Ilmiy uslubning gramatik xususiyatlari

ILMIY USLUBNING GRAMATIK XUSUSIYATLARI

Reja:

1. Adabiy nutq va uning uslublari.

2. Badiiy nutq uslubi, uning xususiyatlari.

3.Ilmiy uslubning boshqa uslublar bilan bog’liqligi.

Adabiy nutq va uning uslublari

Adabiy nutq – yozuvchilar, shoirlar, olimlar tomonidan ishlangan, qat’iy me’yorlarga ega bo`lgan nutq ko`rinishidir.
Adabiy nutqning muayyan sohadagi muloqot uchun moslashtirilgan, bir qator o`ziga xos xususiyatlari bilan farqlanib turadigan ko`rinishlari - uslublari mavjud.
Adabiy tilning ijtimoiy hayotdagi ma’lum soha doirasiga, ma’lum nutqiy vaziyatga xoslangan ko`rinishi nutq uslubi hisoblanadi.
Ayrim nutq uslubidagina qo`llani ladigan so`zlar uslubiy xoslangan so`zlar, bunday xususiyatga ega bo`lmagan so`zlar esa uslubiy betaraf so`zlardir. Olim na’matakka ilmiy izoh bersa, shoir esa unga badiiy tus beradi, metafora, o`xshatish, jonlantirish, leksik vositalar bilan shoirona kuylaydi.
Uslub – so`zlovchi va yozuvchining ifodalanayotgan fikrga, voqea, hodisaga shaxsiy munosabatidir.
Til birliklari va materialidan fikrni ifodalash maqsadida foydalanish jarayoni nutq sanaladi. Hayotning turli sohalari, turlicha nutq vaziyatlarida tildagi leksik, frazeologik, fonetik va grammatik vositalarni tanlash va ulardan foydalanish usullari ham har xil bo‘ladi. Shunga ko‘ra, nutqning quyidagi uslublari o‘zaro farqlanadi: so‘zlashuv uslubi, rasmiy-idoraviy uslub, ilmiy uslub, publitsistik uslub va badiiy uslub.
Adabiy til me’yorlariga qat’iy amal qilingan so`zlashuv uslubi adabiy so`zlalashuv uslubi, bunday xusuiyatga ega bo`lmagan so`zlashuv uslubi esa oddiy so`zlashuv uslubidir.
Oilada, ko`cha-ko`yda kishilarning fikr almashish jarayonida qo`llanadigan nutq uslubi so`zlashuv uslubi sanaladi. So`zlashuv uslubi adabiy va oddiy so`zlashuv uslublarini o`z ichiga oladi.
So`zlashuv uslubining har ikki turi ko`pincha dialog shaklida ro`yobga chiqadi. Ikki shaxsning o`zaro so`zlashuvi dialogik nutq sanaladi. So`zlashuv uslubida so`zlar ko`pincha kinoya, piching, qochirmalarga boy bo`ladi. Bu uslubning yana bir o`ziga xos xususiyati uning erkinligidir.

Badiiy uslub - badiiy adabiyot, ya’ni badiiy asarlarga xos bo`lib, unda badiiylik, ifodaviylik, ta’sirchanlik kuchlidir. Obrazlilik va estetik ta’sir etish badiiy uslubning muhim belgisidir.

