O'tgan yili 12,4 yoshli bolalarning xNUMX% noqonuniy giyohvand moddalarni iste'mol qilgan

O'tgan yili o'rta maktab o'quvchilarining 11% retsept bo'yicha giyohvand moddalarni suiiste'mol qilgan

Oliy o'quv yurtlari va universitetlardagi 7,9% talabalar Amfetamin, masalan, Adderall yoki Ritalin kabi giyohvand moddalarni muntazam iste'mol qiladilar.

O'rta maktab o'quvchilarining 4% doimiy ravishda og'riq qoldiruvchi vositalardan foydalanishadi

Qanday qilib o'smirlar giyohvand moddalar va spirtli ichimliklarni iste'mol qiladilar

Giyohvand moddalarni yoki spirtli ichimliklarni do'konda xarid qilmasdan ushlab turish uchun o'spirinlarning ko'p usullari mavjud. Aksariyat jamoalarda noqonuniy moddalarning ko'pligi o'spirinlarga giyohvand moddalarni maktabda ham, boshqa joylarda ham olish imkoniyatini beradi. O'smirlar guruhlari kattalar nima bo'layotganini bilmasdan, bir-birlariga giyohvand moddalarni topish va tarqatishning o'ziga xos usullarini ishlab chiqishlari mumkin. Maktabdagi giyohvand moddalarGiyohvand moddalar bilan bog'liq ko'plab bitimlar o'smirlar giyohvand moddalarni o'z tengdoshlariga sotadigan maktab maydonlarida amalga oshiriladi. Maktabda, o'spirinlar o'zlarining ijtimoiy va mavjud do'stlari guruhlarida ko'rishga odatlanganidan ko'ra ko'proq narkotiklarga ega bo'lishadi.Giyohvand moddalarni sotadigan o'smirlar maktablar va kampus atrofida yashirin faoliyat olib borishadi va ular bilan doimiy ravishda bitimlar imzolanishi mumkin. O'rta maktab o'quvchilarining deyarli barchasi 20% (1 5), maktab maydonlarida giyohvand moddalarni sotgan, bergan yoki taklif qilganliklarini aytishdi.

Soxta guvohnomalar

O'smirlar iste'mol qiladigan alkogolning ko'p qismi (va marixuana qonuniy bo'lgan mamlakatlarda) dastlab soxta guvohnoma yordamida bar va do'konlardan olinadi.Soxta guvohnoma statistikasini o'rganish shuni ko'rsatdiki, 12,5% o'rta maktab bitiruvchilarining kollej yoki universitetga borishdan oldin alkogol sotib olish uchun soxta guvohnoma ishlatadi. Ular ikkinchi darajali talabalar bo'lganda, 32,2% gacha sezilarli darajada oshadi. Soxta guvohnomaga ega bo'lganlar, bunday qilmaydiganlarga qaraganda ko'proq alkogolli bo'lish ehtimoli ko'proq.

Soxtalashtirish texnologiyasi rivojlanib borgan sari skanerlar uchun shaxsni tasdiqlovchi hujjat haqiqiy yoki soxta ekanligini aniqlash tobora qiyinlashmoqda. Soxta haydovchilik guvohnomalarini voyaga etmagan mijozlarning fotosuratlari bilan laminatlaydigan maxfiy kompaniyalar mavjud. Boshqa hollarda, o'spirin katta akasi yoki singlisidan yoki ularga o'xshagan boshqa odamdan shaxsiy guvohnomani o'g'irlashi mumkin.

