Innovaciyalar ministirligi

Temanıń aktuallıǵı: Adam genetikasi XIX ásirdiń aqırlarınan rawajlana basladı. Bul dáwirde ele genetikanı uyreniwshi usıllar kem bolǵanlıǵı sebepli, adam ayırım belgileriniń násilden-násilge ótiwin úyreniwde egizler usılınan paydalanıladı. XX ásirdıń baslarınan adamnıń populyacion genetikasi rawajlana basladı. Populyacion genetika malim bir shegaralanǵan gruppa adamlardaǵı geografiyalıq, etnik, siyasiy gruppalı hám basqa (lar) genlerdiń túrleri hám quramınıń ózgeriwin úyrenedi. Bunnan tısqarı, bul usıl járdeminde adamdıń túr retinde evolyucion qáliplesiwi, olardıń sút emiziwshilerden násillik ayırmashılıqları, zamanagóy adam populyaciyalaridagi násillik o'zgreriwshenligin úyreniw múmkin.XX ásirdiń 20 -30 -jillaridan baslap dúnyadaǵı mutaciyalar úyrenila baslandı.
Adam genetikasın úyreniwde onı qáwipli mutaciyalardan qorǵaw úlken áhmiyetke iye, sebebi texnika rawajlanıwı hám ximiyalıq qurallar kóp isletiliwi sebepli adam organizmine mutagen faktorlar tásiri asıp barıp atır. XX ásirdiń ortalarına kelip hám radiacion genetika rawajlanıwı menen adam genetikasin úyreniw taǵı kúshaydi.
Mámleketimizde genomıka hám bioinformatika pánleriniń rawajlanıwına qaratılıp atırǵan bólek itıbar sebepli dúnya páninde oz ornina iye abıraylı ilimiy mektep hám ortalıq qáliplestirildi, zamanagóy laboratoriyalar shólkemlestirilip, keń kólemde xalıq aralıq ilimiy baylanıslar jolǵa qoyıldı. Atap aytqanda Ozbekiston Respublikası Pánler akademiyası Genomıka hám bioinformatika orayında tarawda ádewir tabıslı dástúrler ámelge asırıldı. Orayda jetekshi shet el ilimiy oray tájiriybelerine iye, bioinformacion texnologiyalar boyinsha bilim hám kónikpelerdi puqta iyelegen ilimiy xızmetkerlerdiń iskerlik aparıwı hám usılar esapqa alınǵan halda orayda bioinformatika laboratoriyasınıń islengenligi buǵan ayqın mısal bola aladı. Oray ilimiy jámááti elege shekem aniq emes bolǵan ǵawasha genomındaǵı rekombinacion bloklar (yaǵniy, áwladdan-áwladqa kóship júriwshi genomlari toplamı) ólshemlerin tawıp, zamanagóy operativ assotsiativ kartalastırıw usılın ashtı. Nátiyjede ǵawasha genomındaǵı genlerden paydalanıwdıń jańa múmkinshilikleri ashılıp, ǵawashada zamanagóy markerlerge tiykarlanǵan seleksiya usılları islep shıǵıldı.