Badiiy uslub kishi hayotining hamma tomonlarini qamrab olishi, umuminsoniyatga xosligi, barchaga barobarligi, o‘quvchi yoki tinglovchiga hissiy-estetik ta’sir etishga yo‘naltirilganligi bilan boshqa uslublardan ajralib turadi. Badiiy uslubda muallif asarning estetik ta’sirini kuchaytirish maqsadida tilning leksik va grammatik vositalardan ustalik bilan va ijodiy foydalanishi, turli ifodaviy vositalarni qo‘llashi yoki o‘zi yangilarini yaratishi mumkin bo‘ladi. Shuning uchun ham bu uslubda yozuvchilar mavjud so‘zlarni obrazli ishlatishdan tashqari o‘ziga xos so‘z va iboralar ham ijod etadilar. Badiiy nutqda til obraz, xarakter, manzara yaratishga, yuksak obrazlilikni namoyon qilishga xizmat qiladi. Bu uslubda har bir yozuvchining voqelikni badiiy idrok etish ko‘lami, ijod usuli, poetikmahorati badiiy nutqning janr xususiyatiga muvofiq tarzda bir-biridan farqlanadi. Shunga ko‘ra badiiy nutq uslubi nisbatan keng imkoniyatlarga ega o‘ta qamrovli va boy nutq ko‘rinishidir. Barcha turdagi san’at va adabiyot asarlari shu uslubda yaratiladi. Obrazlilik va estetik ta’sir etish badiiy uslubning muhim belgisidir.

Publitsistika –lotincha so`z bo`lib, «xalq, omma» ma’nolarini anglatadi.

Davrning eng muhim, dolzarb masalalarini o`quvchilarga, tinglovchilarga, tomoshabinlarga gazeta-jurnal, radio, televideniye orqali yetkazish, ommani jonlantirish, kishilarning ongiga atrofda sodir bo`layotgan voqealarni singdirish, ularning ijtimoiy qarashlarini shakllantirish uchun xizmat qiladi.
Ommaviy axborot vositalarida (gazeta-jurnal, radio, televideniye), Oliy majlis yig`inlarida, turli xil anjumanlarda qo`llaniladigan nutq uslubi publitsistik uslub sanaladi.
Ijtimoiy-siyosiy masalalarga bag`ishlangan bosh maqolalar, felyeton va pamfletlar, murojaatnomalar, chaqiriqlar, deklaratsiyalar publitsistik uslubning yozma shakliga mansubdir. Radio va televideniyeda chiqayotgan siyosiy sharhlovchilar, notiqlarning nutqlari esa publitsistik uslubning og`zaki shaklidir.
Publitsistik uslub - matbuot, radio, teleko`rsatuvga xos bo`lgan tildir.

Ilmiy uslub va uning xususiyatlari

Fan va texnika tili ilmiy uslub deyiladi. Daliliy munosabatlar asosida chiqarilgan ilmiy xulosalarga asoslanuvchi, har bir fan sohasining o`ziga xos atamalariga tayanuvchi, fikrni aniq va mantiqiy izchil bayon qiluvchi uslub ilmiy uslubdir.
Ilmiy uslub tabiat va ijtimoiy hayotdagi barcha narsa hamda hodisalar to‘g‘risida aniq, asoslangan, izchil ma’lumot berishda qo‘llanadi. Unda narsa-hodisa mohiyatini ta’riflash, tahlil qilish, sababini aniqlab, dalillar bilan isbotlash va asosli natijalarni bayon etish muhim hisoblanadi. Maxsus atamalar bu uslubning leksikasini tashkil qiladi, unda adabiy me’yorga qat’iy rioya etilgani holda majhul nisbatdagi fe’llar va murakkab qurilishli gaplar keng ishlatiladi. Ilmiy uslub bilimning turli sohalariga qarab, shuningdek, kimga mo‘ljallanganligiga nisbatan o‘zaro farqlanadi. Masalan, fan sohalari muayyan shartli belgilar, formulalar, bayon qilish materiali bilan ajralib turadi. Ilmiy uslubdagi kitoblar ilm-fanga oid ma’lumotlar berish bilan mutaxassislargagina mo‘ljallanishi yoki bunday ilmiy ma’lumotlar keng ommaga qaratilgan bo‘lishi mumkin. Keng jamoatchilikka tushunarli bo‘lgan, tasvir bayonida emotsionallik, obrazlilik mavjud bo‘lgan uslub ilmiy-ommabop uslub sanaladi. Ko‘pchilikka mo‘ljallangan ma’ruzalar, risola va darsliklar shu uslubning ko‘rinishlaridir.
Ilmiy-ommabop uslubda maxsus atamalar kam ishlatiladi (ishlatilganda esa izohi beriladi), fikrlar qiziqarli tilda tushuntiriladi, bayonda obrazlilikni ta’minlovchi badiiy tasvir usullaridan foydalaniladi.