Uyda spirtli ichimliklar va dorilar

O'smirlar ko'pincha o'z uylarida balandlikka erishish uchun foydalanishlari mumkin bo'lgan manbalarni topishlari mumkin. Uydagi dori-darmon va ichimlik qutilari ko'pincha giyohvand moddalar yoki spirtli ichimliklarni suiiste'mol qiladigan yoki maktabdagi boshqa o'quvchilarga sotadigan o'spirinlarning nishoniga aylanadi.O'smirlar tomonidan retsept bo'yicha giyohvand moddalarni iste'mol qilish, ayniqsa Adderall yoki Ritalin kabi dorilarni va hatto opiat og'riq qoldiruvchi vositalarni buyuradigan dori-darmonlarga nisbatan yuqori. Shuning uchun ota-onalar uchun barcha ishlatilmagan dori-darmonlardan imkon qadar tezroq qutulish va retseptlar kutilganidan tezroq bajarilishiga e'tibor berish juda muhimdir.Uyda retseptisiz giyohvand moddalarni iste'mol qilish ham o'smirlar tomonidan giyohvandlikka ta'sir qiluvchi muhim omildir. Agar ota-onalar, katta opa-singillar yoki boshqa oila a'zolari yoki uydoshlari noqonuniy giyohvand moddalarni iste'mol qilsalar, o'spirinlar ularga oson kirishlari mumkin. Bundan tashqari, ota-onalar va oila a'zolari tomonidan qo'llanilishi o'smirning giyohvand moddalarni iste'mol qilishini tasdiqlashi yoki tasdiqlashi mumkin. Dori vositalari va dori-darmonlarni onlayn ravishda sotish Internetda sotiladigan arzon dori-darmonlarni sotadigan doimiy pop-uplar yoki spam-xabarlar odatiy holga aylanib bormoqda. Qonuniy bo'lib tuyuladigan ko'plab veb-sahifalar noqonuniy moddalarni sotish uchun jabhada bo'lishi mumkin va dunyoning istalgan joyida hamma uchun mavjud. O'smirlar ushbu saytlar haqida og'zaki so'zlar orqali bilib olishadi va dorilarni Internetda osongina sotib olishlari mumkin.O'smirlar, shuningdek, noqonuniy dori yoki retsept bo'yicha dori sotib olish uchun qorong'u Internetga kirishlari mumkin. Qorong'i veb bu Internetning shifrlangan qismidir, unga maxsus dastur yoki avtorizatsiyasiz kirish mumkin emas. U asosan dori-darmonlarni sotish kabi noqonuniy faoliyat uchun ishlatiladi. 2013-da, atigi ikki yil ichida milliondan ortiq tranzaktsiyalarni amalga oshirgan va rag'batlantirgan "Silk Road" deb nomlangan onlayn dorilar bozori federal olib tashlandi.Ipak yo'li yopilganiga qaramay, shunga o'xshash soyali veb-saytlar o'smirlar uchun ochiq va ochiq bo'lib qolmoqda. Bugungi o'smirlar texnik jihatdan tobora rivojlanib bormoqda va ko'pchilik qorong'u vebga qanday kirishni tushunishadi va undan Internet orqali giyohvand moddalarni sotib olishda foydalanishlari mumkin. Noqonuniy onlayn dorixonalar Qorong'i Internet bilan qorong'u tomondan tashqari, Internetda noqonuniy ravishda dorilarni sotadigan soxta dorixonalar mavjud. Ushbu dorixonalarning aksariyati ular dori-darmonlarni taklif qiladigan mamlakatda joylashgan emas va shuning uchun ko'pincha bu qoidalardan tashqariga chiqishga harakat qilishadi. O'smirlar Internetga kirib, istalgan miqdordagi retsept bo'yicha dori-darmonlarga buyurtma berishlari va ularni o'z manzillariga ehtiyotkorlik bilan etkazib berishlari mumkin. Ushbu noqonuniy onlayn dorixonalardan dori-darmonlarni sotib olish juda xavflidir. Yaxshi holatlarda, bu