Иккинчи боб
Download 136.13 Kb. Pdf ko'rish
|
Samarov mustaqil ta\'lim
Mavzu:Tartib munosabati. Tartiblangan toʻplamlar. A to`plamdagi antirefleksiv va tranzitiv bo`lgan R munosabatga A to`plamda tartib munosabati deyiladi va aRb o`rniga a < b yoki a > b yoziladi. Misollar: 1) R xaqiqiy sonlar to`plamida x va u sonlar orasidagi x < u tengsizlik munosabati; 2) Biror M to`plamning barcha qism to`plamlari tizimini 2 M orqali belgilaymiz. U xolda 2 M da qism to`plamlar orasidagi " " munosabat tengsizlik munosabati bo`ladi, 3) N natural sonlar to`plamida bo`linish munosabati: agar u son x ga bo`linsa va u x bo`lsa, ular xAgar A to`plamda biror tartib munosabati berilgan bo`lsa, A to`plam qisman tartiblangan deyiladi. Agar qisman tartiblangan A to`plamda ixtiyoriy x, u A elementlar uchun x < u, x u, x > u munosabatlarning biri o`rinli bo`lsa, bunday to`plam chiziqli tartiblangan deyiladi. YUqorida keltirilgan misollarga qaytamiz: 1) R-chiziqli tartiblangan; 2) agar M to`plamda faqat bitta element bo`lsagina 2 M to`plam chiziqli tartiblangan bo`ladi. Agar qisman tartiblangan A to`plamning ixtiyoriy V qism to`plami elementlari uchun A dagi tartib munosabati qaralsa, u munosabat V da xam tartib munosabati bo`ladi. Agar A- chizikli tartiblangan bo`lsa, V xam chiziqli tartiblangan bo`ladi (isbotlang!). A to`plam qisman tartiblangan bo`lsin. Agar m A element uchun x< m (x> m) tengsizlikni qanoatlantiruvchi x A element mavjud bo`lmasa, bunday m element minimal (maksimal) zlement deyiladi. YUqorida keltirilgan misollarga yana qaytamiz: 1) R da minimal element xam maksimal element xam yo`q; 2) 2 M to`plamda bo`sh to`plam-minimal element, M to`plam-maksimal element. Endi N natural sonlar to`plamida "<" sifatida natural sonlar orasidagi oddiy tengsizlikni olamiz. U xolda N da 1-minimal element bo`ladi, ammo maksimal elementlar mavjud emas. Agar N to`plam N ning ixtiyoriy qism to`plami bo`lsa, unda minimal element mavjud. Bunday element N ayniyat elementlari ichida eng kichigi. Quyida N da xuddi shu tartib ko`riladi. Natural sonlar to`plamidagi qism to`plamlarning bu xossasidan matematik formulalar va teoremalarni isbotlashning quyidagi usuli kelib chiqadi. Teorema: (matematik induktsiya tamoyili). Xar bir n N uchun T(n) tasdiq (formula) muloxaza berilgan bo`lsin. Agar shunday qoida (usul) mavjud bo`lsaki, bunga asosan: 1) T(1) tasdiqning chinligini (to`g`riligini) isbotlash mumkin bo`lsa va 2) m deb faraz qilib, T(n) ning chinligini ko`rsatish mumkin bo`lsa, u xolda T(n) n tasdiq xar qanday n N uchun chin bo`ladi. I s b o t. Faraz qilaylik, biror n N uchun T(n) chin bo`lmasin. T(n) tasdiq chin bo`lmagan barcha n N lar to`plamni N orqali belgilaymiz. Farazimizga muvofiq N to`plam bo`sh emas. .N to`plam N ning qism to`plami bo`lgani uchun uning minimal elementi mavjud. Uni n o orqali belgilaymiz, U xolda T(n o ) chin emas, ammo xar qanday m< n o uchun T(m)-chin. Bu esa teoremaning 2) faraziga zid. M i s o l. Ixtiyoriy n N uchun ushbu 2 2 2 ( 1)(2 1) 1 2 ... 6 n n n n tenglikni isbotlaymiz. Agar n 1 bo`lsa, bu tenglik ravshan. Faraz qilaylik, bu tenglik n sondan kichik bo`lgan barcha natural sonlar uchun o`rinli bo`lsin. Xususan 2 2 2 ( 1) (2 1) 1 2 ... ( 1) 6 n n n n n tenglik o`rinli bo`lsin. Bu tenglikning ikki tomoniga n 2 sonni qo`shamiz: 2 2 2 2 2 2 ( 1) (2 1) 1 2 ... ( 1) 6 ( 1)(2 1) (2 3 1 6 ) 6 6 n n n n n n n n n n n n n Bu bilan matematik induktsiya tamoyiliga asosan tenglik xar qanday n N uchun o`rinli ekanligi isbotlandi. Download 136.13 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: |
Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling
ma'muriyatiga murojaat qiling