Inflyatsiyaning mohiyati va kelib chiqish sabablari

Inflyatsiyaning mohiyati va kelib chiqish sabablari
REJA:
1.Inflatsiya va uni yuzaga keltiradigan omillar.
2.Inflatsiyani yuzaga chiqish shakllari va turlari.
3.Inflatsiya nazariyalari.
4.O’zbekistonda inflatsiyaga qarshi chora-tadbirlar.

Inflatsiya tushchasi.

Inflatsiya 18-asrning o’rtalarida muomalaga ta’minlanmagan juda ko’p miqdorda pul chiqarishi natijasida pul tizimidagi inqiroz holat asosida yuzaga kelgan.Inflatsiya lotincha <> so’zidan olingan va shishish ko’pchish,ko’tarilish ma’nosini anglatadi.
Inflatsiya-ijtimoiy ishlab chiqarishda yuzaga keladigan disproporsiyalar nomutanosibliklar sababli tovarlar va xizmatlar bahosining to’xto’vsiz va natijada muomalasi qonunining buzilishi va oqibatda pul birligining buzilishiga aytiladi.
Inflatsiyani ikki tarzda yuzaga chiqadi.
Xorijiy amaliyotda inflatsiyaning yuzaga chiqishi usullarga ko’ra quyidagi turlarga ajratiladi.
Inflatsiya nazariyalari.
Inflatsiyani barqarorlashtirish usullari.
O`zbekiston Respublikasi mustaqillikka erishgan dastalabki kunlaridan boshlab yurtboshimiz rahnamoligida mamlakatimizda qat’iy pul-kredit siyosati olib borilmoqda. Olib borilayotgan bunday siyosat natijasida inflyatsiya sur’ati belgilangan me’yorlarda ushlab turishga erishilmoqda. Prezidentimizning bu jarayonlar haqidagi quyidagi gaplari juda o`rinlidir.” Puxta o`ylangan qat’iy pul-kredit siyosatini izchil olib borish tufayli inflyatsiya ko`zda tutilgan prognoz ko`rsatkichlari chegarasida, ya’ni yillik 7,8 foiz darajasida saqlab qolindi”[24].Ushbu omil mamlakatimizda inflyatsiya sur’atlarini aholi turmush darajasiga kam darajada ta’sir etayotganligidan dalolat beradi.
mamlakatlarda inflyatsiyaga qarshi kurashish va milliy pul tizimini mustaxkamlash uchu nasosan quyidagi chora-tadbirlar amalga oshirilmoqda:
- milliy iqtisodiyotni sog`lomlashtirish, investitsiya faoliyatining tushib ketishini bartaraf etish va iqtisodiy rivojlanishning oqilona darajasini ta’minlash;
- raqobatbardosh, yuqori texnologik ishlab chiqarishni tashkil etish va uni rivojlantirish maqsadida davlat strategiyasini ishlab chiqish hamda uni amalga oshirish;
- xalq iste’mol tovarlarini ishlab chiqaruvchi korxonalarda ishlab chiqarish fondlarining tarkibini o`zgartirish va unda zamonaviy texnika hamda texnologiyalarni joriy etish;
-tijorat banklarining investitsiya va kredit faoliyatini rag`batlantirish;
- soliq tizimini takomillashtirish va ushbu yo`nalishda asosiy e’tiborni soliqlarning rag`batlantiruvchi funktsiyasiga qaratish;
- davlat tomonidan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni qo`llab-quvvatlash;
- davlat tomonidan kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni qo`llab-quvvatlash;
- mamlakat ichida mahsulotlar, valyuta, kredit yer, ko`chmas mulk, mehnat va qimmatli qog`ozlarining yagona bozorini shakllantirish hamda uni rivojlantirish;
- pul-kredit siyosatini iqtisodiyotnign rivojlanishi holatiga asosan o`zgartirib turish;
- tashqi iqtisodiy faoliyatni erkinlashtirish va mahsulotlar, ishlar, xizmatlarni eksport qilishni rag`batlantirish;
- erkin bozor baholarini saqlagan holda daromadlar, xarajatlar va narx-navoni davlat tomonidan tartibga solish va uni nazorat qilish;
- davlat byudjet taqchilligini noinflyatsion yo`llar bilan qisqartirish;
- davlatning strategik oltin-valyuta zahiralarini chuqur tahlil etish va ulardan oqilona foydalanish.