kompaniyalar shunchaki shakar tabletkalarini berishlari mumkin. Keyinchalik jiddiy holatlarda ushbu dorilar juda zaharli yoki hatto halokatli moddalarni o'z ichiga olishi mumkin. Bundan tashqari, ushbu onlayn-chakana savdo do'konlarida sotib olingan preparatning haqiqiy dozasini kafolatlash uchun sifat nazorati yo'q, chunki dozani oshirib yuborishni xuddi shunday haqiqiy imkoniyatga aylantiradi. O'smirlar tomonidan mablag'lardan noto'g'ri foydalanishning oldini oling Ota-onalar, vasiylar va o'spirin atrofidagi boshqa odamlar yoshlar orasida giyohvand moddalarni iste'mol qilish yoki tejashga jiddiy ta'sir ko'rsatishi mumkin. Ushbu odamlar yoshlar tomonidan giyohvand moddalarni iste'mol qilishning oldini olishda muhim rol o'ynaydi.Do'stlar, oila a'zolari va boshqa yaqinlar, o'smirlar tomonidan moddalarni suiiste'mol qilishning oldini olishga yordam berishi mumkin:Giyohvand moddalarni noqonuniy iste'mol qilishdan saqlanish orqali yaxshi o'rnak ko'rsatingFaqat me'yorida ichish kabi xavfsiz ichimlik uchun namuna bo'lishDori-darmonlarni faqat belgilangan tartibda ishlatingGiyohvand moddalarni iste'mol qilish to'g'risida ochiq, hukm qilmaydigan suhbatni o'tkazingMaktabdagi tengdoshlarning bosimini tan olish.O'smirlar faoliyatini kuzatib borishGiyohvand moddalarni iste'mol qilish belgilariga e'tibor bering. Agar giyohvand moddalar yoki spirtli ichimliklarni iste'mol qilishda gumon qilinsa, ular giyohvandlik bilan davolashni talab qilishi mumkin. Giyohvandlik vositalarini iste`mol qilish ko’pgina hollarda o’ziga xosbo’lgan ruhiy xolat - eyforiyani keltirib chiqarish xususiyatiga egadir. Bunda shaxs kayfiyatining yaxshilangani, tetiklashgani, kuchiga kuch ko’shilganini his qiladi, o’zi cheksiz imkoniyatlarga egadek bo’lib tuyuladi. Ba`zan eyforiya xolatida shaxs engillik, o’ziga hos ruxiy muvozanatni his qiladi. Qator xollarda eyforiya sub`ektiv yokimli somatik-vegatativ xislar bilan uygunlikda sodir bo’ladi (tanaga issiklik yoyiladi va h.k.), eyforiya holatining jadalliligi giyohvandlikning shakllanish tezligini belgilaydi. eyforiyaning xususiyati va kuchi giyohvandlik vositasining turi, sifati, dozasi, iste`mol qilish usuli, iste`molchi shaxsining "staji", o’ziga xos xususiyatlari va h.k.ga oog’liq ouladi .Giyohvandlik vositalari muntazam iste`mol kilinganida eyforiya holati kishi uchun extiyojga aylanadi, unda ruhiy bog’liqlik (ma`lum tuyg’uni yana xis qilish, shuningdek, ruhiy keskinliqtsan kutulish va o’zi uchun kulay ruhiy holatga kirish chaksadida giyohvandlik vositasini iste`mol qilishga bo’lgan ongli yoki ongsiz ehtiyoj) rivojlanadi.Ruhiy bog’liklik butun ruhiy faoliyat soxasini qamrab oladi va har xil ko’rinishlarda namoyon bo’ladi.Birinchidan, u giyohvandlik vositalari muntazam iste`mol kilingan barcha hollarda giyohvandlikning barcha shakllarida) vujudga keladi. Ikkinchidan, shaxsda giyohvandlik zositasiga noyob narsaga bo’lgani singari ijobiy munosabat mustahkamlanib boradi. Uchinchidan, bog’liqlik dastlab epizodik ravishda, keyinchalik esa mastlik holatini xis qilishga bo’lgan turg’un istak xoxishda ifodalanad

