Ilmiy-tarbiyaviy, ommabop, bezakli oylik jurnal Barkamol avlod Vatanning baxti
Download 478.24 Kb. Pdf ko'rish
|
|
Ilmiy-tarbiyaviy, ommabop, bezakli oylik jurnal Barkamol avlod — Vatanning baxti BU SONDA: 11 ( 175)- son 2 0 1 0 - y i l , n o y a b r Muqovamizda: B i r i n c h i — t o‘r t i n c h i b e t : Muassislar: O‘zbekiston Respublikasi Xalq ta’limi vazirligi «Sog‘lom avlod uchun» Xalqaro xayriya jamg‘armasi «Sog‘lom avlod uchun» jurnali O‘zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasining 1995-yil 13-aprel 127-sonli qaroriga asosan «Maktabgacha tarbiya» jurnali negizida tashkil etilgan. 1996-yil yanvardan chiqa boshlagan. ©
«Sog‘lom avlod uchun» Poytaxtimiz — Toshkentda futbol bo‘yicha o‘n olti yosh- gacha bo‘lgan o‘smirlar o‘rta- sidagi XIV Osiyo chempiona- tidan fotoreportaj. Abdug‘ani JUMA suvratga tushirdi. Mustaqillik ufqlari El-yurt manfaati, vatan ravnaqi va kelajagi uchun 2 Karvon qo‘ng‘irog‘i Aslida maqsadimiz ham shunday 4 2010-yil — Barkamol avlod yili Olimpiada o‘yinlari sari 6 Ko‘ngil ko‘zgusi Ijodkorlik — muvaffaqiyat garovi 7 Xizr suvi Tomchi suvda hayot jilvasi 9 Toza suv — sog‘lom avlod demakdir 11 Suv ham ona sutiday hayotbaxsh 18 Toshni siqqan bilan suv chiqmas 20 Toma-toma ko‘l bo‘lur 22 Alpomish avlodlari Sport zavqi she’r shavqi kabi ko‘ngillarni yashnatadi 14 Ibn Sino darsxonasi Mikronutriyentlar va sog‘lom avlod 24 O‘zbek mifologiyasi «Ikki sandiq ro‘baro‘...» 28 Barkamol avlod — mamlakat kelajagi Qo‘sha-qo‘sha to‘ylar buyursin elimizga 30 Sog‘lom oila Chin ko‘ngil bilan 32 2 EJALI
ishning oxiri xursandchilik bo‘ladi. Ayniqsa butun bir xalq- ning, mamlakatning taqdiriga bog‘- liq ulkan ishlarning oqilona o‘yla- nib, amalga oshirilishida hikmat ko‘p. Bugungi kunga kelib, res- publikamizning har jabhada ulug‘ muvaffaqiyatlarga erishayotganiga guvoh bo‘layotgan dunyo ahli bizda har bir natija dono siyosat va tadbir bilan yuzaga chiqayotganiga tan berishmoqda, ulgu olishmoqda. Mamlakatimizning bugungi muvaffaqiyatlari, erishgan yuksak natijalarini — tub islohotlar jarayo- nida yangilanib borayotganini yaqqol his qilib, aniq ko‘rib turar ekanmiz, bu ijobiy o‘zgarishlarning mohiyati to‘g‘risida yana bir marta fikr- mulohaza yuritishimiz tabiiy. Ana shunda O‘zbekiston Respublikasi- ning Konstitutsiyasi, uning barcha bo‘limlari, boblari, moddalari, albatta, uning falsafiy ruhini va mazmun yo‘nalishini mujassam etgan “Muqaddima”si yodga keladi: “O‘zbekiston xalqi: inson huquqlariga va davlat suvereniteti g‘oyalariga sodiqligini tantanali ravishda e’lon qilib, hozirgi va kelajak avlodlar oldi- dagi yuksak mas’uliyatini anglagan holda,
o‘zbek davlatchiligi rivojining tarixiy tajribasiga tayanib, demokratiya va ijtimoiy adolatga sadoqatini namoyon qilib, xalqaro huquqning umum e’tirof etilgan qoidalari ustunligini tan olgan holda, respublika fuqarolarining mu- nosib hayot kechirishlarini ta’min- lashga intilib, insonparvar demokratik huqu- qiy davlat barpo etishni ko‘zlab, fuqarolar tinchligi va milliy totuvligini ta’minlash maqsadida, o‘zining muxtor vakillari siy- mosida O‘zbekiston Respublikasi- ning mazkur Konstitutsiyasini qabul qiladi”. 