Ijtimoiy soha iqtisodiyoti

Frilanser ishchilar xizmatlari bozorining o'ziga xos xususiyatlaridan kelib chiqqan holda, narxlarni tartibga solishning kuchli tendentsiyasi kuzatilmaydi. Tibbiy xizmatlar bozorida narx belgilashning o'ziga xos xususiyatlari bunga misol bo'la oladi. Bu bozorda monopoliya va oligopolistik tendentsiyalar juda kuchli. Bu ikki sababga bog'liq. Birinchisi, tibbiy xizmatlarga bo'lgan talab moslashuvchan, majburiy, o'ta zarur va dolzarbdir, chunki biz insonning eng qimmatli narsasi - uning hayoti haqida gapiramiz. Shuning uchun odamlar sog'liqni saqlash xizmatlariga pul sarflashda qayta sug'urtalash sindromiga ega, ular sog'liqni saqlash xizmatlariga pul ajratish uchun boshqa iste'mol xarajatlarini qurbon qilishni afzal ko'radilar. Kishilarning moddiy farovonligi yuksalishi bilan birga, ular hayotining qadr-qimmati va ijtimoiy ahamiyatini shaxsan anglashi ortib bormoqda, buning natijasida tibbiy xizmat va dori vositalariga talab ortib bormoqda. Shu bilan birga, narxlarning oshishi tibbiy xizmatlarga bo'lgan talabning mutanosib ravishda qisqarishiga olib kelmaydi.

Rivojlangan mamlakatlarda tibbiy xizmatlar bozorida monopol hokimiyat vakili maxsus ijtimoiy institut - kuchli lobbi (lobbizm (ing. lobby — kluarlar, xos xonalar) – davlat idoralari, qonunchilik, ijroiya, sud hokimiyatlarining mintaqalar iqtisodiyoti ayrim tarmoqlari va sohalarini, korxonalar, ijtimoiy guruhlarni obektiv zarurat taqozosi bilan emas, balki ma’lum bir manfaatlarni kо‘zlab, ba’zan mansabdor shaxslarni sotib olish yо‘li bilan qо‘llab-quvvatlashga qaratilgan faoliyat) ta'siriga ega bo'lgan tibbiy birlashma hisoblanadi. Masalan, Yaponiyada tibbiyot birlashmasi shifokorlik kasbiga kirishni nazorat qilishda hal qiluvchi rol o'ynaydi. Tibbiyot xodimlarini yetkazib berishni qat'iy tartibga solish orqali Yaponiya tibbiyot assotsiatsiyasi ish haqi va oxir-oqibat tibbiy xizmatlar narxlari (tariflari) ustidan nazoratni amalga oshiradi.

2.3-rasm. Ijtimoiy xarajatlarni pul bilan baholash usuli