II BOB.GIYOHVAND O'SMIRLAR BILAN OLIB BORILADIGAN PEDAGOGIK FAOLIYAT SHART SHAROITLARI

2.1 O'smirlarning giyohvandlikka moyilini pedagogik tahlil qilish va yordam berish shakillari

Voyaga etmaganlarda giyohvandlikning rivojlanishi o'smirlik davrida giyohvand moddalarni iste'mol qilishning boshlanishi bilan chambarchas bog'liqligi to'g'risida keng fikr mavjud. Ammo, o'smirlik davrida giyohvand moddalarni iste'mol qilish va keyinchalik giyohvandlikka bo'lgan zaiflik o'rtasidagi bog'liqlik hali to'liq tushunilmagan. Ushbu sharh birinchi navbatda kattalarning tadqiqotlaridagi mukofot va giyohvandlik haqidagi dalillardan foydalanib, odatdagi mukofotlarning davri va keyinchalik giyohvandlikda paydo bo'ladigan zararli o'zgarishlar haqida ma'lumot beradi. Keyin buni o'smirlarning mukofot davri bo'yicha o'tkazilgan tadqiqotlari bilan solishtirish mumkin. O'smirlik davridagi o'ziga xos xususiyatlarni tartibga soluvchi mukofot jarayonlarining o'xshashliklari va kattalar giyohvandlikdagi mukofot profilining sabablari o'smirlik davrida giyohvand moddalarni iste'mol qilish boshlanganida keyinchalik giyohvandlik rivojlanish xavfi ortganligini tushuntirishga yordam beradi. Bizning fikrimizcha, o'smirlik davrida rag'batlantiruvchi va gedonik jarayonlar o'rtasidagi chegaralar aniqlanmaganligi sababli, giyohvand moddalarni iste'mol qilish buzilishining rivojlanishidagi asosiy xavf omili. Ushbu xiralashuvni mediatsiya qiladigan jarayonlarni chuqurroq anglash kattalardagi giyohvandlikning oldini olish va davolash uchun yangi yo'llarni ochishi mumkin.AQShda, 75% o'rta maktab o'quvchilarining noqonuniy giyohvand moddalar, spirtli ichimliklar yoki füme tamaki iste'mol qilganliklari ma'lum qilindi. O'smirlik davrida miya tuzilmalari juda plastik ekanligini hisobga olsak, bu raqam hayratlanarli darajada yuqori. O'smirlik - bu 10 yoshda balog'atga etishishni boshlash bilan boshlangan va jinsiy va jismoniy etuklik 20 yoshga etganda tugaydigan davr. Xulq-atvorga ko'ra, o'smirlik dadil impulsivlik, mukofotga sezgirlik va hissiyotga intilish natijasida vujudga kelgan ijtimoiy funktsiyalarning tez o'zgarishi bilan tavsiflanadi. Ushbu sezgir rivojlanish davrida giyohvand moddalarga ta'sir qilish miya tuzilishidagi zararli o'zgarishlarga olib kelishi mumkin, ular balog'atga etishadi va giyohvandlik kabi ruhiy kasalliklarni rivojlanish xavfini oshiradi.Giyohvandlik salbiy oqibatlarga qaramay davom etadigan giyohvand moddalarni zararli odati sifatida aniqlanadi. Giyohvand moddalarni iste'mol qilishni kuchli istagi, giyohvand moddalarni iste'mol qilishni boshqarishdagi qiyinchilik va fiziologik yoki psixologik qaramlik bilan tavsiflanadi. O'rta hisobda kokain iste'molchilarining har oltitasidan bittasi qaramlikni rivojlantiradi, ba'zi odamlar boshqalarga qaraganda giyohvandlik rivojlanishiga ko'proq moyil ekanligi aniq. Ushbu individual zaiflik, kokainni iste'mol qilishni boshlashini taxmin qiladigan sezgi izlash kabi xatti-harakatlarning mavjudligi yoki yo'qligi bilan bog'liq deb topildi. dürtüsellik, bu majburiy kokain qidirishni bashorat qiladi va kokain iste'molining kuchayishini bashorat qiladigan bezovtalik. O'smirlik davrida giyohvand moddalarni iste'mol qilish buzilishi, shuningdek, balog'at yoshidagi giyohvandlik rivojlanishining asosiy omilidir. O'smirlik davrida giyohvand moddalarni iste'mol qilish motivatsiyasini boshqaradigan asosiy neyrokimyoviy vositalarni chuqurroq tushunish, ba'zi birlar uchun xavf tug'diradigan narsani va boshqalarga chidamlilikni aniqlab berishi mumkin. Ushbu tushuncha, shuningdek, balog'at yoshiga etganida giyohvandlikning oldini olish va samarali davolash uchun ekstrapolyatsiya qilinishi mumkin bo'lgan himoya mexanizmlarini ham ta'kidlashi mumkin.Ushbu sharh o'smirlik davrida giyohvandlikning etiologiyasini yaxshiroq anglash uchun o'smirlik davrida mukofotning asosiy neyrokirkulyatsiyasini tahlil qilishga qaratilgan. Mukofotning miya mexanizmlarini tabiatan tayyor yoki iste'mol qiluvchi sifatida ajratish mumkin; Mukofotning ushbu jihatlari mos ravishda rag'batlantiruvchi va hedonik jarayonlarga tayanadi deb taxmin qilinadi. Biz "balog'at yoshidagi giyohvandlik va o'smirlik davrida giyohvandlik o'rtasidagi bog'liqlik rag'batlantiruvchi va gedonik jarayonlar o'rtasidagi chegaralarning xiralashishi natijasida yuzaga kelishi mumkinmi?" Degan savolga murojaat qilamiz. Sharhning asosiy xulosalarining qisqacha mazmunini bu erda topish mumkin.

O'smirlik davrida dopamin ham, opioidlar ham rag'batlantiruvchi va hedonik jarayonlarda rol o'ynaydi; ushbu ikki neyrotransmitterning rollari o'rtasidagi tarqoqlik bir marta o'ylanganidan ko'ra kamroq aniq.

Ushbu topilma moddalarni iste'mol qilish buzilishini davolashda yangi farmakologik yondashuvlarni ilhomlantirishi mumkin.

Neyrobiologik ko'rinishda rag'batlantiruvchi va hedonik jarayonlar o'rtasidagi loyqalanish ham xatti-harakatlarda namoyon bo'ladi; fe'l-atvor hissiyotlari hissiyotga intilish va impulsivlik o'rtasida chegara bor.

Ushbu belgilarning ikkalasi ham balog'at yoshida giyohvandlikning keyingi rivojlanishi bilan bog'liqdir.

Ta'limni o'zgartirish jarayoni va kognitiv nazoratning pasayishi bilan, o'smirlik davrida giyohvand moddalarni iste'mol qilish boshlanganda, giyohvandlik xavfi ortishi mumkin.

Giyohvand moddalarni iste'mol qilish buzilishi bo'lgan kattalar va o'smirlar tomonidan moddalarni iste'mol qilish buzilishining rivojlanish xavfi yuqori bo'lgan odamlarning miyasida kognitiv nazoratni yaxshilashga asoslangan aralashuvlar natijasida istiqbolli natijalar qayd etildi.

