Ilmiy jurnal issn 2181 0826 №2/2022 tuproqshunoslik va agrokimyo s oil science and agrochemistry taтi est

2020-2022 йилларда «Бўз тупроқлар мин-
тақасида органик модданинг шакилланиши, 
физик-кимёвий хоссаларига табиий ва антро-
поген омилларнинг таъсири» (Тошкент ваҳаси 
мисолида) мавзусида диссертация иши бажарил-
моқда. Диссертация иши республикамизни қўриқ, 
лалми ва суғориладиган ер майдонларининг 
асосий қисми ташкил қилувчи бўз тупроқлар 
минтақасида органик модданинг шакилланишига 
бағишланган.
Бу илмий-тадқиқот изланишдаги асосий мақса-

---

Tuproqshunoslik va agrokimyo
Soil science and аgrochemistry
Почвоведение и агрохимия
65
ISSN 2181 - 0826
2/2022йил
ди – Чирчиқ-Ангрен ҳавзаси тоғ ёнбағирлари ва 
тоғ олди ҳудудларида тарқалган тупроқларда ор-
ганик модданинг шакилланиши, физик-кимёвий 
хоссаларига табиий ва антропоген омилларнинг 
таъсирини тавсифлаш ҳамда ушбу тупроқлар гу-
мусининг таркиби, гумусли ҳолатини аниқлаш.
Олиб борилган тадқиқотлар натижасида Чир-
чиқ-Ангрен ҳавзасида тарқалган тўқ тусли бўз ва 
типик бўз тупроқларининг ҳозирги ҳолати бўйи-
ча ушбу тупроқларининг ҳозирги кимёвий, фи-
зик-кимёвий хоссалари аниқланади. Шунингдек, 
уларни гумусли ҳолатини тавсифловчи янги маъ-
лумотлари ҳам олинди. 
Ушбу тупроқларда гумус ҳосил бўлиш шаро-
итлари ўрганилди. Тадқиқотлар асосида ўрга-
нилаётган тупроқ тип, типча, фарқларини ҳи-
собга олингани ҳолда алоҳида танлаб олинган 
массивлар бўйича уларда органик моддани шакл-
ланишида муҳим ҳисобланган турли ўсимликлар 
формациясида ер ости ва ер усти ўсимликлар 
қолдиқлари миқдорлари аниқланди. 
Калит майдонларда тупроқ хоссалари ва орга-
ник модда шаклланиши тадқиқига боғлиқ ҳолда 
ҳамда калит майдонлардаги асосий экинлар тури, 
ўсимлик формацияси маҳсулдорлиги асосида 
турли шароитда таркиб топган тўқ тусли бўз ва 
типик бўз тупроқларни унумдорлигига доир ама-
лий аҳамиятга эга бўлган маълумотлар олинди.