Ilm ko’pga еtkazar Hunar esa ko’kka

Al-Xorazmiy Hikmatli so’zi
Aqlli kishi ikki yomon ishdan yaxshisini tanlab oladi va ikkita ishonchli kishining eng adolatlisiga yon bosadi.
Dangasaning hojatiga unga hamroh bo’lma, qancha sodiq kishilar boshqaning fasodi bilan buzulib ketadilar.

“WORD”guruhi: Qisqacha tarixiy shaxslar haqida ma'lumot.

1 – o’quvchi: Форобий 873 йилда туркий қабилалардан бўлган ҳарбий хизматчи оиласида, Сирдарё қирғоғидаги Фороб – Ўтрор деган жойда туғилган. У туғилган ҳудуд Сомонийлар томонидан бошқарилиб, араб халифалигининг шимолий чегараси ҳисобланган.
2 – o’quvchi: IX—X asrlarda Forobiy taxallusi bilan yashab ijod etgan yurtdoshimiz Abu Nasr Muhammad ibn Muhammad ibn Uzlug‘ Tarxon bilish jarayoni ikki bosqich — aqliy bilish va hissiy bilishdan iborat bo‘lib, ular o‘zaro bog‘liq, lekin biri boshqasisiz vujudga kelmasligini alohida ta'kidlaydi. Bilishning mazkur bosqichlari axborotsiz shakllanmaydi va de- mak, axborot bilishning asosini tashkil etuvchi element hisoblanadi.

3. 
   – o’quvchi: Allomaning aytishicha, odamning ibtidosida avvalo «oziqla- nish talabi» paydo bo‘lib, unga ko‘ra odam ovqatlanadi. Shundan so‘nggi talablar «tashqi talablar» bo‘lib, ular bevosita tashqi ta’sir natijasida sezgi a’zolari orqali vujudga keladi. Mazkur «tashqi talablar» 5 turlidir: teri orqali sezgi; ta'm bilish sezgisi; hid bilish sezgisi; eshitish sezgisi; koTish sezgisi. Forobiy «Ilm va san'atning fazi!atlari» risolasida tabiatni bilish jarayoni cheksizligini, bilim bil- maslikdan bilishga, sababiyatni bilishdan oqibatni bilishga, sifatlardan mohiyatga qarab borishini va buning asosida, ilmning brogan sari ortib, chuqurlashib borishini ta'kidlaydi.
   
4. 
   – o’quvchi: Ma'lumki, axborot turli sohalarda turlicha tushunib kelinadi. Masalan, dehqon uchun axborot — yerning ozuqa bilan to‘yingan ligi yoki yetishtirilgan mahsulotning bozordagi narxi, muhandislar uchun — texnika va texnologiyalari; o'quvchi uchun — fanlardan olayotgan ma’lumotlari. Ya’ni, turli soha xodimlari o‘z sohalari bilan bog‘liq ma’lumotlarni axborot sifatida qabul qiladilar. Demak, inson doimo axborot bilan ish ko‘rib kelgan.
   
5. 
   – o’quvchi: Фaробий табиий ва ижтимоий фанларни вазифасидан келиб чиқиб тўғри фарқлаган. Унинг талқинича, математика, табиатшунослик, метафизика фанлари инсон ақлини билимлар билан бойитиш учун хизмат қилса, грамматика, мантиқ, шеърият каби илмлар фанлардан тўғри фойдаланишни, билимларни бошқаларга тўғри тушунтириш, яъни ақлий тарбия учун хизмат қилган. Сиёсат, ахлоқ, таълим-тарбияга оид билимлар эса кишиларнинг жамоаларга бирлашувини, ижтимоий ҳаётга тегишли қоидаларни ўргатади. Форобий инсоннинг амалий фаолияти учун табиий фанларнинг аҳамиятини яхши тушунади. Бундай фанларни у реал нарсалар ҳақидаги илмлар деб атайди.