Rasmiy-idoraviy uslub. Barcha qonunlar, prezident farmonlari va hukumat qarorlari, turli hujjatlar, ish qog`ozlari, idoralararo yozishmalar va shu kabilar rasmiy-idoraviy uslubda yoziladi.

Rasmiy-idoraviy uslubda gaplar ixcham va aniq bo`ladi. Bu uslubda qaror qilindi, inobatga olinsin, ijro uchun qabul qilinsin, tasdiqlanadi kabi qoliplashgan so‘zlar va so‘z birikmalari keng qo`llaniladi.
Qisqalik, aniqlik, soddalik rasmiy ish qog’ozlarining bosh belgilaridir. Bu uslubda ibora va jumlalar bir qolipda bo`ladi. Davlat hujjatlarida, rasmiy uslubda so`zlar ko`chma ma’noda ishlatilmaydi.

1- topshiriq. Konseptual jadvalni to‘ldiring.

1- mashq. Matnni ko‘chiring. Qaysi nutq uslubiga mansub ekanligini va o‘ziga xos uslubiy vositalarini aniqlang.
Atomlar kimyoviy bo‘linmaydigan zarralardir. Bir xil turdagi atomlardan tashkil topgan moddalar oddiy moddalar deyiladi. Ularga vodorod va kisloroddan tashqari grafit, oltingugurt hamda barcha turdagi metallar: temir, mis, magniy va boshqalar kiradi. Har xil turdagi atomlardan tashkil topgan moddalar murakkab moddalar deyiladi. Suv, karbonat angidrid, mis (II) oksidi shular jumlasidandir.

2- mashq. Matnni o‘qing, mazmunini so‘zlab bering. Gaplarni qaysi nutq uslubiga mansubligini va o‘ziga xos uslubiy vositalarini aniqlang.

Ultra tovushlar kashf etilgunga qadar har qanday tovushni qabul qilish vositasi insonning eshitish a’zosi bo‘lgan quloq deb hisoblangan. Tovush to‘lqinlarining vujudga kelishi va tarqalishi bilan bog‘liq hodisalar akustik hodisalar deb yuritiladi. Hozirgi paytda tovushning havodagi tezligi normal sharoitda 33m/sekundga teng bo‘lsa, suvdagi tezligi 1500 m/sekund, po‘latda esa 6000 m/sekund ekanligi o‘lchov asboblari yordamida aniqlangan.