1 Qadimiy va navqiron tarix guvohki, niyatga yarasha uni ro‘yobga chiqara oluvchi, uzoqni ko‘zlagan reja, rejani amalga oshi- rishga qobil kuch-g‘ayrat, bunyod- korlik mehnati talab etiladi. O‘zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida mujassam topgan ulug‘ maqsadlarni amalga oshirish, butun xalqimizni ular atrofida bir- lashtirib, og‘ishmay, qat’iyat bilan doimo olg‘a yurish uchun imko- niyat yaratildi — taraqqiyotning eng to‘g‘ri yo‘li tanlandi va butun jahon uni “o‘zbek modeli” deb atamoqda. O‘zbekiston Respublikasi Prezi- denti Islom Karimov 2010-yil 12- noyabr kuni O‘zbekiston Respubli- kasi Oliy Majlisi Qonunchilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisida “Mamlakatimizda demok- ratik islohotlarni yanada chuqur- lashtirish va fuqarolik jamiyatini rivojlantirish konsepsiyasi” deb qilgan ma’ruzasida “o‘zbek modeli” sharofati bilan qo‘lga kiritilgan natijalarni sarhisob qilib, jumla- dan, shunday dedi: “Biz ishlab chiqqan va bugungi kunda hayotga tatbiq etayotgan ushbu modelning ma’no-mazmuni — davlat qurilishi va konstitutsiya- viy tuzumni tubdan o‘zgartirish va yangilash, iqtisodiyotni mafkuradan xoli etish, uning siyosatdan ustun- ligini ta’minlash, davlatning bosh islohotchi vazifasini bajarishi, ya’ni islohotlar tashabbuskori bo‘lishi va ularni muvofiqlashtirib borishi, qonun ustuvorligini ta’minlash, kuchli ijtimoiy siyosat yuritish, islohotlarni bosqichma-bosqich va izchil olib borish tamoyillariga asos- lanadigan siyosiy, iqtisodiy va ijtimoiy islohotlarni amalga oshi- rishdan iboratdir. Biz islohotlarni inqilobiy usul- da, ya’ni “shok terapiyasi” yo‘li bilan amalga oshirishdan ongli ravishda voz kechib, tadrijiy taraq- qiyot yo‘lini tanlab olganimiz tufayli xalqimizni qanday og‘ir oqibatlarga olib kelishi mumkin bo‘lgan iqtisodiy va ijtimoiy to‘fon- lardan asrab qolishga muvaffaq bo‘lganimizni bugun hayotning o‘zi tasdiqlab bermoqda. Izchil yuqori o‘sish sur’atlari, yurtimizda barpo etilgan bank- moliya tizimining barqaror va ishonchli faoliyat yuritishi, iqtiso- diyotda amalga oshirilayotgan yangi- lanish va o‘zgarishlar, umuman, mamlakatimizni modernizatsiya qilish yo‘lidagi dadil qadamlarimiz dunyo jamoatchiligi, shuningdek, Xalqaro valuta jamg‘armasi, Jahon banki, Osiyo taraqqiyot banki sin- gari nufuzli xalqaro moliya tashkilot- lari tomonidan e’tirof etilmoqda”. 2 EL-YURT MANFAATI, VATAN RAVNAQI VA KELAJAGI UCHUN R 1 O‘zbekiston Respublikasining Konsti- tutsiyasi. — T.: O‘zbekiston, 2003.—B.3. 2 Mamlakatimizda demokratik islohotlar- ni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jamiya- tini rivojlantirish konsepsiyasi. O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Islom Karimovning O‘zbekiston Respublikasi Oliy Majlisi Qonun- chilik palatasi va Senatining qo‘shma majlisi- dagi ma’ruzasi. “Xalq so‘zi” gazetasi, 2010- yil 13-noyabr. Keyingi ko‘chirmalar ham shu manbadan olinadi. 3 Bu samaralar respublikamiz hayotining barcha sohalarida, barcha vatandoshlarimiz taqdirida ijobiy tasdig‘ini topmoqda. Prezi- dentimizning ushbu tarixiy ma’- ruzasida yaqqol ifodalab berildiki: “Haqiqatan ham, qariyb yigir- ma yillik mustaqil taraqqiyotimiz mobaynida O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulotning o‘sishi 3,5 barobarni, aholi jon boshiga hisob- laganda esa 2,5 barobarni, aholining real daromadlari 3,8 barobarni tashkil etgani e’tiborga sazovordir. Ayniqsa, ijtimoiy-gumanitar sohada erishilgan marralar — aholini ijti- moiy himoya qilish uchun yo‘nal- tirilgan davlat xarajatlarining 5 baro- bar ko‘paygani, turmush darajasi- ning sezilarli ravishda yaxshilangani va buning natijasida onalar o‘limi 2 barobardan ko‘proq, bolalar o‘limi 3 barobar kamaygani, odam- larning o‘rtacha umr ko‘rishi 67 yoshdan 73 yoshga, jumladan, ayollarning o‘rtacha umr ko‘rishi 75 yoshga yetganini mamnuniyat bilan ta’kidlasak arziydi, deb o‘y- layman.
