Innovatsion faoliyatni moliyalashtirish

INNOVATSION FAOLIYATNI MOLIYALASHTIRISH

REJA:

• Innovatsiyalarni moliyalashtirish manbalari va shakllari
• Xorijda innovatsion faoliyatni moliyalashtirish tartibi
• Innovatsion faoliyatni loyihaviy moliyalashtirish.

ATAMURATOVA BEGZADA

Innovatsiyalarni moliyalashtirish manbalari va shakllari

Yangi ilmiy ishlamalar va texnologiyalar davlat milliy kuchining asosiy tashkil qiluvchilari bo’lganlari sari rivojlangan davlatlar innovatsiyalarni qo’llab quvvatlash va riaojlantirishning turli tuman imkoniyatlarini topadilar. Bunda innovatsion faoliyatni moliyatirishning turli tuman usullari va innovatsiyalarni vositali qo’llab quvvatlash bo’yicha tadbirlarning rang barangligi kengayadi.

Rivojlangan mamlakatlar innovatsion faoliyat uchun moliyaviy resurslarni ham davlatning va ham hususiy manbalardan to’playdilar: G’arbiy Evropaning kopgina mamlakatlari va A+Sh uchun molmyaviy resurslarni uchun davlat va hususiy kapital o’rtasida teng taqsimlanishi xosdir.

tadqiqotlarni rivojlantirishga investitsiyalarning hajmi, hamda patentlar va litsenziyalarning soni, jahon ilmiy adabiyotiga ulush va boshqalar bilan belgilanadi. Etakchi sanoati rivojlangan mamlakatlarda ITI ga xarajatlar YaIM ning 3% yaqinini tashkil qiladilar. Masalan, 1998 – yilda AQSh da tadqiqot ishlab chiqishlarini moliyalashtirishning umumiy hajmi 200 mlrd dollarda yaqinini, «katta ettilik» ning qolgan mamlakatlarning 2000 mlrd dollardan kamroqni tashkil qilgan Shuni eslash qiziqki, sobiq SSSR da 1980 –yillarning oxirida ITTKI ga xarajatlar milliy daromadning 5,5% ni tahkil qilganlar. Xususiy, davlat va xorijiy sarmoyalar hamkorligining turli tuman shakllari kengayishida davom etmoqda.

Innovatsion faoliyatni moliyalashtirish tizimi mulkchilik turi, markazlashtirilganlik darajasi, ham mulk egalarining darajasi va moliyalashtirish shakllari bilan farqlanuvchi shakllar va manbalarning murakkab birikib ketishidan iboratdir. Mulkchilik turlariga ko’ra moliyalashtirish manbalari quyidagilarga bo’linadi: davlat investittsion resurslari (byudjet mablag’lari, byutjetdan tashqari fondlar, davlat tomonidan qarz olish, aktsiyalar paketlari, davlat tasarrufidagi mulk ): tijorat va notijorat xarateriga ega xo’jalik yurituvchi sub’ektlar, hamda shaxs tashkilotlar jismoniy shakllarining investiitsion, shu jumladan moliyaviy resurslari.

Davlat darajasida quyidagilar moliyalashtirish manbalari bo’ladilar
- byudjetlar va byudjetdan tashqari fondlarning shaxsiy mablag’lari:
- davlat kredit bank va sug’urta tizimlarining « jalb qilingan » mablag’lar:
- davlatning tashqi (xalqaro qarz olish ) va ichki qarzi (davlat obligatsiyali , qarzli va
boshqa ziyonlari )ko’rinshidagi qarz mablag’lari :
Korxona darajasiga quyidagilar moliyalashtirish manbalari bo’ladilar
1. SHaxsiy mablag’lar fryda, amartizatsion ajratmalaaar, sug’urtali to’lovlar, nomoddiy
aktivlarning jalb qilinmagan ortiqchalari, asosiy va aylanma mablag’lar va h.k.;
2. Jalb qilingan mablag’lar, aktsiyalarni sotishdan olingan mablag’lar, hamda
badallar, maqsadli tushumlar va boshqalar;
3. Xar xil asosdagi byudjet, bank va tijorat kreditlari ko’rinishdagi qarz mablag’lari.
Byudjetdan mablag’ ajratilishi innovatsion faoliyatning har xil shakllarining muhim
moliyaviy manbalari bo’ladilar, ular hisobidan maqsadli majmuaviy dasturlar, davlatning
ustuvor loyihalari bajariladi.