Ekologik muammolar

Aholi sonining yildan yilga oshib borishi sanoat va transportning rivojlanishi, fan texnikaning taraqqiy etishi, insonning biosferaga ko‘rsatayotgan ta’sir doirasini kengaytirib bormoqda. Bu esa o‘z navbatida u yoki bu ekologik muommolarning kelib chiqishiga sabab bo‘lmoqda.
Ekologik muammo deganda insonning tabiatga ko‘rsatayotgan ta’siri bilan bog‘liq holda tabiatning insonga aks ta’siri, ya’ni uning iqtisodiyotiga, hayotida xo‘jalik ahamiyatiga molik bo‘lgan jarayonlar, tabiiy hodisalar bilan bog‘liq (stixiyali talofatlar, iqlimning o‘zgarishi, hayvonlarning yalpi ko‘chib ketishi va boshqalar) har qanday hodisa tushuniladi. Ekologik muammolar 3 guruhga bo‘linadi.
1. Umumbashariy (global)
2. Mintaqaviy (regional)
3. Mahalliy (lokal)
Dunyo bo‘yicha kuzatiladigan tabiiy, tabiiy antropogen yoki sof antropogen hodisalar umumbashariy muammolar deb qaraladi. Ana shunday umumbashariy muammolarga ba’zi bir misolar keltirish mumkin:
Ozon qatlamining siyraklanishi. Ozon qatlami atmosferaning muhim tarkibiy qismi hisoblanadi, u iqlimga va yer yuzasidagi barcha tirik organizmlarni nurlanishdan saqlab turadi. Ozon quyosh nurlari ta’sirida kislorod, azot oksidi va boshqa gazlar ishtirokida hosil bo‘ladi. Ozon kuchli ultrabinafsha nurlarni yutib olib, yer yuzidagi tirik organizmlarni himoya qiladi. Ultrabinafsha nurlarning ortishi tirik organizmlarga salbiy ta’sir etadi. Ultrabinafsha nurlar ta’sirida nurlanish odamlarda terining kuyishiga olib keladi. Bugungi kunda teri raki bilan kasallanish ushbu nurlar ta’sirida kelib chiqayotganligi aniqlangan.
Chuchuk suv muammosi. Chuchuk suvning biosferadagi roli juda katta. Gidrosferada chuchuk suv miqdori juda oz bo‘lib, u 2,8 % ni tashkil etadi. Chuchuk suv zahirasi asosan qutblardagi muzliklardir.
Jamiyatning rivojlanishi bilan aholining chuchuk suvga bo‘lgan talabi ortib bormoqda. Bizning asrimizda chuchuk suvdan foydalanish 7 marta ortgan. Yiliga 3 – 3,5 km3 suv sarflanmoqda. XXI asrga borib ushbu ko‘rsatkich 1,5 – 2 marta ortish imkoniga ega. Daryolarning umumiy yillik oqimi yer yuzi bo‘yicha 50 ming km3. Ammo bunday foydalanishda chuchuk suv yetishmasligi aniq.
Qurg‘oqchil mintaqalarda daryolardan to‘liq foydalanilganda ularning suvi yetmay qolmoqda. 1980 yillarda bunday holat Afrika, Avstraliya, Italiya, Ispaniya, Meksika davlatlari, Nil, Sirdaryo, Amudaryo va ba’zi bir boshqa daryolarda kuzatila boshlandi. Daryolarning sanoat va maishiy zaharli moddalar bilan ifloslanishi o‘sib bormoqda. Sanoat yiliga 160 km3 sanoat oqova suvlarini daryolarga tashlaydi. Bu ko‘rsatkich daryolarning umumiy suv miqdorining 10 %ni, ba’zi rivojlangan mamlakatlarda 30 %ni tashkil etadi. Daryo toza suvlarida yildan yilga har xil erigan moddalar, zaharli kimyoviy moddalar va bakteriyalarning miqdori ortib bormoqda.
Tirik tabiatdagi o‘simlik va hayvon turlari sonining qisqarishi muammosi. Yer yuzidagi hayotni ta’minlashda o‘simliklar dunyosi, ayniqsa, o‘rmonlarning ahamiyati beqiyosdir. Hozirgi vaqtda yer yuzi quruqligining 25 % ni o‘rmonlar tashkil etadi. Ular shimoliy yarim sharda va tropik mintaqalarda tarqalgan. Biroq hozirgi kunda o‘rmonlarning holatini yaxshi deb bo‘lmaydi. Chunki, har yili 3 mlrd. m3 hajmda o‘rmonlar qirqilmoqda. FAO ma’lumotlariga ko‘ra bu ko‘rsatkich yaqin yillar orasida 1,5 martaga ortishi mumkin.
Insoniyatni, ayniqsa, tropik va subtropik o‘rmonlar muammosi tashvishga solmoqda. U yerlarda yiliga dunyo miqyosidagi qirqilishi kerak bo‘lgan o‘rmonlarning yarmidan ko‘pi kesib tashlanmoqda. 160 mln. gektar tropik o‘rmonlar vayron bo‘lgan, atiga yiliga 11 mln. gektar maydon tiklanmoqda. Floraning kamayib ketishi «Qizil kitob» yaratilishiga sabab bo‘ldi.
Nutqning ilmiy uslubi turli xil (asosiy): ilmiy, ilmiy va texnikaviy (ishlab chiqarish-texnik), ilmiy-ma'rifiy, ilmiy-texnikaviy, ilmiy-ommabop, ilmiy-ommabop bilimlarga ega.
Yozma va og'zaki muloqot tarzida amalga oshirilgan ilmiy matnlar alohida-alohida bitilgan asarlar shaklida tuziladi, uning tarkibi janr qonunlariga bo'ysunadi. Ilmiy prose quyidagi janrlarni ajratish mumkin: monografiya, jurnalmaqola, ko'rib chiqing, darslik (Qo'llanma), ma'ruza, hisobot, axborot xabari (haqida konferentsiya, simpozium, kongress), og'zaki taqdimot (konferentsiyada, simpoziumda va boshqalarda) tezis, ilmiyhisob qaydnomasi. Ushbu janrlar bilan bog'liq boshlang'ich, ya'ni muallif birinchi marta yaratilgan. To ikkinchi darajali matnlar, ya'ni mavjud matnlar asosida tuzilgan matnlar quyidagilardir: insho, mavhum, mavhum, tezislar, mavhum. Ikkilamchi matnlarni tayyorlashda matnning hajmini kamaytirish uchun ma'lumotlar yiqildi.