2008 — 2010-yillarda, ya’ni dunyoning aksariyat mamlakat- larida iqtisodiy o‘sish sur’atlari sezilarli ravishda tushib ketgan, ishlab chiqarish pasaygan bir vaqtda O‘zbekistonda yalpi ichki mahsulotning o‘sish sur’atlari 2008-yilda 9 foizni, 2009-yilda 8,1 foizni tashkil etgani, 2010-yilda bu ko‘rsatkich 8,5 foizga yetishi kutilayotgani, kelgusi 2011-yilda esa 8,3 foiz darajasida bo‘lishi belgilab berilayotgani ko‘pgina xalqaro tuzilmalar, ekspert va mutaxassislarda katta qiziqish uyg‘otmoqda. Dunyoda, ayniqsa, rivojlan- gan mamlakatlarda davlatning tashqi qarzlari ko‘payib borayot- gani jiddiy xavotir tug‘dirayotgan bir paytda O‘zbekistonning tashqi qarzi yalpi ichki mahsulotning 10 foizidan oshmaydi, davlat budjeti esa so‘nggi besh yilda profitsit bilan bajarilmoqda”. Davlatimiz rahbari mustaqillik davrida mamlakatimiz taraqqiyotiga xos bo‘lgan jihatlarni va bu taraq- qiyotni ta’minlagan “o‘zbek mo- deli”ning ma’no-mazmunini teran tahlil qilib berar ekan, eri- shilgan marralar “biz o‘z oldi- mizga qo‘ygan yuksak maqsadga qaratilgan uzoq va murakkab yo‘lning bir qismi, xolos” deb uqtirdi.
Yurtboshimiz “barqaror rivoj- lanib borayotgan iqtisodiyotga asoslangan, ochiq demokratik huquqiy davlat qurish, inson, uning manfaatlari, huquq va erkin- liklari so‘zda emas, amalda oliy qadriyat darajasiga ko‘tarilgan, jahon miqyosida obro‘-e’tibor qozongan jamiyat barpo etish” mas’uliyatini alohida ta’kidladi: “Bu yo‘lda biz duch kelishimiz mumkin bo‘lgan shunday bir xavf borki, u ham bo‘lsa, avvalambor, erishilgan yutuqlarga mahliyo bo‘lib, xotirjamlik kayfiyatiga berilish, real voqelikdan uzilib qolish xavfidir. Bu esa mamlaka- timiz taraqqiyotining samarador- ligi va istiqboliga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Jahon miqyosida globallashuv va raqobat tobora kuchayib bora- yotgan bugungi zamonda biz dunyoda yuz berayotgan tub o‘zgarishlar jarayonida egallab turgan o‘rnimizni xolisona va tanqidiy baholashimiz, tobora oshib borayotgan hayot talablariga javob berishimiz, kechayotgan davr bilan hamqadam bo‘lishimiz shart. Ma’lumki, hayot hech qachon bir joyda to‘xtab turmaydi. Shu bois avvalambor ro‘y berishi mumkin bo‘lgan turli falokatlar, jahon iqtisodiyotining yuksalishi va inqirozini oldindan ko‘rish imkonini beradigan, har tomon- lama chuqur o‘ylangan, aniq maqsad va ustuvor yo‘nalishlarni o‘z ichiga olgan taraqqiyot dasturi va uni amalga oshirish strategiyasiga ega bo‘lgan mamlakat va xalq pirovard natijada muvaffaqiyatga erishadi”. Prezidentimiz mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlashtirish va fuqarolik jami- yatini rivojlantirish konsepsiyasini to‘liq bayon qilib bergan ma’ruza- sida: I. Davlat hokimiyati va boshqaruvini demokratlashtirish. II. Sud-huquq tizimini isloh etish. III. Axborot sohasini isloh qilish, axborot va so‘z erkinligini ta’- minlash. IV. O‘zbekistonda saylov huquqi erkinligini ta’minlash va saylov qonunchiligini rivojlan- tirish. V. Fuqarolik jamiyati