Chunki biz hayvonlardan ham, insoniyat tadqiqotlaridan ham dalillarni olamiz (qarang), biz ikkaladan ham ma'lumotlarning foydaliligi va ishonchliligini cheklovci omillar mavjudligini tan olishimiz kerak. Bu omillarga quyidagilar kiradi: balog'at yoshiga yetish paytidagi huquqiy tafovutlar, ushbu rivojlanish davriga bog'liq bo'lgan turli xil ruxsat etilgan ijtimoiy faoliyatlarga olib keladigan; balog'at yoshiga etganda individuallararo o'zgaruvchanlik (bir xil yoshdagi shaxslar bir xil rivojlanish bosqichida bo'lmasligi mumkin); va moddani iste'mol qilish buzilishi ehtimolini oshiradigan ma'lum belgilar mavjud bo'lganda shaxslararo o'zgaruvchanlik (yuqorida tavsiflangan). Ko'pincha bu omillarni inson tadqiqotlarida nazorat qilib bo'lmaydi, bu nima uchun ko'pchilik qarama-qarshi natijalar berishini tushuntiradi. Garchi hayvonlarning modellari o'spirinlik va giyohvandlikning voyaga etmaganlik davridagi murakkabligini to'liq tushuntira olmasa ham, ular parametrlarni yaxshiroq boshqarish va ma'lum darajada sabablarni yaxshiroq baholashga imkon beradi. Muhimi, kengroq tadqiqot sohasida mukofot bilan bog'liq bo'lgan asosiy atamalarni aniqlash bo'yicha konsensusga erisha olmaslik, bir xil konstruktsiyani o'rganish ko'pincha turli xil narsalarni o'rganishni va "turli xil" konstruktsiyalarni o'rganish bir xil narsani o'rganishni anglatadi. Shuning uchun ushbu ko'rib chiqish maqsadlari uchun asosiy shartlar belgilangan. Giyohvandlik va spirtli ichimliklar profilaktikasi sohasidagi asosiy vazifalar quyidagilardan iborat:

O'smirlar va yoshlarda etarlicha o'zini o'zi qadrlashni shakllantirish;

Muloqot ko'nikmalarini va barqaror xatti-harakatlarini rivojlantirish, shu jumladan tengdoshlarning bosimiga qarshilik ko'rsatish; O'zgaruvchan sharoitlarga moslashish va ijtimoiy moslashuvchanlikni rivojlantirish. Ko'pincha bolalar ularni tengdoshlari yoki katta bolalar guruhida ishlatishni boshlaydilar. O'smirlar katta yoshlilarning obro'sini rad etishga moyildirlar va tengdoshlar bilan aloqa yanada ishonchli muhitda amalga oshiriladi va ma'lumot kamroq qarshilik bilan qabul qilinadi, o'smirlarni profilaktika ishlariga jalb qilish g'oyasi ko'ngilli xizmatni tashkil etish shaklida amalga oshirilishi kerak.Sog'lom turmush tarzi va mas'uliyatli xulq-atvorning tarqalishining natijasi, spirtli ichimliklarni iste'mol qilmaslik va giyohvand moddalarni iste'mol qilishdan bosh tortish, ko'ngilli ishlarda ishtirok etishni istagan bolalar soni doimiy ravishda o'sib borayotganligidan dalolat beradi.

O'smirlar ko'ngillilar xizmati faoliyatining asosiy yo'nalishlari quyidagilardan iborat bo'lishi mumkin.

1) alkogolga qarshi va giyohvandlikka qarshi targ'ibot

Vizual materiallarni ishlab chiqish;

Audio va video materiallar tayyorlash;

Ommaviy yurishlar, harakatlar;

Teatr tomoshalari;

2) o'quv yurtlarida o'smirlar guruhlari bilan ishlash.

3) ularning faoliyatini ommaviy axborot vositalarida yoritish, jamoatchilik bilan aloqalar.

4) Yangi ko'ngillilarni jalb qilish, ularni tanlash va o'qitish.

