Ilm-fan taraqqiyotida zamonaviy metodlarning qo‘llanilishi

ILM-FAN TARAQQIYOTIDA ZAMONAVIY METODLARNING QO‘LLANILISHI 27.02.2023 
30-SON
HTTPS://ACADEMICSRESEARCH.COM/INDEX.PHP/CONFERENCE
 
84 
Butun dunyo sog‘liqni saqlash tashkilotining ma’lumotlariga asosan, avtomobil 
transportining ishlashi natijasida atrof muhitni zararlantirishi quyidagi 
ko‘rsatgichlarga asosan xarakterlanadi: masalan AQSH da har-yili 142 mln.t. zararli 
moddalar atmosferaga chiqsa, buning 86 mln.t si avtomobillarni ishlashi natijasida 
hosil bo‘ladi. 
Avtomobilda atrof muhitni zararlantiruvchi 3 xil manbani ko‘rish mumkin: 
chiqindi gazlar, karter gazlari va yonilg‘i parlanishi natijasida hosil bo‘ladigan 
zararli moddalar (yonilg‘i bakidan, karbyuratordan va hokazo) [7]. 
Hamma ATK larida chiqindi gazlar tarkibini aniqlovchi postlar, tashkil qilinishi 
kerak. TXKS larda esa shaxsiy avtomobil egalariga talon berilishi lozim. Bu talonda 
chiqindi gazlar me’yoridan yuqori emasligi qayd qilinishi zarur.
Avtomobillarda ishlashi natijasida chiqadigan zaharli gazlar bilan bir qatorda, 
undan chiqadigan shovqin ham kishi organizmiga ta’sir ko‘rsatadi Shovqin 
balandligi ko‘tarilishi bilan, unda odamlarning ishlash muddati keskin kamayadi. 
Agar shovqin balandligi 90 dB bo‘lsa, unda odam 8 soat ishlashi mumkin. Shovqin 
balandligi har 5 dB ga ortishi bilan unda odamlarning ishlashi 2 barobar kamaya 
boradi. 
Xulosa
Avtotransport vositalaridan atmasfera havosiga chiqarilayotgan zaxarli gazlar, 
shaharlar xavosini ifloslantiradigan asosiy omillardan biri avtotransport 
vositalaridir. Bular ifloslantirgan havoning zaxarliligini kamaytirish maqsadida yoki 
xavoga chikarib tashlanadigan chikindilarning umumiy miqdorini kamaytirish 
uchun turli texnologik jarayonlarni qo'llash mumkin. Masalan, motor silindrlarida 
paydo bo'ladigan zaxarlar kuchini neytralizatorlar yordamida kesish mumkin. 
Bundan tashqari har qanday yoqilg‘i to'la yonishini ta'minlaydigan motorlar ishlab 
chiqarilishi kerak. Atmosfera xavosini avtotransport chikindilaridan saklash uchun 
shaxar asosiy yerlari, yo'laklar soz bo'lishini ta'minlash, chorraxalarda tartib 
o'rnatish, transprot xarakatini tog'ri yo'lga qo'yish maqsadida shaxar qurilish 

---