insti- tutlarini shakllantirish va rivojlan- tirish. VI. Demokratik bozor islohot- larini va iqtisodiyotni liberallash- tirishni yanada chuqurlashtirish masalalarini qamrab oldi. Davlatimiz rahbari yana bir muhim masalaga e’tiborni qaratdi: «Mamlakatimiz iqtisodiy ta- raqqiyotining eng muhim istiqbol- lari va ustuvor yo‘nalishlarini belgilab olar ekanmiz, biz ichki ehtiyojning o‘sishiga alohida e’tibor qaratishimiz kerak bo‘ladi. Jahon moliyaviy-iqtisodiy inqirozi oqibatlarini yumshatishga qaratilgan Inqirozga qarshi choralar dasturida ana shunday yondashuv asosida ish tutganimiz o‘tgan yillarda o‘zini to‘la oqladi. Ta’kidlash kerakki, bugungi kunda Osiyodagi ko‘plab mamlakatlar aynan shunday pozitsiyaga amal qilib kelmoqda. Shundan kelib chiqqan holda, bizning yaqin istiqboldagi eng
4 muhim vazifamiz boshlagan ishlarimizni izchil davom ettirish — iste’mol talabini kengaytirish maqsadida sotsial sohani rivoj- lantirish, mehnatga haq to‘lashni yanada oshirish, xizmat ko‘rsatish sektorini, infratuzilma obyektlarini rivojlantirishga, transport va kommunikatsiya loyihalari amalga oshirilishiga alohida e’tibor berishdir». Prezidentimiz o‘z ma’ruzasi yakunida shunday dedi: “So‘zimni yakunlar ekan- man, mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlash- tirish va fuqarolik jamiyatini rivoj- lantirishning taklif etilgan Kon- sepsiyasi O‘zbekistonni isloh etish va modernizatsiya qilish borasida biz qariyb 20 yil oldin boshlagan jarayonni davom ettirish bo‘yicha Oliy Majlis tomonidan uzoq muddatli aniq harakat dasturini ishlab chiqish va amalga oshirish uchun asos bo‘ladi, deb ishona- man.
Mening sizlarga murojaatim, da’vatim shuki, bugungi kunda amalga oshirilayotgan islohot va yangilanishlar jarayoni butun jamiyatimiz, saxovatli zaminimizda yashayotgan har qaysi insonni amaliy ishlarga safarbar etadigan umumiy maqsadga aylanishi uchun barcha imkoniyatlarni ishga solay- lik, el-yurtimiz manfaati, ona- Vatanimizning ravnaqi va kelajagi uchun bir yoqadan bosh chiqa- rib mehnat qilaylik”. “Mamlakatimizda demokratik islohotlarni yanada chuqurlash- tirish va fuqarolik jamiyatini rivoj- lantirish konsepsiyasi” Respubli- kamiz o‘z shonli tarixining nav- batdagi — yangi sifat bosqichiga IM SPORTGA oshno bo‘lsa, bilingki, uning tani — sihat, ruhida — faro- g‘at. Futbol, voleybol, boks, tennis, kurash, xullas, sportning barcha turlari hayotimiz yanada maz- munli, qiziqarli bo‘lishini ta’min- lab, sog‘lom turmush tarzini shakllantirishga yordam beradi. Jizzax viloyatida bolalar sporti inshootlarini qurish, rekon- struksiya qilish manzilli dasturiga asosan, 13 ta umumta’lim mak- tabida sport zallari qurish, shu- ningdek, Jizzax shahridagi tennis kortini rekonstruksiya qilish ko‘zda tutilgan edi. Bu yilning avgusti- gacha mazkur qurilish va rekon- struksiya ishlari poyoniga yetib, O‘zbekiston Bolalar sportini rivoj- lantirish jamg‘armasi hisobidan unga 1 milliard 745 million so‘m, viloyatdagi homiylar tomonidan 860 million