Giyohvandlikning xavfi to'g'risida ota-onalar va o'qituvchilar bilan suhbatlar biron bir jadvalda o'tkazilmasligi kerak. Bu savol har safar bunga sabab bo'lganda ko'tarilishi kerak. Shunday qilib, televizion yangiliklardan olingan syujet, shou-biznes yulduzining hikoyasi, bola biladigan odamning misoli, bu giyohvandlik nimaga olib kelishi haqida gapirish uchun asos bo'lishi kerak. Bunday tanish misollar, tanish odam salbiy rol o'ynaganda, bolada his-tuyg'ularni uyg'otmaydigan quruq dalillarga qaraganda ancha muhimroqdir. Giyohvandlikning salbiy misollari sog'lom turmush tarzining ijobiy va boshqa misollari bilan "muvozanatli" bo'lishi kerak. Bolada sog'lom turmush tarziga munosabatni yagona to'g'ri model sifatida shakllantirish kerak ("Sog'lom turmush tarzini shakllantirish" maqolasiga qarang). Shu maqsadda, ota-onalarning o'zi va o'qituvchilar bolaga singdiradigan printsiplarga rioya qilishlari shart. Sigaret chekayotgan onasi yoki ichayotgan otasi har qanday "sog'lom" qoidalarning ahamiyatini yo'qqa chiqaradi, ular o'zlarining misollari bilan rad etadilar.Giyohvandlikning voqeliklari bilan bog'liq bo'lgan bolalar ruhiyatiga og'irlik tushishi, odatda qabul qilinadi. Ammo bu shunday emas: aksariyat hollarda giyohvandlikka aralashish, bola giyohvandlikning oqibatlarini bilmasligi sababli ro'y beradi, va u uchun bu bolalarni qo'rqitadigan dahshatli ertakdan boshqa narsa emas. O'smirga giyohvandlikning asl yuzini ko'rsating. Bu narkologning maktabiga taklif bo'lishi mumkin, u butun sinf oldida nutq so'zlaydi va giyohvand moddalarning insonning jismoniy va ruhiy holatiga yomon ta'sirini ko'rsatadigan foto va video materiallarni namoyish etadi. Shuningdek, giyohvand moddalarning miyaga, yurakka, reproduktiv organlarga ta'sirini tavsiflovchi o'quv yoki hujjatli filmlarni ko'rsatishingiz mumkin. Biror kishi bilan allaqachon ishqiy munosabatda bo'lgan o'spirinlar uchun ota yoki onaning o'z farzandlariga bo'lgan giyohvandligi (tug'ma nuqsonlar va deformatsiyalar, jiddiy kasalliklar, aqliy zaiflik va boshqalar) ga aylanishini bilish foydali bo'ladi. O'smirning xatti-harakati asosan jamoada qabul qilingan qonunlarga bo'ysunadi. Shuning uchun uning asotsial elementlar va shubhali do'stlar bilan aloqasi jiddiy xavf omilidir. Ammo bunday aloqalarni bartaraf etishda bolaning qaysi yoshda bo'lganligi va qarama-qarshilikning tug'ma ruhini hisobga olish kerak. Mojarolarga borish va do'stlar bilan aloqa qilishni taqiqlash bilan ishlash o'smirga ta'sir doirasini kengaytirishni anglatadi. Bolani do'stlari bilan osishdan ko'ra ko'proq o'ziga tortadigan kasbni topish yaxshiroq bo'ladi. Bu har qanday sport, sayyohlik, ijodkorlik va bola sevadigan barcha narsalar bo'lishi mumkin. Ota-onalar ishtirokida va o'g'il yoki qizni ishg'ol qilishda ularning sevimli mashg'ulotlari tezda o'rnini bosishi va nosog'lom jamoada aloqani uzib qo'yishi mumkin.

2.2 Giyohvandlikka qarshi ijtimoiy pedagogik faoliyatda oila, mahalla va ta'lim muassalaring hamkorligi

O'smirning xatti-harakati asosan jamoada qabul qilingan qonunlarga bo'ysunadi. Shuning uchun uning asotsial elementlar va shubhali do'stlar bilan aloqasi jiddiy xavf omilidir. Ammo bunday aloqalarni bartaraf etishda bolaning qaysi yoshda bo'lganligi va qarama-qarshilikning tug'ma ruhini hisobga olish kerak. Mojarolarga borish va do'stlar bilan aloqa qilishni taqiqlash bilan ishlash o'smirga ta'sir doirasini kengaytirishni anglatadi. Bolani do'stlari bilan osishdan ko'ra ko'proq o'ziga tortadigan kasbni topish yaxshiroq bo'ladi. Bu har qanday sport, sayyohlik, ijodkorlik va bola sevadigan barcha narsalar bo'lishi mumkin. Ota-onalar ishtirokida va o'g'il yoki qizni ishg'ol qilishda ularning sevimli mashg'ulotlari tezda o'rnini bosishi va nosog'lom jamoada aloqani uzib qo'yishi mumkin.

