Inflatsiya va uning mohiyati. Joʻraboyev Anvar

Haqiqiy inflyatsiya sabablarini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Bularga quyidagilar kiradi: Birinchidan, davlat byudjeti taqchilligida ifodalangan davlat xarajatlari va daromadlarining nomutanosibligi. Agar bu kamomad mamlakatning Markaziy emissiya bankidan qarz olish, boshqacha aytganda, “matbaa”dan faol foydalanish hisobiga moliyalashtirilsa, bu muomaladagi pul taklifining oshishiga olib keladi.

• Haqiqiy inflyatsiya sabablarini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Bularga quyidagilar kiradi: Birinchidan, davlat byudjeti taqchilligida ifodalangan davlat xarajatlari va daromadlarining nomutanosibligi. Agar bu kamomad mamlakatning Markaziy emissiya bankidan qarz olish, boshqacha aytganda, “matbaa”dan faol foydalanish hisobiga moliyalashtirilsa, bu muomaladagi pul taklifining oshishiga olib keladi.

Ikkinchidan, agar investitsiyalarni moliyalashtirish shunga o'xshash usullar bilan amalga oshirilsa, narxlarning inflyatsion o'sishi sodir bo'lishi mumkin. Iqtisodiyotni harbiylashtirish bilan bog'liq investitsiyalar inflyatsiya uchun ayniqsa xavflidir. Shunday qilib, milliy daromadning harbiy maqsadlarda samarasiz iste'mol qilinishi nafaqat ijtimoiy boyliklarni yo'qotishdir. Shu bilan birga, harbiy mablag'lar qo'shimcha samarali talabni keltirib chiqaradi, bu esa tegishli tovar qoplamasisiz pul massasining ko'payishiga olib keladi. Harbiy xarajatlarning o'sishi davlat byudjetining surunkali taqchilligi va davlat qarzining ko'payishining asosiy sabablaridan biri bo'lib, uni qoplash uchun davlat pul massasini oshiradi.

• Ikkinchidan, agar investitsiyalarni moliyalashtirish shunga o'xshash usullar bilan amalga oshirilsa, narxlarning inflyatsion o'sishi sodir bo'lishi mumkin. Iqtisodiyotni harbiylashtirish bilan bog'liq investitsiyalar inflyatsiya uchun ayniqsa xavflidir. Shunday qilib, milliy daromadning harbiy maqsadlarda samarasiz iste'mol qilinishi nafaqat ijtimoiy boyliklarni yo'qotishdir. Shu bilan birga, harbiy mablag'lar qo'shimcha samarali talabni keltirib chiqaradi, bu esa tegishli tovar qoplamasisiz pul massasining ko'payishiga olib keladi. Harbiy xarajatlarning o'sishi davlat byudjetining surunkali taqchilligi va davlat qarzining ko'payishining asosiy sabablaridan biri bo'lib, uni qoplash uchun davlat pul massasini oshiradi.