so‘m, jami 2 milliard 722 million so‘m mablag‘ moliya- lashtirildi. «Manzilli dastur»ga asosan esa 6 ta inshoot, jumladan, 2 ta san’at va musiqa maktabini rekonstruksiya qilish, Jizzax shahri- dagi Olimpiya zaxiralari kollejining ochiq suzish havzasini kapital ta’mirlash, hamda 3 ta umumta’lim maktabida sport zallari qurilish ishlari bajarildi. Mazkur sport inshootlaridan foydalanish samaradorligini oshi- rish — hamisha e’tiborda. Mirza- cho‘l, Yangiobod, Paxtakor tu- manlari va Jizzax shahridagi 1-TIP, Jizzax tumanidagi 5-TIP loyihasiga mansub bolalar sporti majmua- lariga xalq ta’limi bo‘limlariga qarashli bolalar va o‘smirlar sport maktablari joylashtirildi. Bu sport majmualarida hozirgi kunda jami 2966 nafar o‘quvchi shug‘ullan- moqda. Shularning 400 nafardan ziyodrog‘ini qiz bolalar tashkil etadi. 120 ta sport to‘garagi foyda- lanish uchun qulay tarzda kengay- tirildi. Badiiy gimnastika to‘garak- larini tashkil etish, shuningdek, ularga yuqori malakali murab- biylarni jalb etish maqsadida, ASLIDA MAQSADIMIZ HAM SHUNDAY
K ko‘tarilishi uchun imkoniyat yaratuvchi dasturulamaldir. Sidqidildan, mehr bilan baja- rilgan ishning natijasi barakatli bo‘ladi. Yurtboshimiz rahbarligida xalqimiz amalga oshirayotgan barcha ishlar el-yurt manfaati, Vatan ravnaqi va kelajagi uchun xizmat qilayotganligi hammamizni quvontiradi. Avlodlar ajdodlardan kelayot- gan merosga faqat ega emas, balki uni yanada yangi sifat bosqichlariga olib chiqib, kelajakka tuhfa eta bilishi kerak bo‘lgan davomchidir. Shunda u o‘z oliy vazifasi — missiyasini uddalagan hisobla- nadi. Shunday ekan, bugungi xatti- harakatlar faqat bugun doirasida qolmaydi, balki kelajagimizning buyuk bo‘lishiga xizmat qiladi. TAHRIRIYAT
5 Respublika gimnastika federatsiyasi bilan hamkorlikda seminar tashkil qilindi va uning yakunida mak- tabgacha ta’lim muassasalari tarbiyalanuvchilari hamda umum- ta’lim maktabi o‘quvchilari o‘rta- sida viloyat birinchiligi o‘tkazildi. Bugungi kunda viloyatimizda 109 689 nafar o‘quvchi jismoniy tarbiya va sport bilan shug‘ullanadi, shundan 39 734 nafari doimiy sport to‘garaklariga qatnaydi. Shahar va tumanlarda, yozgi dam olish oromgohlariga jalb etilma- gan o‘quvchilar o‘rtasida «Yoz — 2010» musobaqalari o‘tkazildi. Shuningdek, vohaning asosiy qismini tog‘li hudud egallaganligini — Zomin, Forish, Jizzax tuman- larida joylashgan yozgi bolalar oromgohlari o‘quvchilar bilan gavjum bo‘lganini ham unutmang. Masalan, Forish tumanidagi «Zan- gori olov» oromgohi mavsumning birinchi va ikkinchi bosqichida 200 nafarga yaqin o‘quvchining miriqib dam olishi uchun qulay imkoniyat yaratib berdi. Bu yerda ular turli sport to‘garaklariga qatnashib, chiniqdilar, qiziqarli o‘yinlarda ishti- rok etdilar, bunda sport mutasad- dilari, «Kamolot» YOIH, ta’lim tizimi xodimlari va shifokorlar ham o‘z yordamini ayamadilar. Mana, bir necha yildirki, yurtimizda Bolalar sportini rivoj- lantirish jamg‘armasi sovrini uchun maktab o‘quvchilari o‘rtasida muntazam ravishda