Inson bosh suyagining anatomik tuzilishi

Xidlov nervi. Buning patologik uzgarishlarida xid bilishning pasayishi (giposmiya), yoki umuman bulmasligi (anosmiya), xidga sezuvchanlik oshishi (giperosmiya), xid bilishni buzilishi (dizosmiya) va xid sezish gallyusinatsiyalari kuzatiladi.
Zararlanish simptomlari – giposmiya yoki anosmiya burun shilliq qavatini mahalliy zararlanishi bilan kechadi (о‘tkir va surunkali rinit).
Giperosmiya – isterikyada kuzatiladi, kam xollarda xomilador ayollarda xam kuzatiladi.Xid sezish gallyusinatsiyalari – tezlikdagi paresteziya epilepsiya bilan og‘rigan bemorlarda boshlang‘ich faza (aura) bilan bо‘lishi mumkin
II shox kо‘ruv nerv - n. Opticus.
Funksiyasi – kо‘rish va qorachiq reaksiyasining kо‘z tо‘rsimon pardasiga yorug‘lik nuri tushishidan boshlanadi.


Zararlanish sindromlari:
Kо‘ruv nervi zararlanishi bilan kо‘ruv о‘tkirligi pasayishi, kо‘rlik –amavroz kuzatiladiEnsa soxasi zararlanish hisobiga kо‘ruv gallyusinatsiyalari bilan kechadi (shakllar, yuz, kino kadrlari, ayrim vaqtlarda mikropsiya, metamorfopsiya).
III shox kо‘z xarakatlantiruvchi nerv – n. Oculomotorius.
IV shox g‘altaksimon nerv – n. Trochlearis
VI shox uzoqlashtiruvchi nerv – n. Abducens.
Kо‘z olma xarakatlari bir nechta nervlar xisobiga amalga oshiriladi: kо‘zni xarakatlantiruvchi (III), g‘altaksimon (IV) va uzoqlashtiruvchi (VI). Oxirgi ikkita nerv 1 tadan mushakni innervatsiyalaydi, mushakni katta qismi kо‘z olmasi xarakatlantiruvchi nerv (III) xisobiga amalga oshiriladi. Klinikada barcha nervlar 1 vaqtni о‘zida tekshiriladi, shuning uchun bularni birgalikda kо‘rib chiqishimiz mumkin.
Zararlanish sindromlari:
1. Ptoz – yuqorigi qovoqni osilib qolishi.
2. Diplopiya – kо‘z oldida 2 ta kо‘rish (asosan zararlangan mushak tarafdan qaraganda).
3. Mushakni falashlik tarafidan kо‘z olma xarakatining chegaralanganligi.
4. Gilaylik.
V shox uch shoxli nerv – n. Trigeminus.