Ilmiy tadqiqot metodlari empirik va nazariy. Ijtimoiy pedagogika

Ilmiy tadqiqot metodlari empirik va nazariy. Ijtimoiy pedagogika

“Pedаgogik tadqiqotlar”, “ilmiy xodim”, “metodologik muammolar”, “ilmiy faoliyat”, “ilmiy tadqiqot”, “ilmiy tushunchalar”, “ilmiy tadqiqot”, “metod”, “maqsad”, “vazifa”, “metodologiя”, “element”.

Pedagogika fani hozirgi davrda har qachongidan ham muhim rivojlanish davriga kirdi. Chunki mustaqil O'zbekiston Respublikasining kelajagi unda kamol topayotgan yosh avlod tarbiyasiga bog'liq. “Ta'lim to'g'risida”gi Qonun Prezidentimiz I.Karimov O'zbekiston Respublikasi Oliy majlisining I - chaqiriq 2-sessiyasida “O'zbekiston siyosiy - ijtimoiy va iqtisodiy istiqbolining asosiy tamoyillari” haqida qilgan ma'ruzasida pedagogik tadqiqotlar oldiga muhim talablar qo'ydi.

“Zamonaviy yuksak texnologiyalarda ishlay oladigan, bozor Qonunlariga mos yangicha fikrlay biladigan mutaxassislarni tayyorlash hozirgi kun vazifasi” ekanligi va buning uchun “Maktab- o'rta -oliy ta'lim, ilmiy - tadqiqot institutlari shaklidagi ilmiy - ma'rifiy komplekslarni vujudga keltirish lozimligini ta'kidladi.

O'zbekiston Oliy Majlisining IX sessiyasida Prezidentimiz ta'limni isloh qilish sohasidagi katta vazifalarni belgilab berdi. “Ta'lim to'g'risida”gi Qonun, Kadrlar tayyorlash Milliy dasturini qabul qildi. Bu pedagogik ilmiy tadqiqot ishlariga yanada ma'suliyat bilan yondoshishni taqozo etadi. Chunki Kadrlar tayyorlash Milliy dasturi pedagogik tadqiqotlar oldiga katta va mas'uliyatli vazifalarni qo'ydi.Dasturda “Fan bilan ta'lim jarayoni aloqalarini rivojlantirish” sohasidagi vazifalar alohida belgilab berildi .

Pedagogik ilmiy - tadqiqot ishlari bilan faqat ilmiy xodimlargina emas, balki maktab o'qituvchilari ham shug'ullanishlari, ularning ijodiy ishlari ta'lim- tarbiya jarayonini takomillashtirishga xizmat qiladi.

Universitet va pedagogika institutlarida talabalarning ilmiy- tadqiqot ishlari, asosan, professio-nal-pedagogik, o'quv-tarbiyaviy yo'nalishda amalga oshiriladi. Uning asosiy vazifasi quyidagilardan iborat:

- talabalarda izlanishga, tadqiqotchilik faoliyatiga, o'quv-tarbiyaviy ishlarga ijodiy yondashishni rivojlan-tirish;

- mutaxassislikka oid va pedagogik- psixologik fanlarga oid o'quv-tadqiqot ko'nikma va malakalarini shakllantirish;

-adabiyotlar va boshqa ilmiy manbaalarni o'rganish va taxlil qilish qobiliyatlarini o'stirish;

-o'quvchilar bilan olib boriladigan ta'lim- tarbiyaviy ishlar, shuningdek, mutaxassislik fanlari sohasidagi muammolarni ko'ra olish va shu sohada ilmiy-tadqiqot ishlari olib borish ko'nikma va malakalarini egallash;

o'z faoliyatini muvafaqqiyatli tashkil qilishda ilmiy- tadqiqot metodlaridan froydalanishga o'rgatish.

Pedagogika oliy o'quv yurtlarida talabalar bajaradigan ilmiy tadqiqot ishlari ikki yo'nalishda tashkil qilinadi: birinchisi, o'quv mashg'ulotlari bilan bog'liq bo'lgan tadqiqot ishlari, ya'ni o'quv- tadqiqot ishlari; ikkinchisi, auditoriyadan tashqaridagi ilmiy-tadqiqot ishlari.