musobaqalar tashkil etilmoqda. Ushbu bellashuv- larda toblangan sport-sevarlarni endilikda har bir viloyat terma jamoalari safida uchratish mumkin. Bizda o‘tkazilayotgan musobaqalar ham bundan mustasno emas. Biz ham, boshqa viloyatlardagi hamkasblarimiz kabi, «Barkamol avlod yili» Davlat dasturidan kelib chiqqan holda, turli sport fede- ratsiyalari bilan hamkorlikda musobaqalar tashkil etayapmiz. Jumladan, 1994 — 1995-yillarda tug‘ilgan qizlar o‘rtasida uyushti- rilgan voleybol bo‘yicha viloyat birinchiligida har bir shahar va tumandan bittadan jamoa g‘oliblik uchun bahs olib bordi. Unda Zarbdor tumani vakillari bosh sovringa ega bo‘lishdi. Bu tumanda voleybol ancha yaxshi rivojlan- moqda, «Umid nihollari» sport o‘yinlarida voleybol bo‘yicha ishtirok etadigan viloyat terma jamoasi tarkibini aynan mazkur tuman qizlari tashkil etadi. Viloyat birinchiligidagi boshqa sovrinli o‘rinlar Paxtakor va Zomin tu- mani jamoalariga nasib qildi. Futbol bo‘yicha bellashuvlar esa Paxtakor tumanida bunyod etilgan bolalar sporti majmuasida o‘tkazildi. Unda 13 ta jamoa ikki guruhga bo‘lingan holda Bolalar sportini rivojlantirish jamg‘armasi sovrini uchun o‘zaro kuch sinashdi. Bundan tashqari, yengil atle- tika, qo‘l to‘pi, boks, kurash turlari bo‘yicha ham muntazam musobaqalar uyushtirilib, g‘olib va sovrindorlar rag‘batlantirib borilmoqda. Sport majmualari tobora gav- jum bo‘lmoqda, boshqacha ayt- ganda, yurtimizda jismoniy tarbiya sohasiga berilayotgan e’tibor o‘z samaralarini bermoqda. Masalan, Jizzax tumani, Uchtepa qishloq fuqarolar yig‘ini hududida 2005- yilda qurib foydalanishga top- shirilgan bolalar sporti majmua- sini olaylik. Ushbu inshoot ochil- guniga qadar shu hududda istiqo- mat qiluvchi atigi 450 nafar bola sport bilan shug‘ullangan, bugunga kelib, bu ko‘rsatkich 1050 nafarni tashkil qiladi. Boksdagi dastlabki qadamini mazkur sport majmua- sida boshlagan Bobur Aytboyevni endilikda nafaqat yurtimizda, balki chet ellarda ham yaxshigina tanib borishayapti. U bugungacha uch karra yoshlar o‘rtasida mamlakat chempionligini qo‘lga kiritib, kattalar o‘rtasidagi nufuzli bella- shuvlarda ham shov-shuvli natija- larga erishmoqda. Xususan, u Ozarboyjonda, Ukrainada, Ros- siyada o‘tkazilgan xalqaro turnirlar g‘olibi va sovrindori, Osiyo va jahon chempionatlari ishtirokchisi bo‘ldi. Bobur Aytboyevga o‘xshagan iqtidorli sportchilar viloyatimizda ko‘pchilikni tashkil qiladi. Boks, kurash va boshqa sport turlari bo‘yicha viloyat hamda mamlakat terma jamoalariga nomzodlarning aynan shu kabi sport majmuala- ridan yetishib chiqayotganligini birinchi navbatda mazkur sport inshootlaridagi shart-sharoit, imkoniyatlar va murabbiylarning mehnati bilan izohlash mumkin. 2003-yilgacha Jizzax viloyatida 6 yoshli bolalarning o‘rtacha bo‘yi 1,15 metrni, vazni 19 kilogrammni tashkil etgan bo‘lsa, 2010-yilga kelib, bu ko‘rsatkich sezilarli darajada oshgan. Ya’ni ularning Download 478.24 Kb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|