O'quv va ilmiy nutqlar quyidagi janrlarda amalga oshiriladi: muloqot; javob (og'zaki javob, javobni tahlil qilish, javobni umumlashtirish, javob guruhlash); fikrlash; til misoli; tushuntirish (izoh-tushuntirish, tushuntirish-izohlash). Ta'lim va ilmiy subkulturaning turlari quyidagilar: ma'ruza, Seminarhisobot, kurs ishi, mavhum xabar.

Ilmiy uslub umuman o'ziga xos uslub haqida gapirish imkonini beradi, ma'lum bir fan (tabiiy, aniq, gumanitar) va janrlar jadvallarni o'rtasidagi farqlar tabiatning qat'i nazar namoyon umumiy xususiyatlari sonini, (monografiyalar, ilmiy maqolalar, qog'oz, kitoblarni, va hokazo. D) ega . Shu bilan birga, masalan, fizika, kimyo va matematika bo'yicha matnlar filologiya va tarix bo'yicha matnlardan sezilarli farq qiladi.
Ilmiy aloqa sohasi farqli o'laroq, fikrning aniq, mantiqiy va aniq ifodasidir. Ilm-fan sohasida asosiy fikrlash tarzi tushunchasi, fikrlash dinamikasi qat'iy mantiqiy ketma-ketlikda bir-birini ta'qib qilgan hukm va nashrlarda ifodalangan. Fikrlar qat'iyan isbotlanadi, fikrlashning mantiqiyligini ta'kidlaydi, yaqin o'zaro munosabatlarda tahlil va sintez. Natijada, ilmiy g'oyalar umumlashtirilgan va ajralmas xususiyatga ega. Ilmiy fikrning yakuniy kristallanish jarayoni tashqi ko'rinishdagi, ilmiy uslubdagi turli janrlarning og'zaki va yozma matnlarida, umumiy xususiyatlarga ega bo'lgan holda amalga oshiriladi. Umumiy ekzolinguistik xususiyatlarilmiy uslubi, uning uslublar xususiyatlari(kontseptuallik) va fikrlashning qat'iy mantiqiyligi bilan shartlangan:
- Ilmiy mavzular matnlar.
- Umumiyligi, mavhumligi, taqdimotning samimiyligi. Deyarli har bir so'z umumiy tushunchaning yoki mavhum ob'ektning nomi sifatida namoyon bo'ladi. so'z mavhum va umumiy tabiat leksik material tanlashda namoyon bo'ladi va maxsus sintaksisi (ot fe'llar umumiy ilmiy atamalar va so'z, fe'l ma'lum bir vaqt va shaxsiy shakllari qo'llanilmoqda ishlatiladigan din) (noaniq shaxsiy takliflar, passiv tuzilmalar
- Mantiqiy taqdimot. So'zning ayrim qismlari o'rtasida tartiblangan aloqa tizimi mavjud bo'lib, taqdimot izchil va izchil bo'ladi. Bunga maxsus sintaktik konstruktsiyalar va interfeysli aloqaning odatdagi vositalari yordamida erishiladi.
- Tartib Faqat matn bo'lgan natijalar ta'qib qiling tarkibi, ular izchil bo'lib, matn matnning alohida yoki umumbashariylardan umumiygacha fikrini aks etadigan alohida semantik segmentlarga bo'linadi.
- Taqdimotning aniqligi. Bu so'zlar bitta ma'noli so'zlar, atamalar, aniq leksik-semantik so'zlar yordamida amalga oshiriladi muvofiqligi. Shuning uchun ilmiy matnlarda, qoida tariqasida, majoziy, ifodali vositalar; so'zlar, asosan to'g'ridan-to'g'ri ma'noda ishlatiladi, atamalarning chastotasi matnning aniqligi bilan ham bog'liqdir.