O'quv mashg'ulotlari bilan bog'liq bo'lgan tadqiqot ishlariga quyidagilar kiradi: ilmiy tushunchalar, tamoyillar va aksiomalar, ilmiy, qonunlar, nazariyalar va farazlar, empirik ilmiy faktlar, uslublar, usullar va tadqiqot yo‘llari tarzidagi uzluksiz rivojlanib boruvchi bilimlar sistemasini;
• bilimlarning mazkur sistemalarini yaratish va rivojlantirishga yo‘naltirilgan insonlarning shmiy ijodini;
• insonlar ijodini ilmiy mehnat ob’ektlari, vositalari va ilmiy faoliyat sharoitlari bilan ta’minlovchi muassasani.
Fanning rivojlanishi faktlar to‘plashdan boshlanadi, ular o‘rganiladi va sistemalashtiriladi, umumlashtiriladi, ma’lum bo‘lganlarni tushuntirish va yangilarini oldindan aytib berishga imkon beruvchi ilmiy bilimlar mantiqiy tuzilgan sistemalarini yaratish uchun ayrim qonuniyatlarni ochishdan iborat bo‘ladi.
Tamoyil (postulat)lar va aksiomalar ilmiy bilishning boshlang‘ich holati hisoblanadi, bular sistemalashtirishning boshlang‘ich shakli bo‘lib, ta’limot, nazariya va h.k. (masalan, kvant mexanikasidagi Bor postulati), Yevklit handasasi aksiomalari va h.k.) lar asosida yotadi.
Ilmiy bilimni umumlashtirish va sistemalashtirishning oliy shakli bo‘lib ta’rif hisoblanadi. U mavjud ob’ektlar, jarayonlar va hodisalarni umumlashtirib idroklashga, shuningdek yangilarini oldindan aytib berishga imkon beruvchi tadqiqotlarning ilmiy tamoyillari, qonunlari va usulla-rini ifodalaydi.
Ilmiy bilim tizimida ilmiy qonunlar muhim tarkibiy qism bo‘lib hisoblanadi, bular tabiat, jamiyat va tafakkurdagi eng ahamiyatli, barqaror va takrorlanuvchi ob’ektiv ichki bog‘liqlikni aks ettiradi. Odatda ilmiy qonunlar umumiy tushunchalar, kategoriyalar jumlasiga kiradi. Olimlar ilmiy natija (ijobiy yoki salbiy)ga erishish vositasi sifatidagi faktik materiallarga yetarlicha ega bo‘lmagan hollarda faraz (gipoteza) dan foydalanadilar. Faraz ilmiy taxmin bo‘lib, tajribada tekshirishni talab etadi va nazariy jihatdan ishonchli ilmiy nazariya bo‘lish uchun asoslanishi lozim. Fan masalalarni hal qilish omili bo‘lib, nazariyalar ishlab chiqish, borliq ob’ektiv qonunlarini ochish, ilmiy faktlarni aniqlash va hokazolar hisoblanadi. Bular ilmiy bilishning umumiy va maxsus usullaridir. Umumiy usullar uch guruhga bo‘linadi:
•empirik tadqiqot usullari (kuzatish, qiyoslash, o‘lchash, tajriba);
•nazariy tadqiqot usullari (mavhumdan aniqlikka tomon borish va b.);
•empirik va nazariy tadqiqot usullari (tahlil va sintezlash, induksiya va deduksiya, modellashtirish, abstraktlash va b.). empirik bilimlar asosi tadqiqotchi va ularga o'rganib ob'ekt o'rtasida to'g'ridan-to'g'ri amaliy hamkorlik. Bu tajribalar va kuzatishlar iborat.


Xulosa
Turli batafsil empirik kuzatish. Bu bevosita hamda texnik qurilmalar va qurilmalari (masalan, kamera, teleskop, mikroskop, va hokazo D) bilvosita turli bo'lishi mumkin. ilm-fan kabi kuzatish tobora murakkab va qiyin aylanib bormoqda. xolislik, ishonch va dizayn o'ziga xosligi: Bu usul bir necha maxsus fazilatlarga ega. qo'llashi, qachon ularning shahodat bir-birini to'ldiruvchi roli transkript o'ynaydi.
ijtimoiy va gumanitar fanlar empirik va nazariy bilim kiyimini omon. maxsus murakkabligi bilan ajralib, bu intizomga nazorati. Bu izlanuvchining shaxsi, uning tamoyillari va muhim qurilmalarini, shuningdek mavzu qiziqish darajasiga bog'liq bo'ladi.
Kuzatish muayyan fikr yoki tushuncha holda amalga oshirish mumkin emas. Bu ma'lum bir faraz asosida bo'lishi, va (faqat bir-biriga va vakillik faktlar ulangan bo'lishi, bu tasviriy ham) ayrim dalillarni yozib kerak.
Nazariy va empirik tadqiqotlar batafsil bir-biridan farq qiladi. Misol uchun, kuzatish, bilish, boshqa usullar odatda emas, uning o'ziga xos xususiyatlarga ega. birinchi u yanada tadqiqot va gipotezalarning qilish mumkin bo'lgan holda shaxsni, ta'minlashdan iborat. Kuzatish - fikrlash ishlaydi yoqilg'i hisoblanadi. yangi faktlar va taassurotlar holda yangi bilim bo'ladi. Bundan tashqari, u
bilish bir nazariy va empirik usullar o'rtasidagi farq ham bor va o'rganish ostida jarayonida uning aralashuvi