Ilm-fan va ta’limda innovatsion yondashuvlar, muammolar, taklif va yechimlar
Download 1.11 Mb. Pdf ko'rish
|
online konferensiya
|
10 www.academiascience.uz qanday qilib qo’lga kiritgani haqida” deb nomlanuvchi XII bobda Shiltberger yozadi: “U (Amir Temur) shunda bir million lashkar jamladi, Sevastiyaga yo’l oldi va uni uch haftada qamal qildi. Nihoyat, shahar devorlari ostini kovlab, shaharni ham qo’lga kiritdi - u yerda Boyazid yuborgan besh ming suvoriy ham bor edi. Ularning barchasi tiriklayin ko’mildi. Zero Amir Temur shahar hokimiga qon to’kmaslikka vaʼda bergandi. Amir Temurga zamondosh muarrixlar Abul Mag’azin va Ibn Arabshox ham 1400-yil o’n sakkiz kunlik qamaldan so’ng qo’lga kiritilgan Sivoye shahri axolisiga ko’rsatilgan shafqatsizlikni xuddi Shiltbergerdek tasvirlashadi. Sharafuddin Ali Yazdiy va Nizomiddin Shomiy ham bu falokat tafsilotlarini bayon etishda Shiltbergerdan ko’p farq qilishmaydi. Sharafuddin Ali Yazdiy yozadi: “Boyazid suvoriylarining soni to’rt ming kishiga yetardi. Boshqalarga o’rnak bo’lsin uchun ularning xammasini chuqur xandaqqa tashladilar va tiriklayin ko’mdilar.”Nizomiddin Shomiy yozadi: “Barcha to’rt ming suvoriyni tutish va tiriklayin ko’mish haqida farmon bo’ldi, boshqa g’animlarga o’rnak bo’lsin uchun shunday qilindi.” Misollardan ko’rinib turganidek, Shiltberger keltirgan raqam boshqa muarrixlar keltirgan raqamlarga deyarli mos tushadi. Biroq, Shiltbergerning “Sayoxatlari’’da ayrim kamchiliklar, tarixiy haqiqatni buzib ko’rsatish hollari uchraydi. Jumladan: 1) Amir Temur bilan Boyazid o’rtasidagi nifoq haqida so’z ketganda, Shiltberger uning asosiy sababchisi qilib Osman (Usmon) nomini keltiradi. Go’yoki u Sohibqironga murojaat qilib, undan Boyazid Usmandan tortib olgan Sevastiyani qaytib olishda yordam so’raydi. Aslida bu Usman emas, Toxirten bo’lib, gap Sevastiya emas, Erzurum va Erzinjon haqida ketardi. Usmonga sahifa tagida izoh berib Shiltberger o’ziga o’zi qarshi chiqadi. “turklarning rahnamosi va Usmonli Turkiyaning asoschisi Osman (1300-1324) nazarda tutilmoqda”; 2) Amir Temur farzandlarining soni ham Noto’g’ri ko’rsatilgan. Shiltbergerning fikricha, uning ikkita o’gli bo’lgan: Shoxrux va Mironshox nazarimizda, Shiltberger Sohibqironning u o’zi Mavorounnaxrda “paydo bo’lishidan” oldingi o’gillari - Jaxongir va Umar Shayxni tanimagan. U Shoxruxni Sohibqironning katta o’gli deb |