Ota-onalar bilan ishonchli munosabatlar

Bolaning ota-onalar bilan munosabatlari qanchalik murakkab bo'lsa, har qanday muammo yuzaga kelsa, u do'stlaridan yordam so'rab murojaat qiladi. Va unga "tinchlantiruvchi" sifatida nima taklif qilishini - bir piyola pivo yoki ekstaz tabletkasini - oldindan aytib bo'lmaydi. Ota-onalarning vazifasi bola bilan eng ishonchli munosabatlarni shakllantirishdir. Bu, agar kerak bo'lsa, otasi va onasidan - uning salomatligi va farovonligi haqiqatan ham muhim bo'lgan odamlardan yordam so'rashga imkon beradi. Eng muhimi, esda tuting: o'smirlarga qaramlikning oldini olish bola bu qiyin yosh davriga kirishidan ancha oldin boshlanishi kerak. Giyohvandlik sizning tashqi ko'rinishingizga tayyor bo'lishingizdan ancha oldinroq zamin yaratishi mumkin. Giyohvandlikka qaramlik o'smir va uning qarindoshlari bilan suhbat asosida, shuningdek, bir qator toksikologik testlardan so'ng aniqlanadi. Tekshiruvda bolaning terisini tirsaklar va ichki sonlar (eng ko'p in'ektsiya joylari) va burun shilliq qavati (bu preparat in'ektsiya paytida ko'pincha azoblanadi) tekshiriladi. Giyohvandlikni tasdiqlovchi tashqi belgilar giyohvand moddalarni qisqa muddatli iste'mol qilishda bo'lmasligi mumkinligini inobatga olgan holda, toksik moddalar va antikorlarning mavjudligini qon tekshiruvi, shuningdek, giyohvand moddalarni iste'mol qilish uchun "vaqt jadvalini" yaratishga imkon beradigan sochlarni tekshirish diagnostik ahamiyatga ega. Giyohvandlik tashxisi qo'yilgan bolani uzoq vaqt kasalxonada yoki ixtisoslashtirilgan reabilitatsiya markazida davolash kerak. Ushbu muassasalarda o'spirin individual va guruhli psixoterapiya kursini o'taydi, uning davomida giyohvand moddalarga va umuman, nosog'lom odatlarga salbiy munosabat shakllanadi. Davolanishning barqaror natijalarini olish uchun, bolaning giyohvandlik bilan bog'liq yoki u bilan bog'liq bo'lgan do'stlari va do'stlari bilan aloqani to'xtatish juda muhimdir. Davolashning samaradorligi va kelgusi prognozlar vaziyatlarning uyg'unligiga bog'liq bo'lib, ular orasida bolada giyohvandlik davomiyligi, bog'liqlik uning aqliy va jismoniy sog'lig'iga qanday ta'sir qiladi, oila a'zolari o'spirinni tiklanish yo'lida qo'llab-quvvatlashiga va boshqa omillarga bog'liq. Giyohvand moddalar zamonaviy odamlar uchun haqiqiy ofat bo'lib, bu axborot texnologiyalarining jadal rivojlanishi uchun to'lanadigan narxga aylandi. Har yili giyohvand moddalar millionlab odamlarni hayotdan olib ketadi, odamlarni daromad va ijtimoiy mavqeiga qarab tanlamaydi. Shuning uchun "giyohvandlik" kasalligiga qarshi birgalikda kurashish kerak. Giyohvandlikning oldini olish eng samarali kurash usuli hisoblanadi. Ijtimoiy sabablar orasida o'smirlarning bo'sh vaqtlarini buzilishi, G'arbiy va Evropa mamlakatlarining yosh yigit va ayollarning ruhiyatiga haddan tashqari ta'siri. Ushbu kasallikning oqibatlarini ta'kidlab, giyohvand moddalarni profilaktika qilishning etarli emasligi muhim omil hisoblanadi. Giyohvand moddalarni profilaktikasi holatida ikkinchi guruhga giyohvand moddalarni iste'mol qiladigan yoki reabilitatsiyadan o'tgan odamlar kiradi. Bunga giyohvandlar (qarindoshlar) va giyohvand moddalardan eng ko'p zarar ko'rganlar (o'spirinlar) atrof-muhitining bir qismi bo'lgan fuqarolar kiradi. Giyohvandlikning oldini olishga qaratilgan chora-tadbirlarni amalga oshirish nafaqat shaxslarning, balki butun nodavlat va nodavlat tuzilmalarning zimmasiga tushadi. Bularga quyidagilar kiradi:

Narkotiklarga qarshi kurash bo'yicha davlat qo'mitasi;
Narkotiklarni nazorat qilish bo'yicha federal xizmatlar;
Ichki ishlar organlari;
ta'lim vazirligi vakillari;
sog'liqni saqlash vazirligining vakillari;
yoshlar xizmatlari;
ijtimoiy xizmatlar;

