Institutsional iqtisodiyot

 
25–misol. “Lavz puldan ham qimmat” degan mashhur maqolni institutsional 
nuqtai nazardan talqin eting. Unda qanaqa shartnoma ideali o‘z aksini topgan? Siz 
shu yo‘sinda shartnoma tuzgan bo‘lar edingizmi? Qanday ko‘rinishdagi 

---

5 
shartnomalarni? 
a) yollash to‘g‘risidagi shartnomalarni; 
b) sotish to‘g‘risidagi shartnomalarni; 
v) og‘zaki shartnomalarni; 
g) bir martalik kafolatlangan shartnomalarni; 
d) uzoq yillar birga faoliyat olib borayotgan oilaviy shartnomalarni. 
 
26–misol. “Printsipal-agent” muammolarini hal etish variantlariga: 
- “Agentlar” raqobatini; 
- “Agent”ning qo‘shma faoliyat natijalarida ishtirok etishini; 
- Firma “agentlar” ittifoqi sifatida ekanlimgini kritdik. 
Siz yana qanday variantlarni tavsiya etgan bo‘lar edingiz? 
 
27–misol. Amaliyotda shartnoma majburiyatlari buzilishi turlarining 
quyidagi 
tasnifi 
qo‘llaniladi: 
ishlarning 
bajarilmasligi 
yoki 
xazmatlar 
ko‘rsatilmasligi; sifatsiz tovarlar (ishlar, xizmatlar)ni yetkazib berish; to‘liqsiz 
tovarlarni yetkazib berish; markalanmagan, shuningdek idishsiz yoki upakovka 
qilinmagan tovarlarni yetkazib berish; yetkazib berish muddatining kechiktirilishi, 
tovarlarni to‘liq yetkazib bermaslik; to‘lov, tovar-transport hujjatlarining 
kechiktirilishi; tovarlar (ishlar, xizmatlar) haqini to‘lamaslik yoki o‘z vaqtida 
to‘lamaslik va.x.k. 
Agar siz o‘qish uchun to‘lov shartnomasi majburiyatini buzgangizda sizga 
nisbatan universitet chora qo‘lladi, masalan talabalik safidan chiqardi u holda siz 
qanday yo‘l tutgan bo‘lar edingiz? Siz buni qanday shartlar asosida qabul qilasiz? 
a) e’tiroz bildirmayman; 
b) ushbu holga tushmaslik uchun doim to‘lov kontraktini o‘z vaqtida to‘lab 
boraman; 
v) akademik ta’til olib moliyaviy imkoniyatlarimni oshirishga harakat 
qilaman; 
g) farqi yo‘q, chunki menga o‘qishni qizig‘i yo‘q, oilamizni talablarini 
bajarish uchun talabalik safiga kirdim; 
d) to‘lov shartnomasida ko‘rsatilgan summani uch barobar shaklda to‘lab 
beraman va ushbu holatni takrorlamaslik uchun harakat qilaman. 
28–misol. Quyida keltirilgan jadvaldagi davlat budjetining asosiy 
moddalarini tahlil qilish asosida davlatning modeliga nisbatan xulosalar chiqaring: 
Daromadlar (YaMMga nisbatan % hisobida) 
Xarajatlar (YaMMga nisbatan % hisobida) 
To‘g ‘ri soliqlar 
12,0 
Ijtimoiy xizmatlar 
15,7 
Bilvosita soliqlar 
11,4 
shu jumladan: