Ijtimoiy xo`jalik shakllari. Tovar va pul munosabatlari

Ijtimoiy xo`jalik shakllari. Tovar va pul munosabatlari

Ijtimoiy xo`jalik shakllari va unin rivojlanishi tarixan ikkita : natural ishlab chiqarish va Tovar ishlab chiqarishdan iborat bo`lgan. Natural xo`jalik umuminsoniy iqtisodiyotning tarixan bitinchi shakli bo`lib bunda mehnat mahsulotlari ishlab chiqaruvchining o`z ehtiyojini qondirishga sarflanadi.

Natural xo`jalik sharoitda mahsulot ayirboshlanmaydi va suhlab chiqaruvchining o`zi uchun hayotiy vositaga aylanadi. Natural ishlab chiqarish ijtimoiy mehnat taqsimotining rivojlanmaganligi oqibati sifadida vujudga muhim belgilari: xususiy mulkga asoslanganligi, o`zi mehnat qilishi, o`zi ehtiyojini qondirishi, bozor bilan aloqada bo`lmasligi, foyda olishga ega bo`lmasligi. Natural xo`jalik bozor iqtisodiyotiga qadar ijtimoiy ishlab chiqarishning asosiy hakli bo`lib kelgan. U iqtisodi jihatdan mustaqil bo`lgan. Natural xo`jalik sharoitida har bir mulkdorning alohida o`z xo`jaligi bo`lgan. Natural xo`jalikda asosiy xo`jalik tarmog`i dehqonchilik bo`lib , unga qo`shicha tarzda hunarmandchilik rivoj topgan. Ishlab chiqarish to`la-to`kis qo`l mehnatiga tayangan. Unda mehnat qurollari va ishlab chiqarish sharoitlari o`zgarmay qoladi. Mehnat unumdorligi deyarli o`smaydi.

Mehnat unumdorligining o`sishi chegaralanganligi sababli iqtisodiy o`sish g`oyat sust bo`lib, asosan tabiiy omillari hisobidan o`sish oz bo`ladi.

Shuni aytish kerakki , natural xo`jalikning ba`zi bir ko`rinishlari hozirgi rivojlangan rivojlangan iqtisodiyotda hm saqlangan.

Ozini-o`zi mahsulot bilan ta`minlash hozirgi qishloqda ham mavjud. Xususan, dehqonlar xo`jaligida yetishtirgan mahsulotning bir qismi xo`jalikning o`zida iste`mol etiladi.

Natural ishlab chiqarish iqtisodiy rravnaqni ta`minlay olmaganligi uchun uning o`rniga Tovar ishlab chiqarish keladi.

Bozorning obyekti bo`yicha tuzilishi.

1.Ishlab chiqarish.

2.Moliya va qimmat baho qog`oz.

3.Intelektual

4.Mehnat bozori

5.Iste`mol Tovar

Tovar ishlab chiqarish ob`ektiv asosida yuzaga keladi.Uning omillari:

1.Mehnat taqsimoti, ya`ni mehnat turlari iqtisoslashadi, malim bir xil mahsulotni ishlab chiqarishga moslashadi.

2.Ishlab chiqaruvchi o`zining mulkiga ega bo`lishi bilan alohida mehnat faoliyatini amalga oshiradi.

Tovar