Ijtimoiy soha iqtisodiyoti

Naqd pul to'lovlari natura to'lovlariga nisbatan subsidiya oluvchilarga resurslarni boshqarish va ulardan oqilona foydalanish uchun ko'proq imkoniyat beradi, shuningdek, odamlarning shaxsiy xohish-istaklarini to'liqroq hisobga oladi. Shuning uchun ham rivojlangan mamlakatlarda o‘tgan yillar davomida naqd va naturadagi ijtimoiy to‘lovlar nisbati naqd pul to‘lovlari foydasiga o‘zgardi.

Iste'molchilarga beriladigan subsidiyalar va ishlab chiqaruvchilarga beriladigan subsidiyalar o'rtasidagi to'g'ri mutanosiblikni o'rnatish ham jiddiy muammo hisoblanadi. Ishlab chiqaruvchilarga beriladigan subsidiyalar jamiyatning barcha a’zolarining uy-joy, kommunal va ijtimoiy-madaniy xizmatlar kabi ijtimoiy ahamiyatga molik imtiyozlardan teng moliyaviy va hududiy foydalanishini ta’minlashda muhim ahamiyat kasb etadi.

Budjetdan moliyalashtirish orqali ishlab chiqaruvchilar subsidiyalardan ko'proq aholining imtiyozli bo'lmagan kam ta'minlangan qismiga qaraganda aholining o'rta qatlamidan foydalanadilar. Amerikalik olimlarning fikricha, natura va pul ijtimoiy to'lovlarga davlat xarajatlarining beshdan uch qismi AQSh o'rta sinfi vakillariga to'g'ri keladi. Shunday qilib, barcha xohlovchilarga past darajadagi imtiyozli narxlarda davlat uy-joylarini taqdim etish, yuqori daromadga ega bo'lgan odamlar qimmatbaho xususiy uylardan ko'ra arzonroq munitsipal kvartiralarga ega bo'lishni afzal ko'rishlariga olib keladi. Bunday xatti-harakatlar natijasida davlat uy-joylariga bo'lgan talab uning taklifidan tezroq o'sib bormoqda va davlat uy-joy sektoridagi defitsit surunkali bo'lib qolmoqda.

Ishlab chiqaruvchilarni subsidiyalash tartibga solinadigan qat'iy narxlar bozoridan keng foydalanishni nazarda tutadi va bu samarali bozor iqtisodiyoti shartlariga zid keladi. Ishlab chiqaruvchilarga beriladigan subsidiyalar davlat imtiyozlarini ifodalaydi va odamlarning shaxsiy xohish-istaklarini, tanlash erkinligini yomon hisobga oladi. Iste'molchilarga taklif etilayotgan iqtisodiy tovarlar to'plami ijtimoiy qarorlar qabul qilish asosida o'rnatiladi va har bir alohida iste'molchi bu to'plamni majburiy standart sifatida qabul qilishi mumkin, bu esa, albatta, uning individual iste'molchi xatti-harakatlarini cheklaydi.