Ilmiy matnga nisbatan qat'iy talablar qo'yiladi ramziy vositalardan foydalanishga cheklash metaforalar, epitekslar, badiiy taqqoslar, maqollar va boshqalar. Ba'zan bunday vositalar ilmiy ishlarga kirishi mumkin, chunki ilmiy uslub nafaqat aniqlikka, balki ishonchli, dalillar. Ba'zan talabni bajarish uchun ramziy vositalar talab qilinadi aniqlik, tushunarli ekspozitsiya
- Ochiqlik, ilmiy ma'ruza sifati kabi, taklif qiladi tushunarli, mavjudlik. Eriktivlik, ilmiy, ilmiy, ma'rifiy va ommabop ilmiy matnlar jihatidan materiallarda va u lisoniy tarzda yaratilganidan farq qiladi.
- Ekspozitsiyaning isboti. Darslarga ilmiy g'oyalar va pozitsiyalar qo'yilgan.
- Taqdimotning ob'ektivligi. Muammoning turli jihatlarini tahlil qilish, so'zlashuv mavzusiga diqqatni jalb qilish va kontentni etkazishda sub'ektivlikning yo'qligi, lingvistik ifodaning nomutanosibligi bilan o'zini namoyon qiladi.
- Haqiqiy ma'lumot bilan to'yinganliktaqdimotning dalil va haqqoniyligi uchun zarurdir.
Ilmiy uslubning eng muhim vazifasi - fenomenlarning sabablarini tushuntirish, muloqot qilish, ilmiy bilimlarning asosiy xususiyatlarini, xususiyatlarini tasvirlashdir.
Ilmiy uslubning nomlangan xususiyatlari tilshunoslik xususiyatlari bilan ifodalanadi va ushbu uslubning lisoniy vositalarining tizimli xususiyatini belgilaydi. Nutqning ilmiy uslubi uchta turdagi lingvistik birliklarni o'z ichiga oladi.
1. Lexik birliklar mavjud funktsional uslubdagi binoni (ya'ni ilmiy) uslubda berilgan. Ular maxsus leksik birliklar, sintaktik inshootlar, morfologik shakllardir.
2. Interstyle birliklari, ya'ni stilistically neytral til birliklari, barcha uslublarda bir xil ishlatiladi.
3. Stilistically neytral asosan ushbu uslubda ishlaydigan til birliklari. Shunday qilib, stilistik jihatdan ahamiyatli bu uslubda ularning miqdoriy ustunligi bo'ladi. Birinchisi, ba'zi bir morfologik shakllar, shuningdek, sintaktik konstruktsiyalar ilmiy uslubda nicel sifatida belgilangan birliklarga aylanadi.
2.3 Ilmiy uslubning so'z birikmasi
Ilmiy fikrlashning etakchi shakli tushunchadir, chunki ilmiy uslubdagi deyarli har bir leksik birlik tushunchani yoki mavhum ob'ektni bildiradi. Ilmiy sohaning aniq kontseptsiyalari aniq va aniq ifodalanadi va maxsus leksik birliklar aniqlanadi - tterimb - ma'lum bir bilim yoki faoliyat doirasi kontseptsiyasini ifodalovchi so'z yoki iboralar va muayyan terminlar tizimining elementi. Ushbu tizim ichida atama yagona xususiyatga ega, ifoda etmaydi va stilistik ravishda neytral hisoblanadi. Quyidagi atamalarning ba'zi misollar: atrof-muhit, zenit, lazer, prizma, simptom, shar, faza, past harorat. Shartnomalar, ularning aksariyati xalqaro so'zlardir shartli fan tilidir.