Profilaktik tadbirlarni amalga oshirishda ko'plab turli xizmatlar jalb qilinganga o'xshaydi. Ammo ularning soni giyohvandlar sonining kamayishiga yordam bermaydi. Aksincha, ularning soni yil sayin ortib bormoqda. Yuqorida sanab o'tilgan xizmatlar faol emas deb hisoblash mutlaqo noto'g'ri. Ular o'z ishlarini vijdonan bajaradilar, giyohvandlikka qarshi kurashning yangi profilaktik usullarini ishlab chiqmoqdalar. Muammo shundaki, giyohvand moddalarni noqonuniy aylanishiga katta moliyaviy mablag'lar jalb qilingan. Shu sababli, giyohvand moddalar sotuvchilar psixotrop moddalarni sotishning yangi usullarini izlamoqda.

O'smirlar orasida giyohvandlikning oldini olish

12-17 yoshdagi o'spirinlar o'smirlar deb tasniflanadi. Ushbu davrda bolalar o'rta va oliy o'quv yurtlarida o'qitish bilan shug'ullanadilar. Shu sababli, giyohvandlikning oldini olish o'qituvchilarning yelkasiga tushadi. Va uning sifati to'g'ridan-to'g'ri ma'lumotni taqdim etish usuliga bog'liq.O'smirlik eng xavfli hisoblanadi. O'smirlar, boshqalar kabi, salbiy ta'sir ko'rsatmoqda. Bunga ularning organizmida sodir bo'layotgan o'zgarishlar yordam beradi. Yoshlar ota-onalariga va umuman jamiyatga qarshi isyon ko'tarib, o'zlarining munosibligini isbotlashga intilishadi. O'tgan asrning boshlarida giyohvandlik kasallik sifatida Rossiyada mavjud emas edi. Psixotrop moddalarni iste'mol qiladigan odamlarni barmoqlarga ishonish mumkin edi. Ushbu hodisaning sabablaridan biri G'arbning zararli ta'siridan ajralib chiqish edi. Ikkinchisi esa boshqalarning nafratidir. Endi giyohvandlar odatda kasal deb nomlanadilar va o'sha kunlarda - tashqarida. Olingan yagona dori morfin edi. Morfin gidroxlorididan faqat tibbiy maqsadlarda foydalanish mumkin edi. Va shuning uchun giyohvand moddalarni unga asoslangan odamlar va ularning yaqin doiralari unga qaram bo'lib qolishdi. O'tgan asrning oxiriga kelib, opiy va efedringa asoslangan sedativlar kundalik hayotda paydo bo'la boshladi. Ammo o'sha paytda ham "qo'shadi" so'zi sharmandali deb hisoblangan. Giyohvandlar sonining keskin ko'payishiga olib keladigan ushbu muammoni hal qilishni istamaslik.

Ushbu masal quyidagi vaziyatga yaqinlashadi: "Daryo bo'ylab sayohat qilgan sayyoh bolalarning faryodlarini eshitdi. U qirg'oqqa yugurib borarkan, daryoda cho'kayotgan bolalarni ko'rdi va ularni qutqarishga shoshildi. Yo'ldan o'tib ketayotgan odamni ko'rib, u yordamga chaqirdi va u yordam berayotganlarga yordam berishni boshladi. Uchinchi yo'lovchini ko'rishganda, ular yordamga chaqirishdi, lekin u qo'ng'iroqlarni e'tiborsiz qoldirib, qadamlarini shoshib qo'ydi. " bolalarning taqdiri haqida qayg'urayapsizmi?" - deb so'radi qutqaruvchilar. Uchinchi yo'lovchi ularga javob berdi: "Men va siz birga ekanligingizni ko'rib turibman engish. Men navbatga boraman, bolalar daryoga nima uchun tushayotganini bilib olaman va uni oldini olishga harakat qilaman. "Ushbu masal giyohvandlik muammosini hal qilishning mumkin bo'l.Gap alohida fuqarolarning sog'lig'i haqida emas, balki ushbu yangi va chinakam murakkab muammo hal qilinmaguncha o'zini xavfsiz deb bilmaydigan jamiyat haqida. Giyohvandlik haqidagi fikrlarni umumlashtirish uchun. Ma'lumotlar mening bilimlarimni boyitdi va men "oq zahar" xavfini yaxshiroq tushuna boshladim va giyohvandlikning haqiqiy manbalari nimadan kelib chiqqanini tasavvur qila olaman. Giyohvandlikka qarshi insoniyat yordamga muhtoj emasligiga ishonch bor. Chunki siz nafaqat giyohvand sotuvchilar bilan, balki giyohvand moddalarni iste'mol qilish istagini keltirib chiqaradigan sabablar bilan ham kurashishingiz kerak.

Download 55.04 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:

1 2