Bu atama inson faoliyati ilmiy sohasining asosiy leksik va kontseptual birligidir. miqdoriy jihatidan, uslub jihatidan ilmiy matnlar ixtisoslashgan so'z boshqa turlari (nomenklatura nomlari, professionalizm, professional jargon, va boshqalar), o'rtacha terminologik lug'at odatda bu uslub umumiy lug'atga 15-20% bo'ladi ustidan tashkil etadi.
Ilmiy uslubning asosiy lug'aviy qismlari, shuningdek, ilmiy matnning boshqa so'zlari uchun foydalanish bir, aniq, aniq ma'noga ega. Agar so'z ko'p ma'noli bo'lsa, unda ilmiy uslubda birida, kamida ikki ma'noda qo'llaniladi: terminologik: kuch, kattaligi, tanasi, nordon, harakati, qat'iy (Kuch - vektor miqdori va har bir lahzadaraqamli hisoblanadi) . Lingvistika darajasida ilmiy uslubda taqdimotning umumiyligi, mavhumligi mavhum ma'noga ega bo'lgan ko'p sonli leksik birliklarni (mavhum so'z) ishlatishda amalga oshiriladi.
Ilmiy uslubning o'ziga biriktirilgan atamalar o'z ichiga olgan o'z iborasi mavjud: quyosh pleksi, tekislik, quloqsiz ovozli so'zlar, gerundiv aylanmasi, aralash jumla, shuningdek, turli xil klipslar: bu ..., ... ... tashkil topgan ..., qo'llaniladi ... va hokazo.2.4 Ilmiy uslublarning morfologiyasIlmiy muloqot tili ham grammatikasiga xosdir. Ajralmaslikka va ilmiy so'z umumlashtirish toifalar va shakllarini tanlash, shuningdek, matnda chastotasi ularning darajasiga topilgan alohida morfologik birliklar, ham, grammatik xususiyatlari faoliyati turli namoyon etiladi. til iqtisodiyotning qonun amalga oshirish kabi o'rniga nazokatli shakli Erkaksiz ot shakllari sifatida ko'proq qisqa variant shakllarini, keladi so'z ilmiy uslubda anglatadi: kalitlari (o'rniga kalit), manflar (o'rniga qo'ltiq).

Ko'plikning ma'nosida bir nechta sonli otlarning shakllari ishlatiladi: Bo'ri itlar turiga oid yirtqich hayvondir; Ohak iyun oyi oxirida gullashni boshlaydi. Haqiqiy va mavhum ismlar ko'pincha ko'plik shaklida qo'llaniladi: yog 'moylari, radio shovqin, katta chuqurlik.

Ilmiy uslubdagi kontseptsiyalarning nomlari amallarning nomlaridan ustun turadi, bu fe'llarning kamroq qo'llanilishiga va otlarning ko'proq ishlatilishiga olib keladi. harakatlar foydalanganda, ilmiy uslub umumlashtirish ajralmaslikka talabini javob beradigan leksik ma'no yo'qolishi, ya'ni ular uchun bir intilish desemantizatsii, bor. Bu, ilmiy uslubdagi fe'llarning aksariyati liaisons vazifasini bajarishi bilan izohlanadi: , Deb atalgan, belgilangan bo'lishi, bo'lishi tuyuladi, bo'lib bo'lib, bo'lib hisoblanadi qilinishi kerak, taqdim etiladi va boshq.